The Analysis of Social Sciences Textbooks and Syllabi in terms of Children's Safe Internet Use

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 1, 248 - 269, 28.06.2020

Ömer Faruk Abide , Yücel Gelişli

Öz

In this study, it is aimed to examine the social sciences textbooks and the syllabi of the elementary school 4th grade and the secondary school 5th grade for children’s safe internet use. Therefore, the research was prepared based on the case study, which is a qualitative method. The data source of the research is the 4th and the 5th grade social sciences textbooks and syllabi. In the data analysis, content analysis method was utilized. According to the results obtained from the research findings, no contents directly related to children’s safe internet use against the possible risks in virtual environments have been found in the 4th grade social sciences textbook and syllabus. On the other hand, the aforementioned contents have been identified in the 5th grade social sciences textbook and syllabus within four different themes, which are ‘Content Risks’, ‘Commercial Risks’, ‘Communication Risks’, and ‘Health Risks’.

Anahtar Kelimeler

Social sciences, Textbook, Course syllabus, Safe internet

Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının ve Öğretim Programlarının Çocukların Güvenli İnternet Kullanımları Açısından İncelenmesi

Öz

Bu çalışmada ilkokul 4 ve ortaokul 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitapları ve öğretim programlarının, çocukların güvenli internet kullanımları açısından incelenmesi amaçlamıştır. Bu nedenle çalışma, nitel araştırma yaklaşımlarından olan durum çalışmasından yola çıkılarak hazırlanmıştır. Araştırmanın veri kaynağını ilkokul 4 ve ortaokul 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitapları ile ilgili kademelerin Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin çözümlenmesinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma bulgularından elde edilen sonuçlara göre ilkokul 4. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı ve öğretim programında çocukların sanal ortamlarda karşılaşabilecekleri risklere karşı güvenli internet kullanımlarıyla doğrudan ilişkili olacak şekilde herhangi bir içerik tespit edilememiştir. Ortaokul 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında ise öğrencilerin sanal ortamda karşılaşabilecekleri risklere karşı güvenli internet kullanımlarına ilişkin içeriklerin dört farklı tema kapsamında sunulduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu temalar; ‘İçerik Riskleri’, ‘Ticari Riskler’, ‘İletişim Riskleri’ ve ‘Sağlık Riskleri’ olarak sıralanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, Ders kitabı, Öğretim programı, Güvenli internet

Kaynakça

• Abide, Ö.F. (2015). Farklı program uygulayan liselerin öğrenci profillerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Adalet Bakanlığı (2018). Adli istatistikler. http://www.adlisicil.adalet.gov.tr/Resimler/ SayfaDokuman/2082019153842istatistik2018.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Balcı, A. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Akademi.
• Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles – Huberman modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-15. http://static.dergipark.org.tr/article-download/2d25/443e/8fef/59543a465f9dc.pdf? sayfasından erişilmiştir.
• Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (2019). Yıllık İstatistikler. https://internet.btk.gov.tr/istatistikler sayfasından erişilmiştir.
• Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu. (t.y.). İnternetin Riskleri ve Zararları. https://internet.btk.gov.tr/internetin-riskleri-ve-zararlari sayfasından erişilmiştir.
• Bilgiç, H., Duman, D., & Seferoğlu, S. (2011). Dijital yerlilerin özellikleri ve çevrim-içi ortamların tasarlanmasındaki etkileri. Akademik Bilişim Dergisi, 1-7. https://ab.org.tr/ab11/bildiri/69.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Canbek, G., & Sağıroğlu, Ş. (2007). Çocukların ve gençlerin bilgisayar ve internet güvenliği. Politeknik Dergisi, 10(1), 33-39. https://dergipark.org.tr/tr/pub/politeknik/issue/ 33024/367138 sayfasından erişilmiştir.
• EU Kids Online (2011). Avrupa Çevrimiçi Çocuklar Projesi Özet Bulguları. http://www.lse.ac.uk/media@lse/research/EUKidsOnline/EU%20Kids%20II%20(2009-11)/EUKidsExecSummary/TurkeyExecSum.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Kaşıkçı, D., Çağıltay, K., Karakuş, T., Kurşun, E., & Ogan, C. (2014). Türkiye ve Avrupa’daki çocukların internet alışkanlıkları ve güvenli internet kullanımı. Eğitim ve Bilim, 39(171), 230-243. https://www.researchgate.net/publication/259998174_ Turkiye_ve_Avrupa'daki_Cocuklarin_Internet_Aliskanliklari_ve_Guvenli_Internet_Kullanimi sayfasından erişilmiştir.
• Kırık, M. (2014). Aile ve çocuk ilişkisinde internetin yeri: Nitel bir araştırma. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 337-347. http://www.jret.org/FileUpload/ ks281142/File/32.kirik.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul). http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354 sayfasından erişilmiştir.
• Sarıkaya, H., & Seferoğlu, S. (2018). Çocukların çevrimiçi ortamlarda karşılaştıkları riskler ve güvenli internet kullanımı. Eğitim Teknolojileri Okumaları, 185-202. https://www.guvenliweb.org.tr/dosya/sQjOz.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Şahin, E. (2018). 5. Sınıf sosyal bilgiler ders kitabı [Adobe Digital Edition]. https://drive.google.com/file/d/1gEQ4_u-a4BaBbR6GKZCLRlI01kIjjFCZ/view sayfasından erişilmiştir.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2019). Hanelerde Bilişim Teknolojileri Kullanımı (Türkiye, Kır, Kent) Raporu. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1028 sayfasından erişilmiştir.
• Türkiye Psikiyatri Derneği. (t.y.). Çocuk Cinsel İstismarı ve Zor Açığa Çıkması Bilgilendirme Dosyası. https://www.psikiyatri.org.tr/uploadFiles/219201618057-CocukCinsel_ istismar_bilgilendirme_dosyasi.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Tüysüz, S. (2018). 4. Sınıf sosyal bilgiler ders kitabı [Adobe Digital Editions]. https://drive.google.com/file/d/1f3PiTMuores1PbGWlyHW2ZKA261yeIml/view sayfasından erişilmiştir.
• Ulusoy, A., & Bostancı, M. (2014). Çocuklarda sosyal medya kullanımı ve ebeveyn rolü. The Journal of Academic Social Science Studies. 28, 559 – 572. doi: 109761/JASSS2233
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.