Öz
Felsefe binlerce yıllık bir beşerī tecrübenin var olan ve değişen şartlara dair yorumlarını ihtiva eder. Bu düşünme idmanının içinde insan yaşantısı ve metafizik gibi meseleler tartışılır. 19. asrın en önemli filozoflarından olan Nietzsche, aydınlanmanın insanın içindeki boşluklara faydasının olmadığını iddia ederken çözümü “Üstinsan” ülküsü olarak gösterir. İçinde Hint, Yunan ve İran gibi kadim mitolojilerin tesirini barındıran tasavvufi düşünce biçimi de insanın içindeki boşluklara dair çözüm üretmeye çalışır. Tasavvuf da İnsan-ı Kâmil olarak adlandırdığı Üstinsanı arayış çabası içindedir. Bu hedefe erişmek için de geçilmesi gereken merhaleler vardır. Birbirine zıt görünen, farklı toplum ve kültürlerin içinden çıkan farklı iki düşünce sistemi, ihtiva ettiği farklı hayat tecrübelerine karşın birçok noktada paralellik arzeder. Divan şiiri temel olarak tasavvufi düşünce sisteminin üstüne bina edilmiştir. Klasik şiir, tasavvufi düşüncenin damıtıldığı bir mecra olarak görülebilir. Dünyanın ve dünyaya gelen insanın geçiciliği, insanın dünyada görevlerinin oluşu, insanca yaşama, ölümden sonra bekaya ulaşma ilkeleri ve hepsinden önemlisi toplumu aydınlatma görevi düşünebilen insan için bir vazife olmuştur. Bu vazife kişinin kendi tecrübelerinden; ibret veya örnek aldığı gözlemlerinden ve iç dünyasında cereyan eden sorgulamadan kaynaklanır. Toplumlar ve gelenekler ne kadar farklı olursa olsun insan tabiatı aynıdır. Bu çalışmada Nietzsche ve divan şairleri arasındaki söylem benzerlikleri tartışılacaktır. Mukayese Klasik şiir mantığıyla Nietzche’nin insan, toplum ve tabiatla ilgili görüşleri üzerinden yapılacaktır.
Anahtar Kelimeler
Nietzsche Üstinsan divan şiiri tasavvuf divan şiiri İnsan-ı Kâmil
Kaynakça
- AKKUŞ, Metin (2018). Nefi Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
- AYAN, Hüseyin (1990). Nesîmî Divanı, Ankara: Akçağ Yayınları.
- BİLGİNER, Mahmut Sadetdin (1976), Niyâzi Divanı, İstanbul: Maarif Kitaphanesi.
- BİLKAN, Ali Fuat (1993). Nâbî’nin Türkçe Dîvânı, Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
- CEVİZCİ, Ahmet (2015). Felsefenin Kısa Tarihi, İstanbul: Say Yayınları.
- ÇAVUŞOĞLU, Mehmet (1971). Necati Bey Divanı’nın Tahlili, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- DESCARTES, Rene (2013). Ruhun İhtirasları, İstanbul: Sayfa Yayınları.
- DOĞAN, M. Nur (2000). Leylâ ve Mecnun, Fuzulî, YKY, İstanbul
- ENGİNÜN, İnci (2002). Namık Kemal-Bütün Şiirleri, İstanbul Dergâh: Yayınları.
- ERÜNSAL, İsmail E. (2018). Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi-Dîvân, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı,
- ÖMER HAYYAM (2003), Dörtlükler, (çev. Sabahattin Eyüboğlu), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- İPEKTEN, Haluk (2019). Nâ’ilî-i Kadîm-Dîvân, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
- KAPLAN, Mehmet (1985). Divan Edebiyatı Antolojisi, İstanbul: Dergâh Yayınları.
- KAVRUK, Hasan (2018). Şeyhülislam Yahyâ Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
- KAZAN NAS, Şevkiye (2018). Celilî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
- KILINÇ, Abdülhakim (2021). Fuzûlî Dîvânı, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
- KURTAR, Senem (2009). “Heidegger’in Nietzsche Yorumu: “Son Metafizikçi” Olarak Nietzsche”, Felsefe Dünyası, (49), s.s.196-026
- KÜÇÜK, Sabahattin (2019). Bâkî Dîvânı, Ankara: TDK.
- MUSLUOĞLU, Ferhat (2021). Hayretî Divanı, Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
- NİETZSCHE, Friedrich (2022). Böyle Buyurdu Zerdüşt, İstanbul: Koridor Yayınları.
- OKÇU, Naci (2018). Şeyh Gâlib Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
- PALA, İskender (2015). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Kapı Yayınları.
- REMHOF, Justin (2021). “Nietzsche: Metaphysician”, Journal of the American Philosophical Association, 7(1), s.s.117-132
- SPİNOZA, Benedictus (2011). Etika, Ankara: Dost Kitapevi.
- TARLAN, Ali Nihat (1992). Ahmed Paşa Divanı, Ankara: Akçağ Yayınları.
- TARLAN, Ali Nihat (2017). Fuzûlî Divanı Şerhi, Ankara: Akçağ Yayınları,
- TARLAN, Ali Nihat (1945). Hayâlî Bey Dîvânı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
- TOSKA, Zehra (1985). Veysî Divânı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Klasik Türk Edebiyatı |
| Bölüm | MAKALELER |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 30 Mayıs 2024 |
| Kabul Tarihi | 5 Haziran 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Cilt: 7 Sayı: 2 |
