A Socialist Realist Perspective on the State and Police in Tuz ve Ekmek

Yıl 2024, Sayı: 19, 103 - 115, 31.05.2024

Aybige Başeğmez Çetin

https://doi.org/10.29157/etusbed.1292207

Öz

Ömer Faruk Toprak was one of the most successful representatives of Turkish socialist realist literature of the 1940s. In his only novel, Tuz ve Ekmek, he addressed the political and social atmosphere of Turkey, the post-war economic situation, and life under martial law. From everyday life to the press, Tuz ve Ekmek reflects its deep influences extending to broadcasting life. The novel combines the police persecution, imprisonment, and violence suffered by young socialists with the political atmosphere of the 1940s. It is noteworthy that in Tuz ve Ekmek, Toprak’s view of Marxist philosophy was reflected in pressure exerted on the heroes of the novel by the state and the police, who represented the armed power of the state. In Marxism, the state is an instrument to perpetuate class oppression and economic exploitation; likewise, the police is an armed force that ensures the continuation of the systematic exploitation. There is a parallel between Tuz ve Ekmek and Marxist philosophy in this context. Based on this parallel, this study first addresses the literature’s conception of state and police in Marxism and then reflects on these views in the novel, Tuz ve Ekmek.

Anahtar Kelimeler

Police, State, Social Realism, Marxism, Martial Law

“Devlet” ve “Polis” Kavramlarına Toplumcu Gerçekçi Bir Bakış: Tuz ve Ekmek

Öz

Toplumcu Gerçekçi Türk edebiyatının 1940 kuşağındaki başarılı temsilcilerinden Ömer Faruk Toprak’ın tek romanı Tuz ve Ekmek, 1945-1946 yıllarında Türkiye’nin siyasi, sosyal atmosferini, savaş sonrası ekonomik durumunu ve İkinci Dünya Savaşı’yla yürürlüğe giren sıkıyönetimin gündelik hayattan basın yayın hayatına kadar uzanan derin tesirlerini yansıtmaktadır. Romanda toplumcu dünya görüşünü benimseyen gençlerin maruz kaldığı polis takibi, gözaltı ve şiddet, dönemin siyasi atmosferi ile birleşmektedir. Devlet ve devletin silahlı gücünü temsil eden polisin, roman kahramanlarına uyguladığı baskı üzerinden Tuz ve Ekmek’te devlet ve polis ile ilgili Marksist felsefeden etkilenen bir yorum oluşturulduğu dikkat çekmektedir. Marksizm’e göre devlet, ekonomik ilişkilerden doğan bir sınıfsal baskı ve sömürüyü devam ettirmek için bir aygıt, polis ise sistemin sömürüsünün devamını sağlayan bir baskı aygıtı, silahlı güç olarak kabul edilmektedir. Bu bağlamda Tuz ve Ekmek ile Marksist felsefe arasında bir paralellik fark edilmektedir. Çalışmada bu paralellikten hareketle öncelikle kaynaklardan yararlanılarak Marksizm’de devlet ve polis kavramlarına değinilmiş, daha sonra da Tuz ve Ekmek romanında bu görüşlerin yansıması tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Polis, Devlet, Toplumcu Gerçekçilik, Marksizm

Kaynakça

• Akpınar, S. (2010). “Kerim Korcan’ın Hikâye ve Romanlarında Hapishane”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakütesi Türkoloji Dergisi, 17(2), 21-36.
• Algül, A. (2020). “Eleştirel Gerçekçilikten Devrimci Romantizme Doğru Toplumcu Gerçekçilik Üzerine Bir Çalışma”, Frankofoni 2(S.37), 171-179.
• Althusser, L. (2006). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları (Çev.: Alp Tümertekin). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Aslan, B. (2009). “Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Jandarma Olgusuna Genel Bakış” Turkologia, 3, 34-43.
• Bayoğlu, E. (2012). Platon ve Aristoteles’in Devlet Anlayışlarının Karşılaştırılması, [Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi]. Erzurum.
• Aristoteles, (1993). Politika (Çev.: Metin Tuncay). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Derbil, S. (1944). “Polis Kavramı”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1(S.4), 473-485.
• Durkheim, E. (2006). Sosyoloji Dersleri (Çev.: Ali Berktay). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Eagleton, T. (2002). Marksizm ve Edebiyat Eleştirisi (Çev.: Utku Özmakas). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Engels, F. (2004). Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni. İstanbul: Eriş Yayınları.
• Erken, B. (2020). “Hegel’de Sivil Toplum ve Devlet Üzerine Teorik Bir İnceleme”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(4), 2020, 33-53.
• Foucault, M. (1992). Hapishanenin Doğuşu (Çev.: Mehmet Ali Kılıçbay). Ankara: İmge Kitabevi.
• Foucault, M. (2014). Özne ve İktidar (Çev.: Işık Ergüden- Osman Akınhay). Ayrıntı Yayınları: İstanbul.
• Gevgilili, A. (1994). “Türkiye Basını”. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Murat Belge (Ed). Cilt 1, İletişim Yayınları: İstanbul, 202-228.
• Giddens, A. (2005). Ulus Devlet ve Şiddet (Çev.: Cumhur Atay). İstanbul: Devin Yayıncılık.
• Hegel, G.W.F. (1991). Hukuk Felsefesinin Prensipleri (Çev.: Cenap Karakaya). İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Kacıroğlu, M. (2011). Türk Öykücülüğünde 1940 Kuşağı ve Toplumcu-Gerçekçi Yönelişler. Sivas: Asitan Yayınları.
• Kahraman, H. B. (2014). Türk Şiiri Modernizm Şiir. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Koçak, C. (1996). Türkiye’de Milli Şef Dönemi (1938-1945), Cilt 1, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Lenin, V. I (1999). Devlet ve Devrim (Çev.: Saliha N. Kaya-İsmail Yarkın). İstanbul: İnter Yayınları.
• Mat, G. (2008). Çok Partili Dönemde Sıkıyönetim, [Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlke ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Doktora Tezi]. İzmir.
• Moran, B. (2013). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Moran, B. (2007). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 3. İstanbul: İletişim Yayınları
• Oskay, H. B. (2022). Devlet Başa Muharrir Leşe. İstanbul: Mavi Gök Yayınları.
• Platon (2016). Devlet (Çev.: Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayıncılık.
• Pospelov, G. (2005). Edebiyat Bilimi (Çev.: Yılmaz Onay). İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Sakallı, F. (2012). Ömer Faruk Toprak (Hayatı- Sanatı- Eserleri). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Subaşı, E. (2018). “Kapitalizm Kavşağında: Kent, Polis ve Güvenlik”, İdealkent, 23(9), 113-133.
• Subaşı, E. (2019). “Relinking The Social And The Political: Hegel, Marx And The Police As Socialisation of the State Power”. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 22(S1), 254-277.
• Toprak, Ö. F. (1991). Tuz ve Ekmek. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Tunçay, M. (1994). “Türkiye Cumhuriyeti’nde Sosyalizm (1960’a kadar)”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 7, İstanbul: İletişim Yayınları. 1950-1954.
• Weber, M. (2014). Toplumsal ve Ekonomik Örgütlenme Kuramı (Çev.: Özer Ozankaya). İstanbul: Cem Yayınevi.
• https://sozluk.gov.tr/ (01.03.2023)