Social-Emotional Development in Preschool Education Programs in Turkey from 1952 to 2021

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2, 314 - 335, 29.12.2021

Duygu Özdemir , Hayriye Miraçnur Eruzun Nalan Kuru

https://doi.org/10.51725/etad.944339

Cited By: 2

Öz

The aim of this research is to examine the inclusion of elements related to social emotional development in preschool education programs implemented in Turkey since 1952. Document analysis method was used in the research. The material of the study consists of all Ministry of National Education Preschool Education Programs published in Turkey. Content analysis was conducted on pre-school education curricula used in 1952, 1989, 1994, 2002, 2006, and 2013, and the inclusion of elements related to social and emotional development was evaluated. As a result of the study, it was determined that social emotional development was given a wider place from the 1952 Pre-School Education Program to the 2013 Preschool Education Program, but this area should still be strengthened in the program. In this context, it is recommended to include more factors related to social emotional development in the newly structured programs.

Anahtar Kelimeler

Social-emotional development, Pre-school education, Pre-school education programs

1952’den 2021’e Türkiye’deki Okul Öncesi Eğitim Programlarında Sosyal-Duygusal Gelişim

Öz

Bu araştırmanın amacı 1952 yılından günümüze Türkiye’de uygulanmış olan okul öncesi eğitim programlarında sosyal duygusal gelişim ile ilgili unsurlara yer verilme durumlarının incelenmesidir. Araştırmada, doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Türkiye’de yayımlanan tüm MEB Okul Öncesi Eğitim Programları oluşturmaktadır. 1952, 1989, 1994, 2002, 2006 ve 2013 okul öncesi eğitim programlarıyla ilgili içerik analizi yapılmış ve sosyal duygusal gelişim ile ilgili unsurlara yer verilme durumları değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda 1952 Okul Öncesi Eğitim Programı’ndan, 2013 Okul Öncesi Eğitim Programı’na kadar sosyal duygusal gelişime giderek daha geniş yer verildiği ancak bu alanın programda yine de güçlendirilmesi gerektiği tespit edilmiştir. Bu bağlamda yeni yapılandırılacak programlarda sosyal duygusal gelişim ile ilgili unsurlara daha çok yer verilmesi gerektiği önerilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Sosyal-duygusal gelişim, Okul öncesi eğitim, Okul öncesi eğitim programları

Kaynakça

• Ahioğlu-Lindberg, E. (2012). Çocuk yetiştirme açısından Türkiye'de çocukluğun tarihi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 41-52. http://pauegitimdergi.pau.edu. tr/Makaleler/1709089118_E.%20N.%20Ahio%c4%9flu-Lindberg.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Aral, N. ve Kadan, G. (2018). 2013 okul öncesi eğitim programının değerler eğitimi bağlamında incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(1), 113-131. http://dx.doi.org/10.24130/eccd-jecs.196720182159
• Atay, M. (2005). Çocukluk döneminde gelişim. Ankara: Kök.
• Atlı, S. ve Baran, G. (2017). II. Meşrutiyet Dönemi’nden günümüze okul öncesi eğitim programlarında ve öğretmen kılavuz kitaplarında okuma-yazmaya hazırlık çalışmlarının değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 1-13. http://www.yyusbedergisi.com/dergi/ii-mesrutiyet-doneminden-gunumuze-okul-oncesi-egitim-programlarinda-ve-ogretmen-kilavuz-kitaplarinda-okuma-yazmaya-hazirlik-calismlarinin-degerlendirilmesi20171227090218.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Aydın, O. (2003). Okul öncesi dönem çocuğunun gelişim özellikleri. M. Sevinç (Ed.), Gelişim ve eğitimde yeni yaklaşımlar içinde (s. 132-141). Ankara: Morpa Kültür.
• Aygün, Ş. S., Atalay, N., Kılıç, Z. ve Yaşar, S. (2016). Öğretmen adaylarına yönelik 21. yüzyıl becerileri yeterlilik algıları ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(40), 160-175. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/399416 sayfasından erişilmiştir.
• Başal, H. A. (2013). Okul öncesi eğitime giriş. Bursa: Ekin.
• Başaran, S. T. ve Ulubey, Ö. (2018). 2013 Okul öncesi eğitim programının değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 51(2), 1-38. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/461691 sayfasından erişilmiştir.
• Bayhan, S. P. ve Artan, İ. (2005). Çocuk gelişimi ve eğitimi. İstanbul: Morpa.
• Bircan, M, A. (2019). Stem eğitimi etkinliklerinin ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin STEM’e yönelik tutumlarına, 21. yüzyıl becerilerine ve matematik başarılarına etkisi. Doktora Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Boz, M., Uludağ, G. ve Tokuç, H. (2018). Aile katılımlı sosyal beceri oyunlarının okul öncesi dönemdeki çocukların sosyal becerilerine etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(1), 138-157. http://www.gefad.gazi.edu.tr/en/download/article-file/462736 sayfasından erişilmiştir.
• Ceylan, R. ve Yiğitalp, N. (2018). Aile katılımlı ve aile katılımsız sosyal beceri eğitiminin çocukların sosyal becerilerine etkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(6), 1119-1127. http://dx.doi.org/10.18506/anemon.453737 sayfasından erişilmiştir.
• Cömert, D. ve Güleç, H. (2004). Okul öncesi eğitim kurumlarında aile katılımının önemi: Öğretmen-aile-çocuk ve kurum. Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 131-145. https://sbd.aku.edu.tr/VI1/comert.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Çakar, U. ve Arbak, Y. (2004). Modern yaklaşımlar ışığında değişen duygu-zeka ilişkisi ve duygusal zeka. Dokuz Eylül Üniversitesi. Sosyal bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(3), 23-48. https://milet.adm.deu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12397/5536/6.3%2520cakar-arbak.pdf?sequence=1&isAllowed=y sayfasından erişilmiştir.
• Çelikkaleli, Ö. (2014). Bilim, eğitim psikolojisive gelişimle ilgili kavramlar. R. Ç. Eroğul ve F. Yurtal (Ed.), Eğitim psikolojisi el kitabı içinde (s. 1-46). Ankara: Mentis.
• Çetin, N. (2019). Beş-altı yaş okul öncesi eğitimi alan çocukların sosyal-duygusal uyumu, anne babaların evlilik doyumu ve ego durumları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Denizli.
• Çiftçi, H. A. (2015). Sosyal-duygusal gelişim değerlendirme ölçeği: 48-66 aylık çocuklar için uyarlama çalışması. Yüksek Lisans Tezi. Inönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Dilbaz, M. (2020). Gelişimsel dil bozukluğu riski olan çocukların sosyal-duygusal ve dil gelişimleri arasındaki ilişkinin normal dil gelişimi gösteren akranları ile karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Düşeka, G. ve Dönmez, B. (2012). Türkiye’de yayımlanan okul öncesi eğitim programları. Mesleki Bilimler Dergisi, 1(1), 68-75. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/401598 sayfasından erişilmiştir.
• Ekinci-Vural, D. (2006). Okul öncesi eğitim programındaki duyuşsal ve sosyal becerilere yönelik hedeflere uygun olarak hazırlanan aile katılımlı sosyal beceri eğitimi programının çocuklarda sosyal becerilerin gelişimine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. DokuzEylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Ekiz, D. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri (6.Baskı). Ankara: Anı.
• Elcik, F. (2015). Üstün yetenekli öğrencilerin çevresinden aldıkları sosyal duygusal destek düzeyi ile sosyal duygusal becerileri arasındaki ilişki. Doktora Tezi. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• Epstein, J. L. (2010). School/family/community partnerships: Caring for the children we share. Phi Delta Kappan, 92(3), 81-96. https://doi.org/10.1177/003172171009200326
• Eraslan-Çapan, B. ve Korkut-Owen, F. (2017). Çocukların kendilik değerini geliştirmede kendilik değeri geliştirme programı ve sosyal duygusal eğitim programının etkililiği. Electronic Journal of Social Sciences, 16(62), 756-769. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/292927 sayfasından erişilmiştir.
• Esen-Aygün, H. (2017). Sosyal-duygusal öğrenme programlarının sosyal duygusal öğrenme becerilerinin gelişimine, akademik başarı ve sınıf iklimi algısına etkisi. Doktora Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Gelişli, Y. ve Yazıcı, E. (2012). Türkiye’de uygulanan okul öncesi eğitim programlarının tarihsel süreç içerisinde değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 85-93. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/296402 sayfasından erişilmiştir.
• Gormley-Jr, W. T., Phillips, D. A., Newmark, K., Welti, K. ve Adelstein, S. (2011). Social‐emotional effects of early childhood education programs in Tulsa. Child Development, 82(6), 2095-2109. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.2011.01648.x
• Gündoğdu, K., Turan, S., Kızıltaş, E., Çimen, N. ve Kayserili, T. (2008). 2002 ve 2006 okul öncesi öğretim programlarında yer alan değişikliklerin öğretmen algılarına göre karşılaştırılması. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (17), 47-71. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/31360 sayfasından erişilmiştir.
• Haktanır, G., Dağlıoğlu, H. E. ve Güler, T. (2010). Türkiye’de okul öncesi eğitimin durumu. Ankara: UNESCO.
• Halman, T. (1999). Cumhuriyet ve çocuk. B. Onur (Ed.), Çocuk cumhuriyeti içinde (s.17-24). Ankara: Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi.
• Hotaman, D. (2010). Demokratik eğitim: demokratik bir eğitim programı. Kuramsal Eğitimbilim, 1(3), 29-42. https://www.pegem.net/dosyalar/dokuman/131963-20120419153214-hotaman-2.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Kandır, A. ve Alpan, Y. (2008). Okul öncesi dönemde sosyal-duygusal gelişime anne-baba davranışlarının etkisi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 14(14), 33-38. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/198102 sayfasından erişilmiştir.
• Kılıçkaya, A. ve Zelyurt, H. (2015). Okul öncesi programlarında özel gereksinimli bireylerin yer alma durumlarının incelenmesi (1989-2013). Ulluslararası Türk Eğitimbilimleri Dergisi, 2015(4), 200-212. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/407852 sayfasından erişilmiştir.
• Kozioğlu, İ. ve Altunova, N. (2018). Öğretmen adaylarının 21. yüzyıl becerilerine ilişkin öz-yeterlik algılarının yaşam boyu öğrenme eğilimlerini yordama gücü. Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 12(3), 522-531. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1711729 sayfasından erişilmiştir.
• Körler, Y. (2011). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin çeşitli değişkenler açısından yalnızlık düzeyleri ve yalnızlık ile sosyal duygusal öğrenme becerileri arasındaki ilişkiler. Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Kuru, N. (2006). 6 yaş grubu çocuklarda benlik algısını desteklemeye yönelik sosyal-duygusal hazırlık programının etkililiğinin incelenmesi. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Mamur-Işıkçı, Y. ve Karatepe, S. (2016). Türkiye’de çocuğa yönelik sosyal politika uygulamaları ve tarihsel analizi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 7(1), 69-100. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/269298 sayfasından erişilmiştir.
• MEB. (1952). Anaokulları programı ve yönetmeliği ile anaokullarına öğretmen yetiştirme kursu geçici programı. Ankara: Milli Eğitim.
• MEB. (1989). Okul öncesi öğretmen kılavuz kitabı. İstanbul: Milli Eğitim.
• MEB. (1994). Anaokulu programı (37-60 Ay). İstanbul: Milli Eğitim.
• MEB. (2002). 36-72 aylık çocuklar için okul öncesi eğitim programı. İstanbul: Ya-Pa.
• MEB. (2006). Okul öncesi eğitim programı. İstanbul: Ya-Pa.
• MEB. (2013). Okul öncesi eğitim programı. Ankara: Temel Eğitim Genel Müdürlüğü.
• Melikoğlu, M. (2020). Ortaokul öğrencilerinin problem çözme becerileri ile sosyal uyum becerileri ve sosyal duygusal öğrenme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Pekçan-Akça, R. (2020). Annelere yönelik oyun temelli sosyal-duygusal gelişim destek programının 24-30 aylık bebeklerin sosyal-duygusal gelişimlerine ve anne-bebek ilişkisine etkisinin incelenmesi. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Samancı, O. ve Uçan, Z. (2017). Social skill education in children. Journal of Graduate School of Social Sciences, 21(1), 281-288. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/475787 sayfasından erişilmiştir.
• Sapsağlam, Ö. (2013). Değerlendirme boyutuyla okul öncesi eğitim. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2013(1) 63-73. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/82106 sayfasından erişilmiştir.
• Sapsağlam, Ö. (2016). Okul öncesi eğitim programlarında yer alan hedeflerin değerler açısından incelenmesi. Turkish Studies (Elektronik), 11(9), 683-700. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9571
• Senemoğlu, N. (1994). Okulöncesi eğitim programı hangi yeterlilikleri kazandırmalıdır? Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(10), 21-30. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/88199 sayfasından erişilmiştir.
• St-Clair, M. C., Forrest, C. L., Yew, S. G. K. ve Gibson, J. L. (2019). Early risk factors and emotional difficulties in children at risk of developmental language disorder: A population cohort study. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 62(8), 2750-2771.
• Şenol, F. ve Metin, E. (2021). Kaynaştırma uygulaması yapılan okul öncesi sınıflarında drama eğitim programının çocukların etkileşimleri ve sosyal becerileri üzerindeki etkililiğinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 46(208). http://dx.doi.org/10.15390/EB.2021.9033
• Tabur, S. T. (2020). Bilişsel gelişim düzeyi ve psikolojik belirtilerin ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Temizyürek, F. (2008). Çocukta dil gelişim süreci. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD), (7), 169-176. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/345682 sayfasından erişilmiştir.
• Totan, T. (2011). Problem çözme becerileri eğitim programının ilköğretim 6. sınıf öğrencilerinin sosyal duygusal öğrenme becerileri üzerine etkisi. Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Izmir.
• Tuncer, B. (2015). Okul öncesi eğitimdeki çağdaş yaklaşımların incelenmesi ve MEB okul öncesi programıyla karşılaştırılması. International Journal of Field Education, 1(2), 39-58. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/90121 sayfasından erişilmiştir.
• Tükel, A. (2017). 2013 okul öncesi eğitim programı ile ilgili öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Türkoğlu, B. (2016). Oyun temelli bilişsel gelişim programının 60-72 aylık çocukların bilişsel gelişimine etkisi. Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• TÜSİAD. (2020). Sosyal ve duygusal öğrenme becerileri raporu. https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/10450-sosyal-ve-duygusal-ogrenme-becerileri sayfasından erişilmiştir.
• Uçuş-Güldalı, Ş. ve Demişbaş, İ. (2017). Okul öncesi eğitim programı ile ilkokul hayat bilgisi öğretim programının sarmallığının incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1084-1105. http://dx.doi.org/10.17860/mersinefd.322800
• UNİCEF. (2014). Öğretim programları ve eğitim materyalleri inceleme raporu. Ankara: MEB.
• Yalçın, S. (2018). 21. yüzyıl becerileri ve bu becerilerin ölçülmesinde kullanılan araçlar ve yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 51(1), 183-201. https://doi.org/10.30964/auebfd.405860
• Yapıcı, Ş. ve Yapıcı, M. (2016). Türkiye'de okulöncesi öğretim programlarının tarihsel gelişimi. Türkiye Sosyal Arastirmalar Dergisi, 20(1), 62-76. https://web.b.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdf viewer?vid=0&sid=6b5b83fc-9612-4f66-95b0-ab2ee9fb2222%40pdc-v-sessmgr03 sayfasından erişilmiştir.
• Yazar, A. (2007). 1914 - 2006 okul öncesi eğitim programlarında yaratıcılığın incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Yazar, A., Çelik, M. ve Kök, M. (2008). Aile katılımının okul öncesi eğitimde ve 2006 okul öncesi eğitim programındaki yeri. Atatürk Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 233-243. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/32122 sayfasından erişilmiştir.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yıldırım, Y. ve Temel, Z. F. (2020). Yaşam becerileri eğitim programının anasınıfına devam eden çocukların yaşam becerilerine ve sosyal uyumlarına etkisinin incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 34(2), 384-405. https://doi.org/10.33308/26674874.2020342212