Judith Butler’a Göre Kadının Özneliği Problemi

Yıl 2024, Sayı: 18, 128 - 139, 31.01.2024

Ruveyda Öz , Hesna Serra Aksel

https://doi.org/10.29157/etusbed.1246661

Öz

Bireylerin hayatları, doğdukları andan itibaren içerisinde bulundukları kültürün kabullerine göre şekillenir. Birey, öncesinde cinsiyet rol dağılımlarının yapıldığı bir ortama doğar ve hayata dair anlamlandırmalarını bu düzlemde gerçekleştirir. İnsanın hayatını şekillendiren bu kültürel kodlar, ataerkil yapıları dolayısıyla kadınların sosyal, siyasal vb. birçok yaşam alanından soyutlanmasına sebebiyet vermiştir. Bu durum uzun dönemler toplumun normali olarak karşılansa da modern dönemin getirdiği değişim ve gelişimlerle beraber sorgulanması gereken bir hal almıştır. Kadınlar bu sayede toplumsal hayatta kadın erkek arasındaki eşitsizliklerin bilincine varmış ve konumlarının iyileştirilmesine yönelik taleplerde bulunmuşlardır. Kadınların meşru hakları için verdikleri mücadele, feminizm hareketini başlatmıştır.
Bu çalışmada, Judith Butler’ın düşüncesi çerçevesinde cinsiyet ve toplumsal cinsiyet meselesi, cinsiyet eşitsizliğinin temelinde yatan normlar ve bu normların üretim biçimleri ele alınmıştır. Diğer bölümlerde Butler’ın, sadece ortak özelliklere sahip bir kadın özne grubunun savunusunu yapan klasik feminist harekete dair getirdiği eleştirilere değinilmiş ve kadın özneyi niteleyen “ortak kimlik” algısı sorunsallaştırılarak, sınırlılıkları irdelenmiştir. Son olarak, dışlayıcı kimlikler ve normların olmadığı bir gelecek için önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Norm, Performatif, Feminizm, Yapısöküm, Toplumsal Cinsiyet

The Problem of Women's Subjectivity According to Judith Butler

Öz

The lives of individuals are shaped by their acceptance of the culture they live in from the moment they are born. The individual is born into an environment where gender role distributions were made before and realizes her meanings about life. These cultural codes that shape people's life, due to their patriarchal structures, women's social, political roles, etc., cause isolation in many areas of life. Although this situation is seen as the normal of society for long periods, it has become a situation that needs to be questioned with the changes and developments brought by the modern period. In this way, women became aware of the inequalities between men and women in social life and demanded improvements of their positions. The struggle of women for their legitimate rights sparked the feminism movement.
In this project, within the framework of Judith Butler's thought, the issue of sex and gender, the norms underlying gender inequalities and the production forms of these norms are discussed. Butler's criticisms of the classical feminist movement, which defends a specific group of female subjects with common characteristics, are illustrated. Then, the perception of "common identity" that characterizes the female subject is problematized and examined in terms of its limitations. Finally, suggestions for a future where there are no exclusionary identities and norms are pointed out.

Anahtar Kelimeler

Norm, Performative, Feminism, Deconstruction, Gender

Kaynakça

• Andrews, A. C. (1938). “Pliny the Younger, Conformist” The Classical Journal, 34(3), 143-154.
• Ayaz, Bahar. 2016. “Jacques Derrida, Richard Rorty ve Doğruluk”. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi 1 (2): 57-68.
• Aydinalp, Esra Başak. 2020. “Varoluşçu Özgürlük Bağlamında Kadın: Simone de Beauvoir ve İkinci Cinsiyet”. Litera: Dil Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi 30 (2): 465-88.
• Barutçu, Atilla. 2020. “Judith Butler Felsefesinde Kimlik Siyasetinin Reddi: Özne ve Cinsiyet Tartışmaları Üzerinden Bir Okuma”. DEÜ Edebiyat Fakültesi Dergisi 7 (2): 431-49.
• Başaran, Burcu. 2016. “Radikal Demokrasi Kuramı Bağlamında Toplumsal Cinsiyet Meselesi Judith Butler’ın Kuramsal Yaklaşımının Değerlendirilmesi”. Yüksek Lisans Tezi, BURSA: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Butler, Judith. 2011. “Maddeleşen/Sorunlaşan Bedenler (Bela Bedenler)”. Yapı Kredi Yayınları, sy 65-66 (Bahar).
• Butler, Judith. 2013. Kırılgan Hayat: Yasın ve Şiddetin Gücü. Çeviren Başak Ertür. 2. basım. İstanbul: Metis Yayınları.
• Butler, Judith. 2014. Cinsiyet Belası. İstanbul: Metis Yayınları.
• Durğun, Serpil. 2019. “Performatif Pratiklerin Tekrarı Olarak Toplumsal Cinsiyet”. İçinde , 157-67. Mersin: Ubak Uluslararası Bilimler Akademisi.
• Ersöz, Aysel Günindi. 2010. “Türk Atasözleri ve Deyimlerinde Kadına Yönelik Toplumsal Cinsiyet Rolleri”. Gazi Türkiyat 1 (6): 167-82.
• Hidir, Naz. 2014. “Queer Olmayan Bir Feminizmin İmkansızlığı Üzerine”. Kaos GL Dergisi, 2014.
• Işık, Mehmet Fatih. 2021. “Judith Butler’da Feminist Söylem ve İktidar”. Doktora Tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• “İran’da Mahsa Amini protestolarında hayatını kaybeden genç kadınlar - BBC News Türkçe”. t.y. Erişim 26 Kasım 2022. https://www.bbc.com/turkce/articles/cyx500k71rqo.
• Kaplan, Merve. 2018. “Post-Yapısalcı Kuram İlişkisinde Feminizm”. International Journal of Disciplines In Economics and Administrative Sciences Studies (IDEAstudies) 4 (9): 452-62.
• Kiliç, Nilgün Sofuoğlu. 2010. “Butler’ı Schutz ile Okumak: Toplumsal Cinsiyet Kavramı ve Cinsiyet Ayrımcılığının Bazı Göstergeleri Üzerine Bir Değerlendirme”. Toplum Bilimleri Dergisi 4 (8): 83-93.
• Kineşçi, Erdinç. 2018. “Queer Kurama Katkıları Bağlamında Judith Butler Düşüncesi”. ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar 11 (1): 27.
• Oralgül, Ezgi. 2016. “Judith Butler’ın Kimlik ve Siyaset Anlayışı”. ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar 9 (1): 47-62.
• Özkan, Bülent, ve Ayşe Eda Gündoğdu. 2011. “Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Türkçede Atasözleri ve Deyimler”. Turkish Studies 6 (3): 1133-47.
• Özkazanç, Alev. 2013. “Butler’ın Feminizmi: Siyasi bir Okuma için Kılavuz”. Mülkiye Dergisi 37 (4): 118-38.
• Saliya, Derya Aybakan. 2013. “Judith Butler ve Post-Modern Feminizm”. Yüksek Lisans Tezi, Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şimşek, Leyla. 2012. “Tarih, Toplum, Siyaset, ... ve Kadın Olmak”. Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi 0 (4): 3-18.
• Taş, Gün. 2016. “Feminizm Üzerine Genel Bir Değerlendirme: Kavramsal Analizi, Tarihsel Süreçleri ve Dönüşümleri”. Akademik Hassasiyetler 3 (5): 163-73.
• Uçak, Damla. 2017. “Judith Butler ve Öznellik”. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Vatandaş, Doç. Dr. Celalettin. 2011. “Toplumsal Cinsiyet ve Cinsiyet Rollerinin Algılanışı”. İstanbul Journal of Sociological Studies 0 (35): 29-56.