HİSSE BAZLI ÖDEME UYGULAMALARI VE ŞİRKET ÇALIŞANLARI ÜZERİNE ETKİLERİ

Yıl 2020, Sayı: 10, 23 - 43, 29.04.2020

Yıldırım Ercan Çalış , Selman Akman

Öz

Bu çalışmada, gelişmiş ülkelerdeki
şirketlerde yaygın uygulama alanı bulan ancak ülkemizdeki şirketlerde henüz tam
anlamıyla uygulanmayan hisse bazlı ödemeler kavramı ve çalışanların sermayeye
ortaklığı kavramı açıklanmış, dünyanın çeşitli ülkelerindeki uygulama
yöntemleri, avantaj ve dezavantajları ortaya koyulmuş, çalışanların konuya
bakışları ve önem verdiği faktörler incelenmiş, bu tür planların ülkemizde
uygulanabilirliği tartışılmış, şirket karlılığına ve şirket çalışanlarının aidiyeti,
verimliliği ve performansı üzerine etkileri ve ülkemizde konunun gelişminin
sağlanabilmesi için üzerinde durulması gereken hususlar ve yapılabilecekler
araştırılmıştır.

Hisse bazlı ödemeler konusunda birçok
farklı model bulunmakta, hepsinin kendi özelinde çeşitli avantajları ve
dezavantajları bulunmaktadır. Ülkemizde konuya ilişkin ilerleyen dönemlerde
yapılacak olan yasal düzenlemelerde, diğer ülkelerin de tecrübeleri göz önünde
bulundurularak, ülke kültürü, ükenin ekonomik durumu, işçi-işveren kesiminin
ilişkileri, konuya bakışları ve konu hakkındaki görüşleri, önem verdikleri
hususlar, şirketlerin yapısı, planların uygulanma amaçları gibi faktörler
dikkate alınarak katılım ve başarı düzeyi yüksek olacak ülkeye özgü modeller
geliştirilmesi önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hisse bazlı ödeme, çalışan hisse sahipliği

Kaynakça

• Atasoy, Y. (2009), “Çalışanların Sermayeye Ortaklığı (Çalışanları Hisse Senedi Edindirme) Konusunda Şirketler ve Çalışanlar Üzerine Bir Uygulama ve Türkiye İçin Öneriler”. Ankara: Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi SBE.
• Ayrancı, Z. B. (2017), “Stock Option: Çalışanlara Hisse Senedi Alma Opsiyonu Tanınması”, https://startuphukuku.com/stock-option/, (Erişim Tarihi: 23 Aralık 2018).
• Bolayır, G. T. (2018), “Employee Stock Option: Çalışanlara Hisse Senedi Edindirme Opsiyonu”, https://bolayirdogancelik.com/employee-stock-option-calisanlara-hisse-senedi-edindirme-opsiyonu/, (Erişim Tarihi 20 Mart 2019).
• Demirkan, S. (1999), “Çalışanları Hisse Senedi Edindirme Planları ve Türkiye İçin Öneriler”, Ankara: Sermaye Piyasası Kurulu Yeterlilik Etüdü.
• Docuri (2017), “ESOPS: Employee Stock Ownership Plan”, https://docuri.com/download/esopsfinal_59bf3b28f581716e46c53ef0_pdf, (Erişim Tarihi: 20 Aralık 2018).
• EFES - European Federation of Employee Share Ownership (2018), “Employee Share Ownership Benefits And Risks”, http://www.efesonline.org/LIBRARY/2018/Employee%20share%20ownership%20-%20Benefits%20and%20risks%20-%20Facts%20and%20policies.pdf, (Erişim Tarihi 20 Mart 2019).
• Employee Share Ownership The European Policy, http://www.efesonline.org/LIBRARY/2018/Employee%20Share%20Ownership%20--%20The%20European%20Policy.pdf, (Erişim Tarihi: 27 Mart 2019).
• Ersöz, Halis Yunus, “Özelleştirmede Çalışanların Mülkiyet Sahipliği: Kardemir Örneği”, https://www.ceis.org.tr/dergiDocs/makale-22.pdf, (Erişim Tarihi: 23 Aralık 2018).ESOP (2018), “ESOP (Employee Stock Ownership Plan) Facts”, https://www.esop.org/, (Erişim Tarihi: 27 Mart 2019).
• Financial Participation, https://www.worker-participation.eu/National-Industrial-Relations/Countries/, (Erişim Tarihi: 27 Mart 2019).
• Gündüz, Ö. (2014), “Çalışanlara Sağlanan Hisse Planları ve Vergilendirilmesi”, https://www.verginet.net/dtt/1/calisan-hisse-vergi.aspx, (Erişim Tarihi: 23 Aralık 2018).
• Işık Erol, S. (2017), “Emek-Sermaye Ortaklığı Bağlamında Çalışanların Hisse Senedi Sahipliği Planı: Amerika’dan Örnekler”, Sosyal Siyaset Konferansları / Journal of Social Policy Conferences, Sayı / Issue: 72 – 2017/1, ss. 55-87 http://dergipark.gov.tr/iusskd.
• Işık, S. (2011), “Amerika’da Mülkiyetin Tabana Yayılması Çerçevesinde Çalışanların Hisse Senedi Sahipliği Planı (ESOP)”, Çalışma ve Toplum, 28, 2011/1, ss.265-278.
• Johanson, D. R. ve Shine T. H. (2016), “The Pros & Cons of Employee Stock Ownership Plans”, http://www.hptylaw.com/media/article/149_AI%20Magazine%20February%202016%20_Hawkins%20Parnell%20Thackston%20_%20Young%20LLP_%201512WO06.pdf, (Erişim Tarihi: 23 Aralık 2018).
• Kimmons, R. (2017), “ESOP Disadvantages”, https://bizfluent.com/list-7308255-esopdisadvantages.html, (Erişim Tarihi: 23 Aralık 2018).
• Mathieu, M. (2017), “Annual Economic Survey of Employee Ownership in European Countries”, European Federation of Employee Share Ownership.Overview - Employee Financial Participation in the EU, http://intercentar.de/fileadmin/files/Conference/3_Overview-Employee%20Financial%20Participation%20in%20the%20EU_2p.pdf, (Erişim Tarihi: 23 Mart 2019).
• Pendleton, A., “Financial participation in Europe: opportunities and risks for employees”, https://www.etui.org/content/download/36113/360706/file/Financial+participation+employees+Pendleton+Policy+Brief+2019.01+final.pdf, (Erişim Tarihi: 23 Mart 2019).Poutsma E., “Recent trends in employee financial participation in the European Union”, http://edz.bib.uni-mannheim.de/www-edz/pdf/ef/01/ef0112en.pdf, (Erişim Tarihi: 23 Aralık 2018).
• SPK, Kurumsal Yönetim Uygulama Anketi, http://www.spk.gov.tr/Sayfa/Dosya/68, (Erişim Tarihi: 23 Ocak 2019).
• TFRS-2, Hisse Bazlı Ödemeler, Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, http://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/DynamicContentFiles/T%C3%BCrkiye%20Muhasebe%20Standartlar%C4%B1/TMSTFRS2018Seti/TFRS/TFRS_2_2018.pdf, (Erişim Tarihi: 23 Aralık 2018).
• Vanlı, O. (2013), “Employee Stock Ownership Plan”, İstanbul: Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kadir Has Üniversitesi SBE.
• Varol, N. (2017), “Çalışanlara Sağlanan Faydaların Muhasebe Standartları ve Mevzuat Açısından İncelenmesi: Bir Uygulama Örneği”, Kayseri: Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi SBE.