Occupational Burnout: Affecting Factors, Their Symptoms and ConsequenceS

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2, 462 - 473, 29.12.2021

İbrahim Yaşar Kazu , Damla Yıldırım

https://doi.org/10.51725/etad.1003628

Cited By: 2

Öz

Burnout is a common situation among workers in today's society. Our study aims to find out what causes occupational burnout, and the symptoms and consequences of burnout are. This study is implemented by reviewing the literature and collecting data from journals, master's and doctoral articles. The factors causing occupational burnout were examined in two categories as individual and organizational. Age, gender, education level and personality traits are all individual variables. Also, workload, lack of control, justice and values are organizational variables. Fatigue, headache, lethargy and sleep problems are some of the physical burnout symptoms. Forgetfulness, family problems, unexpected outbursts of anger and hiccups are also the most common behavioral symptoms. As results, it was determined that burnout in the workplace has a detrimental effect on the individual's work, private life and family life, and that it causes role conflict in the workplace, work-family conflict, overwork and fear of the future, while it creates emotional fatigue individually.

Anahtar Kelimeler

Burnout, Occupational burnout, Occupational burnout symptoms

Mesleki Tükenmişlik: Etki Eden Faktörler, Belirtileri ve Sonuçları

Öz

Tükenmişlik, günümüz toplumunda çalışanlar arasında sıkça görülen bir olgudur. Bu nedenle, bu çalışmanın amacı mesleki tükenmişliğin sebeplerini, semptomlarını ve sonuçlarını bulmaktır. Bu çalışma, literatürün taraması ile dergilerden, yüksek lisans ve doktora makalelerinden veri toplanmasıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın bulgularına dayalı olarak mesleki tükenmişliğe neden olan değişkenler bireysel ve örgütsel olmak üzere iki kategoride incelenmiştir. Yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi, mesleki rütbe ve kişilik özelliklerinin tümü bireysel değişke nlerdir. Ayrıca; iş yükü, kontrol eksikliği, ücret ve ceza, adalet ve değerler örgütsel değişkenlerdir. Yorgunluk, baş ağrısı, uyuşukluk ve uyku sorunları bahsedilen fiziksel tükenmişlik semptomlarından bazılarıdır. Unutkanlık, aile sorunları, sabırsızlık, beklenmedik öfke patlamaları ve hıçkırık nöbetleri de bu sorunlar arasında en yaygın davranış belirtileridir. Araştırmanın sonuçları; işyerinde tükenmişlik, bireyin işi, özel hayatı ve aile hayatı üzerinde zararlı bir etkiye sahip olduğu belirlenmiştir. Bunun yanı sıra bireysel olarak duygusal yorgunluk yaratırken işyerinde; iş-aile arasında rol çatışmasına, fazla çalışmaya ve gelecek korkusuna neden olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tükenmişlik, Mesleki tükenmişlik, Mesleki tükenmişlik belirtileri

Kaynakça

• Akkoç, İ. ve Tunç, H. (2015). Örgüt çalışanlarının tükenmişlik düzeylerinin araştırılması: Balıkesir İl Milli Eğitim Müdürlüğü örneği. Balikesir University Journal of Social Sciences Institute, 18(34), 1-21.
• Angerer, J. M. (2003). Job burnout. Journal of Employment Counseling, 40(3), 98-107.
• Antoniou, A. S., Polychroni, F. ve Walters, B. (2000). Sources of stress and professional burnout of teachers of special educational needs in Greece. International Special Education Congress’te sunulmuş bildiri, University of Manchester, Manchester.
• Ardıç, K. ve Polatcı, S. (2008). Tükenmişlik sendromu akademisyenler üzerinde bir uygulama (GOÜ örneği). Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 69-96.
• Arı, G. S. ve Bal, E. Ç. (2008). Tükenmişlik kavramı: Birey ve örgütler açısından önemi. Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37(2), 61-82.
• Avcı, Ü. ve Seferoğlu, S. S. (2011). Bilgi toplumunda öğretmenin tükenmişliği: Teknoloji kullanımı ve tükenmişliği önlemeye yönelik alınabilecek önlemler. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9, 13-26.
• Basım, H. N. ve Şeşen, H. (2006). Mesleki tükenmişlikte bazı demografik değişkenlerin etkisi: Kamuda bir araştırma. Ege Akademik Bakış Dergisi, 6(2), 15 – 23.
• Baysal, A. (1995). Lise ve dengi okul öğretmenlerinde meslekte tükenmişliğe etki eden faktörler. Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Boyar, E. (2011). Türkiye’de muhasebe meslek mensuplarının mesleki tükenmişlik durumlarının araştırılması. Doktora Tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Brenninkmeijer, V. ve VanYperen, N. (2003). How to conduct research on burnout: Advantages and disadvantages of a unidimensional approach in burnout research. Occupational and Environmental Medicine, 60(1), 16-20.
• Budak, G. ve Sürgevil, O. (2005). Tükenmişlik ve tükenmişliği etkileyen örgütsel faktörlerin analizine ilişkin akademik personel üzerinde bir uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 95-108.
• Candaş, E. N. (2018). Anestesziyoloji ve reanimasyon anabilim dalında görevli araştırma görevlisi ve uzman hekimlerde tükenmişlik düzeyinin sosyodemografik verilerle incelenmesi. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, İstanbul.
• Cemaloğlu, N. ve Şahin, D. E. (2007). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 463-484.
• Corcoran, K. (1986). The association of burnout and social work practitioners’ impressions of their clients: Empirical evidence. Journal of Social Service Research, 10, 57-66.
• Çapri, B., Gündüz, B. ve Gökçakan, Z. (2011). Maslach Tükenmişlik Envanteri-Öğrenci Formu'nun (MTE-ÖF) Türkçe'ye uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Cukurova University Faculty of Education Journal, 40(1), 134-147.
• Çimen, S. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin tükenmişlik yaşantıları ve yeterlik algıları. Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Deniz-Kan, Ü. (2008). Bir grup okul öncesi öğretmeninde tükenmişlik durumunun incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(2), 431-438.
• Ersoy, A. ve Utku, B. D. (2005). Konaklama işletmeleri muhasebe müdürlerinde tükenmişlik sendromu-1. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (26), 43-50.
• Filiz, Z. (2014). Öğretmenlerin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(23), 157-172.
• Freudenberger, H. J. (1974). Staff burnout. Journal of Social Issues, 30, 159-165.
• Forlin, C. (2001). Inclusion: Identifying potential stressors for regular class teachers. Educational Research, 43(3), 235–245.
• Göktepe, A. K. (2016). Tükenmişlik sendromu. İstanbul: Nesil.
• Guglielmi, R. S. ve Tatrow, K. (1998). Occupational stress, burnout, and health in teachers: A methodological and theoretical analysis. Review of Educational Research, 68(1), 61–99.
• Gündüz, B. (2004). Öğretmenlerde tükenmişliğin akılcı olmayan inançlar ve mesleki bazı değişkenlere göre yordanması. Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Hobfoll, S. E. ve Lilly, R. S. (1993). Resource conservation as a strategy for community psychology. Journal of Community Psychology, 21, 128-148.
• Izgar, H. (2000). Okul yöneticilerinin tükenmişlik düzeyleri (burnout), nedenleri ve bazı etken faktörlere göre incelenmesi Orta Anadolu örneği. Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Karahan, Ş. ve Uyanık-Balat. G. (2011). Özel eğitim okullarında çalışan eğitimcilerin öz-yeterlik algılarının incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29), 1-14.
• Kilerci, S. (2020). Yoğun bakım sağlık çalışanlarının benlik saygısı, tükenmişlik ve duygusal emek düzeyi arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. Biruni Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Lee, R. ve Ashforth, B. (1990). On the meaning of Maslach’s three dimensions of burnout. Journal of Applied Psychology, 75, 743–747.
• Maslach, C. ve Leiter, P. (1997). The truth about burnout. San Francisco: Jossey-Bass.
• Maslach, C. ve Jackson, S. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behaviour, 2, 99-113.
• Maslach, C., Schaufeli, W. ve Leiter, M. (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology, 52, 397-422.
• Mazur, P. J. ve Lynch, M. D. (1989). Differential impact of administrative, organizational, and personality factors on teacher burnout. Teaching and Teacher Education, 5(4), 337–353.
• Nart, S. (2015). Tükenmişliğe etki eden faktörler ve tükenmişliğin yaratıcılık üzerine etkisi: Televizyon programları yapımcılığı sektörüne yönelik bir araştırma. Doktora Tezi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Otacıoğlu, S. G. (2008). Müzik öğretmenlerinde tükenmişlik sendromu ve etkileyen faktörler. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 103-116.
• Örmen, U. (1993). Tükenmişlik duygusu ve yöneticiler üzerinde bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Perlman, B. ve Hartman, E. A. (1982). Burnout: Summary and future research. Human Relations, 35(4), 283-305.
• Polatcı, S. (2007). Çalışma hayatında tükenmişlik sendromu ve tükenmişlik sendromuna etki eden faktörler (Gaziosmanpaşa Üniversitesi akademik personeli üzerinde bir analiz). Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Schaufeli, W. ve Greenglass, E. R. (2001). Introduction to special issue on burnout and health. Psychology and Health, 16, 501–510.
• Sılığ, A. (2003). Banka çalışanlarının tükenmişlik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Sürgevil-Dalkılıç, O. (2014). Çalışma hayatında tükenmişlik sendromu: Tükenmişlikle mücadele teknikleri. Ankara: Nobel.
• Şeker, M. (2019). Avukatlarda tükenmişlik (burnout) sendromu: Sivas ili merkez ilçe örneği. Yüksek Lisans Tezi. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Türe, M. E. (2008). Özel eğitim sektöründe çalışan bireysel eğitimcilerin tükenmişlik düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yılmaz, S. E., Yazıcı, N. ve Yazıcı, H. (2014). Öğretmen ve yönetici öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 12(24), 135-157.
• Yüksel, E. (2017). Sağlık çalışanlarında tükenmişlik sendromunun kişilik özellikleriyle ilişkisi: Tunceli örneği. Yüksek Lisans Tezi. Tunceli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tunceli.