Fen Bilgisi ve Zihin Engelliler Öğretmen Adaylarının Kaynaştırma Uygulamalarındaki Öğretmen Yeterliliklerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 63 - 77, 30.03.2021

Mustafa Zafer Balbağ , Fatih Çemrek , Hilal İnce

Öz

Araştırmanın genel amacı, fen bilgisi (FBÖ) ve zihin engelliler (ZEÖ) öğretmen adaylarının kaynaştırma uygulamalarındaki öğretmen yeterliklerinin bazı değişkenler (cinsiyet, bölüm, özel eğitim alma durumu, ailede engelli bir birey olma durumu, aile ile yaşanılan yer) açısından incelenmesidir. Araştırmanın katılımcılarını, bir devlet üniversitesinin Eğitim Fakültesinde 2017 -2018 eğitim – öğretim yılında öğrenim gören 78 fen bilgisi ve zihin engelliler öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak, orijinali Sharma, Loreman ve Forlin (2011) tarafından geliştirilen, Bayar (2015) tarafından Türkçe ’ye uyarlanan “Kaynaştırma Uygulamalarındaki Öğretmen Yeterliliği” ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizi SPSS nicel analiz programı ile yapılmıştır. Araştırmada tarama yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre Fen Bilgisi ve Zihin Engelliler Öğretmen Adaylarının Kaynaştırma Uygulamalarındaki Öğretmen Yeterliliklerinin genel olarak olumlu ve yüksek olduğu görülmektedir. Bölüm ve aile ile birlikte yaşanılan yer durumu değişkenleri açısından anlamlı farkın çıktığı, cinsiyet, özel eğitim alma durumu ve ailede engelli bireyin olup olamama durumu değişkenlerine göre anlamlı farkın çıkmadığı bulunmuştur. Alan yazın incelendiğinde öğretmen adaylarının kaynaştırma uygulamaları ile ilgili yeterlilikleri hakkında yeterli çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışmanın önemi Fen Bilgisi ve Zihin engelliler öğretmen adaylarının kaynaştırma uygulamaları ile ilgili yeterliliklerinin ortaya konularak bu alanda veri zenginliği oluşmasına yardımcı olmak ve görülen eksiklikler doğrultusunda gereken önlemlerin alınmasına katkı sağlamaktır.

Anahtar Kelimeler

Kaynaştırma, yeterlik, öğretmen adayı

Kaynakça

• Akcan, E. (2013). Genel Eğitim Sınıflarındaki Kaynaştırma Öğrencileri İçin Milli Eğitim Bakanlığı Tarafından Belirlenen Eğitim-Öğretim Etkinliklerinin Uygulanma Düzeyinin Araştırılması. (Yüksek Lisans Tezi) İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aron, L. & Loprest, P. (2012). Disability and the education system. The Future of Children, 22(1), 97-122.
• Avramidis, E., Bayliss, P. & Burden, R. (2000). A survey into mainstream teachers' attitudes towards the inclusion of children with special educational needs in the ordinary school in one local education authority. Educational Psychology, 20 (2), 191-211.
• Batu, S., & Kırcaali-İftar, G. (2011). Kaynaştırma. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Bayar, A. (2015, Aralık). Kaynaştırma Uygulamalarında Öğretmen Yeterliği Ölçeğinin Türkçeye Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 71-85.
• Cankaya, Ö. (2010). İlköğretim I. Kademede Kaynaştırma Eğitimi Uygulamalarının Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Cavkaytar, A. (2000). Zihin Engellilerin Eğitim Amaçları. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 115-121.
• Civelek, A. (1991). Zihinsel Özel Gereksinimi Çocukların Eğitiminde Bütünleştirme Yöntemi. Eğitim ve Bilim, 11(82), 47-53.
• Çankaya, Ö. & Korkmaz, İ. (2012). İlköğretim I. Kademede Kaynaştırma Eğitimi Uygulamalarının Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 1-16.
• Dalğar, G. (2011). Okul öncesi Öğretmenlerinin ve Okul öncesi Öğretmen Adaylarının Kaynaştırmaya İlişkin Görüşlerinin Karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi) Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Burdur.
• Dağlıoğlu, H. E. (2010). Üstün Yetenekli Çocukların Öğretmen Yeterlikleri ve Özellikleri. Üstün Yetenekli Çocukların Öğretmen Yeterlikleri ve Özellikleri, Milli Eğitim Dergisi. 186, 72 -84.
• Demir, M. (2014). Okul Öncesi Dönemde Kaynaştırma Uygulamalarına İlişkin Öğretmen Görüşleri. (Trabzon İli Örneği). (Yüksek Lisans Tezi) Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Diken, İ. H. & Batu, S. (2010). Kaynaştırmaya giriş. İbrahim H. Diken, (Ed.). Ankara:Pegem Akademi Yayınları.
• Dolapcı, S. (2013). Öğretmen adaylarının öz-yeterlilik algıları ve kaynaştırma eğitimine bakış açıları. (Yüksek lisans tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Eripek, S. (1992). Engelliler ve Eğitimleri. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5, 79-94.
• Gök, G., & Erbaş, D. (2011). Okul öncesi Eğitimi Öğretmenlerinin Kaynaştırma Eğitimine İlişkin Görüşleri ve Önerileri. International Journal of Early Childhood Special Education, 3(1), 66-87.
• Gözün, Ö., & Yıkmış, A. (2004). Öğretmen Adaylarının Kaynaştırma Konusunda Bilgilendirilmelerinin Kaynaştırmaya Yönelik Tutumlarının Değişimindeki Etkililiği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2), 65-77.
• Güleryüz, B.(2014). ‘‘Sınıf Öğretmenlerinin ve Sınıf Öğretmeni Adaylarının Kaynaştırma Eğitimine İlişkin Görüşlerinin Belirlenmesi’’.Yüksek Lisans Tezi, Bülent Ecevit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak, Türkiye.
• Güner, N. (2011). Kaynaştırma Sınıflarında Çalışan Sınıf Öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi. 19(3), 691-708.
• Güzel, N. (2014). Kaynaştırma öğrencisi olan ilköğretim öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yaşadıkları sorunlar (Beykoz İlçesi örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
• Karaca, M., A. (2018). Kaynaştırma Eğitimi Programının Öğretmenlerin Kaynaştırma Uygulamalarındaki Mesleki Yeterliliklerine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya, Türkiye.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Kırcaali-İftar, G. (1998). Özel Gereksinimli Bireyler ve Özel Eğitim. S. Eripek (Ed.), Eskişehir:Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2013). Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kaynaştırma Eğitimi. Ankara: MEB.
• Orel, A., Zerey, Z. & Töret, G. (2004). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Kaynaştırmaya Yönelik Tutumlarının İncelenmesi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi,5(1), 23-36.
• Orhan, M. (2010). Okulöncesi kaynaştırma öğrencileriyle normal gelişim gösteren öğrencilerin sosyal beceri ve problem davranışlarının düzeyi ile öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir.
• Özcan, İ. (2020). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Kaynaştırma Eğitimine Yönelik Duyguları Tutumları Ve Kaygıları İle Kaynaştırma Uygulamalarındaki Öğretmen Yeterlilikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Çankırı İli Örneği). (Yüksek Lisans Tezi) Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Sharma, U., Loreman, T., & Forlin, C. (2011). Measuring Teacher Efficacy to Implement Inclusive Practices. Journal of Research in Special Educational Needs, 12(1), 12 – 21.
• Sönmez-Kartal, M., & Toper-Korkmaz, Ö. (2017). Özel Eğitimde Fen Bilgisi Öğretimi ve Önemi. Özel Eğitimde Fen Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi içinde (s. 3-39). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Sucuoğlu, B. (2004). Türkiye’de kaynaştırma uygulamaları: Yayınlar/Araştırmalar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2), 15-25.
• Tabaklar, F. (2017). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma Uygulamalarındaki yeterliklerinin Belirlenmesi (KKTC örneği), (Yüksek Lisans Tezi) Yakındoğu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Lefkoşe.
• Temel, Z. F. (2000). Okul öncesi eğitimcilerinin engellilerin kaynaştırılmasına ilişkin görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 148 – 155.
• Yılmaz, A. (2014). İlköğretim Okullarında Kaynaştırma Eğitimi Uygulamalarının Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi, Sosyal Politika Çalışmaları, T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Hakemli Araştırma Dergisi, 31, 111-127.