Parliamentary Library Services and the Case of the Grand National Assembly Library of Türkiye

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 15, 30.06.2024

Sefer Yazıcı

https://doi.org/10.5281/zenodo.12600105

Öz

The mission of parliamentary libraries is to organize and make available to parliament information resources to support and facilitate parliamentary activities. The aim of this research is to examine the functions of parliamentary libraries in meeting the information needs of parliaments, the history, administrative structure and services of the Grand National Assembly of Turkey (GNAT) Library based on legal and administrative documents from the Ottoman period to the present. The research is based on documentary source and content analysis method from qualitative research methods. Parliamentary libraries are established primarily to meet the information needs of members of the legislature and employees. In this respect, parliamentary libraries have the status of special libraries. The history of parliamentary libraries is directly linked to the establishment of parliaments. In this respect, the history of the library services of the Grand National Assembly of Turkey dates back to the Ottoman period. The library collection covers the period of Ottoman Parliament and Majlis-i Ayân, the period of the National Struggle and the establishment of the Republic of Türkiye for more than a hundred years. The collection mostly covers political science, international relations, law, public administration, economics, history, literature, philosophy etc. It also has a collection of local, national and international periodicals covering the pre-Republican period. Within the scope of the study, the role of parliamentary libraries in meeting the information needs in parliaments was discussed, and administrative and legal documents related to the GNAT Library, which is a parliamentary library, were identified and examined. Additionally, information about the library collection and services is presented.

Anahtar Kelimeler

Parliamentary libraries, Legislative libraries, Meclis-i Mebusan library, GNAT library, Grand National Assembly of Türkiye.

Parlamento Kütüphane Hizmetleri ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Kütüphanesi Örneği

Öz

Parlamento kütüphanelerinin misyonu, parlamento faaliyetlerini desteklemek ve kolaylaştırmak için bilgi kaynaklarını düzenleyerek parlamentonun kullanımına sunmaktır. Bu araştırmanın amacı parlamentoların bilgi ihtiyacının karşılanmasında parlamento kütüphanelerinin işlevlerini, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Kütüphanesinin tarihçesini, idari yapısını ve hizmetlerini Osmanlı döneminden günümüze hukuki ve idari belgelere dayalı olarak incelemektir. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden belgesel kaynak ve içerik analizi yöntemine dayanmaktadır. Parlamento kütüphaneleri öncelikle yasama organı üyeleriyle çalışanların bilgi ihtiyaçları karşılanmak amacıyla kurulurlar. Bu yönüyle parlamento kütüphaneleri özel kütüphane statüsündedir. Parlamento kütüphanelerinin tarihi parlamentoların kuruluşuyla doğrudan bağlantılıdır. Bu itibarla TBMM kütüphane hizmetlerinin geçmişi Osmanlı dönemine dayanmaktadır. Kütüphane koleksiyonu Osmanlı Meclis-i Mebûsân ve Meclis-i Ayân dönemi, Millî Mücadele dönemi ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan günümüze yüz yılı aşan zaman dilimini kapsamaktadır. Koleksiyon çoğunlukla siyaset bilimi, uluslararası ilişkiler, hukuk, kamu yönetimi, ekonomi, tarih, edebiyat, felsefe vb. alanlara ait eserlerden oluşmaktadır. Aynı zamanda Cumhuriyet öncesi dönemi de kapsayan yerel, ulusal ve uluslararası süreli yayın koleksiyonuna sahiptir. Çalışma kapsamında parlamentolarda bilgi ihtiyacının karşılanmasında parlamento kütüphanelerinin rolü ele alınmış, bir parlamento kütüphanesi olan TBMM Kütüphanesine ilişkin idari ve hukuki belgeler tespit edilerek incelenmiştir. Ayrıca kütüphane koleksiyonuna ve hizmetlerine ilişkin bilgiler ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Parlamento kütüphaneleri, Yasama kütüphaneleri, Meclis-i Mebusan Kütüphanesi, TBMM Kütüphanesi, Türkiye Büyük Millet Meclisi.

Kaynakça

• 26 Nisan 1336 Tarihli ve 7 Numaralı TBMM Kararı. Nizamnâme-i Dâhilî Hakkında. TBMM Kavânîn Mecmuası, (Devre: 1, Cilt: 1). https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc001/karartbmmc001/karartbmmc00100007.pdf
• 21 Ağustos 1339 Tarihli ve 7 Numaralı TBMM Kararı. İstanbul Meclisi Evrak Kalemindeki Levâyih-i Kanuniye Dosyalarının Celbi Hakkında (21 Ağustos 1339). TBMM Kavânîn Mecmuası, (Devre: 2, Cilt: 2). https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc002/karartbmmc002/karartbmmc00200007.pdf
• 24 Mayıs 1929 Tarihli ve 1452 Sayılı Devlet Memurları Maaşatının Tevhit ve Teadülüne Dair Kanun. (1929, 30 Haziran). Resmî Gazete (Sayı: 1229).
• 14 Haziran 1934 Tarihli ve 2512 Sayılı Büyük Millet Meclisi Memurlarının Teşkilat ve Vazifeleri Hakkında Kanun. (1934, 23 Haziran). Resmî Gazete (Sayı: 2734).
• 2 Ocak 1939 Tarihli ve 3552 Sayılı Büyük Millet Meclisi Memurlarının Teşkilâtı Hakkında Kanun. (1939, 2 Ocak). Resmî Gazete (Sayı: 4105).
• 9 Ocak 1950 Tarihli ve 5509 Sayılı Türkiye Büyük Millet Meclisi Memurları Teşkilatı Hakkında Kanun. (1950, 9 Ocak). Resmî Gazete (Sayı: 7405).
• 5 Ocak 1961 Tarihli ve 231 Sayılı Türkiye Büyük Millet Meclisi Memurları Teşkilatı Hakkındaki 5931, 6120, 6194, 6215, 6341 ve 6885 Sayılı Kanunlarla Muaddel 5509 Sayılı Kanunun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine ve Bu Kanuna Bazı Maddeler Eklenmesine Dair Kanun. (1961, 5 Ocak). Resmî Gazete (Sayı: 10705).
• 22 Ocak 1976 Tarihli ve 1934 Sayılı Türkiye Büyük Millet Meclisi Kitaplığı Kanunu. (1976, 1 Şubat). Resmî Gazete (Sayı: 15486).
• 13 Ekim 1983 Tarihli ve 2919 Sayılı Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreterliği Teşkilat Kanunu. (1983, 13 Ekim). Resmî Gazete (Sayı: 18195).
• 29 Kasım 2006 Tarihli ve 5559 Sayılı Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreterliği Teşkilat Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. (2006, 8 Aralık). Resmî Gazete (Sayı: 26370).
• 1 Aralık 2011 Tarihli ve 6253 Sayılı Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı İdari Teşkilatı Kanunu. (2011, 1 Aralık). Resmî Gazete (Sayı: 28146).
• Akyürek, G. (2008). Bilgiyi yeniden inşa etmek: Tanzîmat Dönemi Osmanlı Mimarlığı. (Yayınlanmamış doktora tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Anderson, J., Bebbington, S., Brown, A., Engitu, S., Fortier, A., Gassie, L., ..., & Wood, E. (2022). Guidelines for Parliamentary Libraries (3rd ed.). Inter-Parliamentary Union (IPU), International Federation of Library Associations and Institutions (IFLA). https://repository.ifla.org/bitstream/123456789/2000/1/Guidelines%20for%20Parliamentary%20Libraries_3rd%20edition_rev_2.pdf
• Anghelescu, H. G. (2010). Historical overview: The Parliamentary Library from past to present. Library Trends, 58(4), 418-433.
• Armağan, S. (1972). Memleketimizde İçtüzükler. İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Aziz, A. (2017). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Bennett, O. (2017). Parliamentary research handbook. houses of parliament. https://www.parliament.uk/globalassets/documents/commons-library/HoC-Library-arliamentary-Research-Handbook.pdf
• Büyük Millet Meclisi Kütüphanesi Fihristi. (1927). Büyük Millet Meclisi Kütüphanesi Fihristi: Âsâr-ı Şarkiye ve Garbiye. Türkiye Büyük Millet Meclisi Matbaası.
• Cuninghame, K. (2009). Guidelines for Legislative Libraries ( 2rd ed.). IFLA Publications. https://www.ifla.org/wpcontent/uploads/2019/05/assets/hq/publications/series/140.pdf
• Çelik, H. (2013). Türkiye Büyük Millet Meclisi Kütüphanesi. B. Yılmaz (Ed.), Anadolu Kütüphaneleri (ss. 441-459). Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Çoker, F. (1994). Türk parlamento tarihi millî mücadele ve TBMM I. Dönem 1919-1923 (1. Cilt). Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı Yayınları.
• Ege, M. (1978). Türkiye Büyük Millet Meclisi Kitaplık Müdürlüğü tarihçesi özeti. TBMM Kitaplık Müdürlüğü.
• Galluzzi, A. (2010). Parliamentary libraries: An uncertain future? Library Trends, 58(4), 549-560.
• Göncü, T. C. (2010). Belgeler ve fotograflarla Meclis-i Mebûsân (1877-1920). TBMM Milli Saraylar.
• Güneş, İ. (1997). Türk Parlamento Tarihi–Meşrutiyete Geçiş Süreci: I. ve II. Meşrutiyet (1. Cilt). TBMM Vakfı Yayınları.
• İba, Ş. (2009). Parlamento içtüzük metinleri, Osmanlı’dan günümüze. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Meclis-i Ayân. (1333). Meclis-i Ayân Nizamnâme-i Dâhilîsi. Ahmet İhsan ve Şükerası Mabaacılık Osmanlı Şirketi.
• Meclis-i Mebûsân. (1332a). Meclis-i Mebûsân İdare-i Dâhiliye Nizamnâmesi. Meclis-i Mebûsân Matbaası.
• Meclis-i Mebûsân. (1332b). Meclis-i Mebûsân Nizamnâme-i Dâhilisi. Meclis-i Mebûsân Matbaası.
• Meclis-i Mebûsân Zabıt Ceridesi. (1331). Meclis-i Mebûsân Nizamnâme-i Dâhilîsi. Meclis-i Mebûsân Zabıt Ceridesi. (Devre: 3, İçtima Senesi: 2, 2. Cilt, Birleşim: 44, 29 Şubat 1331) (Latin harfli baskı). https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/MECMEB/mmbd03ic02c002/mmbd03ic02c002ink044.pdf
• Meclis-i Mebûsân Zabıt Ceridesi. (1332a). Meclis-i Mebûsân Nizamnâme-i Dâhilîsi. Meclis-i Mebûsân Zabıt Ceridesi. (Devre: 3, İçtima Senesi: 3, 1. Cilt, Birleşim: 3, 5 Teşrinisâni 1332) (Latin harfli baskı). https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/MECMEB/mmbd03ic03c001/mmbd03ic03c001ink003.pdf
• Meclis-i Mebûsân Zabıt Ceridesi. (1332b). Kütüphane Encümenine âza intihâbı. Meclis-i Mebûsân Zabıt Ceridesi (Devre: 3, İçtima Senesi: 4, Cilt: 1, Birleşim: 7, 19 Teşrinisâni 1332) (Latin harfli baskı). https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/MECMEB/mmbd03ic03c001/mmbd03ic03c001ink007.pdf
• Miller, R., Pelizzo R., & Stapenhurst, R. (2004). Parliamentary libraries, institutes and offices: The sources of parliamentary information. World Bank Institute. https://documents1.worldbank.org/curated/en/346101468166153612/pdf/330400rev0Parliamentary1Institutes1final.pdf
• Olgun, K. (2014). Osmanlı Meclis-i Mebûsân Binası Çırağan Sarayı’nın yanması ve yankıları. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (13), 115-124.
• Robinson, W. H. (2003). Parliamentary libraries. In J. Feather, & R. P. Sturges (Eds.), International encyclopedia of information and library science (pp. 501–502). Routledge.
• Rukancı, F., & Anameriç H. (2004). TBMM Kütüphanesi’nin kuruluş süreci ve ilk sınıflama çalışmaları: Büyük Millet Meclisi Kütüphanesi fihristi: Mukaddime. TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları.
• Sason Efendi. (1333). Meclis-i Mebûsân Kütüphanesi hakkında rapor. Meclis-i Mebûsân Matbaası.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi. (2010). Türkiye Büyük Millet Meclisi genel sekreterliği: Stratejik plan 2010-2014. TBMM Yayınları.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi. (2012). TBMM Başkanlığı Kütüphane ve Arşiv Yönetmeliği. (2012, 2 Mayıs). Resmî Gazete (Sayı: 28280).
• Türkiye Büyük Millet Meclisi. (2017). Meclis-i Mebûsândan günümüze kanunlar ve kararlar başkanlığı: Yasama hizmetleri teşkilatı (Yay. Haz: Kanunlar ve Kararlar Başkanlığı Araştırma ve İnceleme Bürosu). Türkiye Büyük Millet Meclisi Yayınları.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Dâhili Nizamnâmesi. (1927). TBMM Matbaası. https://acikerisim.tbmm.gov.tr/handle/11543/80
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Kütüphane Talimatnamesi. (1926). (TBMM Kütüphanesi Koleksiyonu, Yer No: 73002987). https://acikerisim.tbmm.gov.tr/handle/11543/25
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi. (1336a). Meclis-i Mebûsân Nizamnâme-i Dâhilîsinin Büyük Millet Meclisinde de tatbikine dair takrir. TBMM Zabıt Ceridesi (Devre: 1, 1. Cilt, İçtima Senesi: 1, İçtima: 4, 26 Nisan 1336). https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d01/c001/tbmm01001004.pdf
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi. (1336b). Aydın Milletvekili Dr. Mazhar Bey’in Büyük Millet Meclisinde Kütüphane Kurulmasına İlişkin Önergesi. TBMM Zabıt Ceridesi (Devre: 1, 4. Cilt, İçtima Senesi: 1, Birleşim: 72, 25 Eylül 1336). https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d01/c004/tbmm01004072.pdf
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi. (1336c). Aydın Mebûsu Dr. Mazhar Bey’in Mecliste bir kütüphane tesis edilmesine dair takriri. TBMM Zabıt Ceridesi (Devre: 1, 4. Cilt, İçtima Senesi: 1, Birleşim: 74, 28 Eylül 1336). https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d01/c004/tbmm01004074.pdf
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi. (1336d). Kütüphane Encümeni Intihâbı. TBMM Zabıt Ceridesi (Devre: 1, 4. Cilt, İçtima Senesi: 1, Birleşim: 75, 28 Eylül 1336). https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d01/c004/tbmm01004075.pdf
• Yaman, M. (1945). Çırağan sarayı tarihi (Yayımlanmamış lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü.
• Yazıcı, S. (2023). Osmanlı’dan günümüze meclis kütüphane ve arşiv hizmetleri. TBMM Basımevi.
• Watt, I. (2010). Members use of information and changing visions of the parliamentary library. Library Trends, 58(4), 434-458.