Öz
Humans create an awareness of history by integrating a perception of time consisting of three levels of imagery: past, present and future. This way, historical awareness, starting from the experiential memory of the ancestors, makes the present understandable in the plane of the past and ensures that the future is also established through awareness. Historical awareness, which constitutes a foothold for societies, is considered one of the preliminary conditions for the existence of a nation.
Tolegen Kasymbekov, who prioritized historical awareness as the etymon in his literary texts based on narration, shaped Kyrgyz literature with his historical novels. The author transferred the historical realities to the fictional plane and while he aimed to educate the reader, he also wanted to lead him/her in the direction of his own ideology. With this point of view, in his novel "Raid", which was based on historical facts, he described the social, political, economic, military and cultural panorama of the Khanate of Kokand in the Turkestan geography between 1859 and 1898 as a struggle for freedom and independence and drew attention to the importance of historical awareness.
In the novel, where the human-time-space relationship was established on the perceptual plane, the cultural memory codes in the collective consciousness were frequently used to clarify the awareness of history. From this point of view, in this study, the cyclical relationship between the past, present and future will be evaluated in the form of the cult of ancestors, an awareness of belonging to a homeland and the magic of music.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Assmann, J. (2015). Kültürel Bellek. (Çev: Ayşe Tekin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Azap. S. (2016), “Kırgızların Gelecek Algısını Oluşturan Anne Arketipi: Kurmancan Datka (Tölölgön Kasımbekov’un Kırılan Kılıç Romanı Örneğinde)”. Türk Dünyasında Kadın Algısı, (Ed. Doç. Dr. Şayan Ulusan- Dr. Shurubu Kayhan), Manisa Celal Bayar Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 0017.
- Azap, S. (2017). Tölögön Kasımbekov İnsan ve Eser. Ankara: Bengü Yayınları.
- Bıçak, A. (1995). “Kant’ın Tarih Anlayışında Tarih Bilincinin Yeri”. Felsefe Dünyası, S.16, 56-74.
- Deveci, M. (2011). “Yahya Kemal’in Süleymaniye’de Bayram Sabahı Şiirinde Zamana Diyalektik Bir Bakış”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/3, 715-729.
- Deveci, M. (2012). Ferit Edgü Varoluş ve Bireyleşme. İstanbul: Sel Yayınları.
- Edman, I. (1998). Sanat ve İnsan. (Çev: Turhan Oğuzkan). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Göğebakan, T. (2004). Tarihsel Roman Üzerine, Ankara: Akçağ Yayınları.
- Jung, C.G. (2009). Dört Arketip. (Çev: Zehra Aksu Yılmazer). İstanbul: Metis Yayınları.
- Kafesoğlu, İ. (2013). Türk Milli Kültürü. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Kasımbek, T. (2008). Baskın. (Akt: Dr. Saadettin Koç). Konya: Gençlik Kitabevi.
- Korkmaz, R. (2015). Yazınsal Okumalar. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Korkmaz, R. (2016). Aytmatov Anlatılarında Ötekileşme Sorunu ve Dönüş İzlekleri. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Mill, J.S. (2015). Özgürlük Üzerine. (Çev: Berkay Tartıcı). İstanbul: Liberus Yayınları
- Morley, D. ve Robins, K. (2011). Kimlik Mekânları. (Çev: Emrehan Zeybekoğlu). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Saray, M. (2019). Yeni Türk Cumhuriyetleri Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Ülken, H.Z. (2016). Millet ve Tarih Şuuru. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Öz
İnsanoğlu geçmiş, şimdi ve gelecek olmak üzere üç görüntü düzeyinden meydana gelen zaman algısına bütünsellik kazandırarak tarih bilinci oluşturur. Bu doğrultuda tarih bilinci, ataların deneyimsel belleğinden yola çıkarak şimdiyi, geçmiş düzleminde anlaşılır kılarken geleceğin farkındalıkla kurulmasını sağlar. Toplumlar için tutunma noktası oluşturan tarih bilinci, bir milletin varoluşundaki öncül koşullardan biri şeklinde kabul edilir.
Tarih bilincini, anlatmaya dayalı edebî metinlerinde ana etimon olarak önceleyen Tölögön Kasımbekov, tarihsel romanlarıyla Kırgız edebiyatına yön verir. Yazar, tarihsel gerçeklikleri kurgusal düzleme aktarıp okuru bilgilendirmeyi amaçlarken ideolojisi doğrultusunda yönlendirmek ister. Bu bakış açısıyla yazarın tarihsel gerçeklerden yola çıkarak kaleme aldığı ‘Baskın’ romanında, Türkistan coğrafyasındaki Hokand Hanlığının, 1859-1898 yılları arasındaki sosyal, politik, ekonomik, askerî ve kültürel panoraması, özgürlük/ bağımsızlık mücadelesi şeklinde çıkarılırken tarih bilincinin önemine dikkat çekilir.
İnsan- zaman- mekân ilişkisinin algısal düzlemde kurulduğu romanda, kolektif bilinçte yer alan kültürel bellek kodları, tarih bilincini belirginleştirmek üzere sıklıkla kullanılır. Bu açıdan çalışmada geçmiş, şimdi ve gelecek arasındaki döngüsel ilişki; atalar kültü, vatan bilinci ve müziğin büyüsü şeklinde değerlendirilecektir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Assmann, J. (2015). Kültürel Bellek. (Çev: Ayşe Tekin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Azap. S. (2016), “Kırgızların Gelecek Algısını Oluşturan Anne Arketipi: Kurmancan Datka (Tölölgön Kasımbekov’un Kırılan Kılıç Romanı Örneğinde)”. Türk Dünyasında Kadın Algısı, (Ed. Doç. Dr. Şayan Ulusan- Dr. Shurubu Kayhan), Manisa Celal Bayar Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 0017.
- Azap, S. (2017). Tölögön Kasımbekov İnsan ve Eser. Ankara: Bengü Yayınları.
- Bıçak, A. (1995). “Kant’ın Tarih Anlayışında Tarih Bilincinin Yeri”. Felsefe Dünyası, S.16, 56-74.
- Deveci, M. (2011). “Yahya Kemal’in Süleymaniye’de Bayram Sabahı Şiirinde Zamana Diyalektik Bir Bakış”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/3, 715-729.
- Deveci, M. (2012). Ferit Edgü Varoluş ve Bireyleşme. İstanbul: Sel Yayınları.
- Edman, I. (1998). Sanat ve İnsan. (Çev: Turhan Oğuzkan). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Göğebakan, T. (2004). Tarihsel Roman Üzerine, Ankara: Akçağ Yayınları.
- Jung, C.G. (2009). Dört Arketip. (Çev: Zehra Aksu Yılmazer). İstanbul: Metis Yayınları.
- Kafesoğlu, İ. (2013). Türk Milli Kültürü. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Kasımbek, T. (2008). Baskın. (Akt: Dr. Saadettin Koç). Konya: Gençlik Kitabevi.
- Korkmaz, R. (2015). Yazınsal Okumalar. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Korkmaz, R. (2016). Aytmatov Anlatılarında Ötekileşme Sorunu ve Dönüş İzlekleri. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Mill, J.S. (2015). Özgürlük Üzerine. (Çev: Berkay Tartıcı). İstanbul: Liberus Yayınları
- Morley, D. ve Robins, K. (2011). Kimlik Mekânları. (Çev: Emrehan Zeybekoğlu). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Saray, M. (2019). Yeni Türk Cumhuriyetleri Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Ülken, H.Z. (2016). Millet ve Tarih Şuuru. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sanat ve Edebiyat |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 29 Mayıs 2024 |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Mayıs 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 |
