DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİN AKTİVİST KİMLİK VE AKTİVİZME BAĞLILIK DÜZEYİNE ETKİSİ: ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ ÜZERİNE NİCEL BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2021, Sayı: 15, 4 - 19, 29.06.2021

Sezen Garip

Öz

Yaşanılan toplumsal hareketlerin ortaya çıkardığı bir kavram olan aktivizm, günümüzde geleneksel ve dijital aktivizm ayrımında tartışılan bir konudur. Aktivizm konusunda yapılan çalışmalar niceliksel olarak artış gösterirken, aktivist kimlik ve aktivizme bağlılık perspektifinde yapılan araştırmaların niceliksel ve niteliksel açıdan yeterli olmadığı görülmüştür. Söz konusu bu çalışma ise, üniversite öğrencilerinin aktivist kimlik ve aktivizme bağlılık düzeylerinin demografik özellikleri (cinsiyet, yaş, gelir ve eğitim) doğrultusunda farklılık gösterip göstermediğini anlamaya çalışmıştır. Nicel araştırma çerçevesinde tarama (survey) desenine göre yapılandırılan çalışmada, 8 maddelik aktivist kimlik ve aktivizme bağlılık ölçeği kullanılmıştır. Araştırma evrenini oluşturan üniversite öğrencilerine kolayda örnekleme yöntemiyle ulaşılmış ve çevrimiçi anket ile veriler toplanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 22 ve AMOS 21 istatistik programlarında analiz edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre cinsiyet, yaş, gelir ve eğitim değişkenlerinin aktivist kimlik ve aktivizme bağlılık düzeyinde önemli farklılıklar oluşturduğu tespit edilmiştir. Literatür kapsamında sonuçlar değerlendirildiğinde ise, özellikle cinsiyet ve yaş değişkenlerinin üzerinde durulmasına karşın gelir ve eğitim değişkenlerine yönelik araştırmaların eksikliği dikkat çekmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aktivizm, Aktivist, Aktivist Kimlik, Aktivizme Bağlılık, Demografik Özellikler

Kaynakça

• AAKER, David - KUMAR, Vineet - DAY, George (2007). Marketing Research (9. Edition). John Wiley & Sons, Danvers.
• AKGÜL, Aziz (2005). Faktör Analizi. Tıbbi Araştırmalarda İstatistiksel Analiz Teknikleri SPSS Uygulamaları (2.Baskı). Ankara: Emek Ofset.
• BARR, Dermont - DRURY, John (2009). Activist Identity as a Motivational Resource: Dynamics of (Dis) Empowerment at the G8 Direct Actions, Gleneagles, 2005. Social Movement Studies. Cilt: 8 Sayı: 3, 243-60.
• BLUNCH, Niels (2008). Introduction to Structural Equation Modelling Using Spss and Amos. California: SAGE Publications.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Şener - ÇAKMAK, Ebru K. - AKGÜN, Özcan E. - KARADENİZ, Şirin - DEMİREL, Funda (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (22. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Şener (2017). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı (23. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• CENGİZ, Hayri - GÜNAY, Ahmet (2020). Aktivist Kimlik Ve Aktivizme Bağlılık Ölçeği: Türkçe’ye Uyarlama, Geçerlik Ve Güvenilirlik Çalışması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Cilt: 25 Sayı: 3, 307-314.
• CORNING, Alexandra F. - MYERS, Daniel J. (2002). Individual Orientation Toward Engagement in Social Action. Political Psychology. Cilt: 23 Sayı: 4, 703-729.
• DORDEVIC, Jasna - ZEZELJ, Iris (2016). Civic Activism Online: Making Young People Dormant or More Active in Real Life? Computers in Human Behavior. Cilt: 70, 113-118.
• DRURY, John - COCKING, Christopher - BEALE, Joseph - HANSON, Charlotte - RAPLEY, Faye (2005). The Phenomenology of Empowerment in Collective Action. British Journal of Social Psychology. Cilt: 44, 309–328.
• FRIEDMAN, Eli (2009). External Pressure and Local Mobilization: Transnational Activism and the Emergence of the Chinese Labor Movement. Mobilization. Cilt: 14 Sayı: 2, 199-218.
• GEGEZ, Ercan (2010). Pazarlama Araştırmaları (3. Baskı). İstanbul: Beta Basım.
• GRUNIG, Larissa (2005). Eylemcilik: Örgütlerin Etkinliğini Nasıl Sınırlıyor ve Mükemmel Halkla İlişkiler Departmanları Nasıl Karşılık Vermeli, Halkla İlişkiler ve İletişim Yönetiminde Mükemmellik. Çev: Serra Görpe. İstanbul: Rota Yayınları.
• GUENTHER, Katja M. - KERRY, Mulligan - PAPP, Cameron (2013). From the Outside in: Crossing Boundaries to Build Collective Identity in the New Atheist Movement. Social Problems. Cilt: 60 Sayı: 4, 457–75.
• HEATH, Robert L. - WAYMER, Damion (2009). Activist Public Relations and the Pradox of the Positive. Rhetorical and Critical Approaches to Public Relations II (s. 195-215), Ed. Robert L. Heath, Elizabeth L. Toth ve Damion Waymer, New York: Routledge.
• HOROWITZ, Jonathan (2017). Who is This “We” You Speak of? Grounding Activist Identity in Social Psychology. Socius: Sociological Research for a Dynamic World. Cilt: 3, 1-7.
• JORDAN, Tim (2001). Activism! Directaction, Hacktivism and The Future Of Society. London: Reaktion Books.
• KALAYCI, Şeref (2014). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstaitstik Teknikleri (6. Baskı). Ankara: Asil Yayınevi.
• KARTAL, Mahmut - BARDAKÇI, Sait (2018). Spss ve Amos Uygulamalı Örneklerle Güvenirlik ve Geçerlik Analizleri. Ankara: Akademisyen Kitabevi.
• KENDALL, Diana (2017). Sociology in Our Times: The Essentials (7. Edition). Belmont: Wadsworth Cengage Learning.
• KİRAZ, Selin – KESTEL, Seyra (2017). Kadınların Madun Sorunsalı ve Bir Alternatif Olarak Yeni Medyada Dijital Aktivizm: Change.org. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. Cilt: 53, 139-163.
• KLATCH, Rebecca E. (1999). A Generation Divided: The New Left, The New Right, and the 1960s. Berkeley: University Of California Press.
• KLAR, Malte - KASSER, Tim (2009). Some Benefits of Being an Activist: Measuring Activism and its Role in Psychological Well‐Being. Political Psychology. Cilt: 30 Sayı: 5, 755-777.
• KORKMAZ, Ali - USTAKARA, Fuat - AYDIN, Uğur (2018). Dijital Aktivizm Bağlamında Artvin Cerattepe Olayları Üzerine Bir İçerik Analizi. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. (29. Özel Sayısı), 57-76.
• KÖSE, Gonca (2020). Toplumsal Hareketlenmede Önemli Bir Durak: Sosyal Ağlarda Dijital Aktivizm ve Dinamiklerine İlişkin Y ve Z Kuşağının Farkındalıkları Üzerine Bir Araştırma. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi. Cilt: 15 Sayı: 22, 1255-1288.
• MALHOTRA, Naresh (2004). Marketing Research an Applied Orientation (4. Edition). New Jersey: Pearson Prentice Hall.
• MCADAM, Doug (1988). Freedom Summer. New York: Oxford University Press.
• MCADAM, Doug (1999). Political Process and the Development of Black Insurgency, 1930-1970. Chicago: University of Chicago Press.
• MUELLER, Aaron - WOOD-DOUGHTY, Zach - AMIR, Silvio - DREDZE, Mark - NOBLES, Alisia (2020). Demographic Representation and Collective Storytelling in The Me Too Twitter Hashtag Acivisim Movement. In Proceedings of arXiv. 1-27.
• NAKİP, Mahir (2006). Pazarlama Araştırmaları Teknikler ve (SPSS Destekli) Uygulamalar. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• NEPSTAD, Sharon E. (2004). Persistent Resistance: Commitment and Community in the Plowshares Movement. Social Problems. Cilt: 51 Sayı: 1, 43–60.
• NERSE, Serdar (2020). Dijital Medya Aktivizmi: Yeni Sınıfsal İlişkilerin İmkan ve Sınırları. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Sayı: 26, 615-634.
• NOREN, Laura (2011). Occupy Wall Street demographics. https://thesocietypages.org/graphicsociology/2011/11/17/occupy-wall-street-demographics/. Erişim Tarihi: 13.02.2021.
• OFFE, Claus (2009). Yeni Sosyal Hareketler: Kurumsal Politikanın Sınırlarının Zorlanması. Yeni Sosyal Hreketler - Teorik Açılımlar, Ed. Kenan Çayır, İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• OLTEANU, Alexandra - WEBER, Ingmar - GRATICA-PEREZ, Daniel (2015). Characterizing the Demographics Behind the #BlackLivesMatter Movement. https://www.researchgate.net/publication/287249414. Erişim Tarihi: 13.02.2021.
• ONAT, Semra Geçkin (2017). Yakınsama Kültürü ve Online Çevreci Katılım: Greenpeace, TEMA Vakfı, Karadeniz İsyandadır Platformu Üzerinde Bir Araştırma. Global Media Journal TR Edition. Cilt: 8 Sayı: 15, 276-304.
• OWENS, Timothy J. - ROBINSON, Dawn T. - SMITH-LOVIN, Lynn (2010). Three Faces of Identity. Annual Review of Sociology. Cilt: 36, 477-499.
• ÖZDAMAR, Kazım (1999). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi 1 (2. Baskı). Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• POLLETTA, Francesca - JASPER, James M. (2001). Collective Identity and Social Movements. Annual Review of Sociology. Cilt: 27, 283–305.
• SCHUMAKER, Randall - LOMAX, Richard (2016). A Begginer's Guide to Structural Equation Modelling (4. Baskı). New York: Routledge.
• SIMON, Bernd - KLANDERMANS, Bert (2001). Politicized Collective Identity: A Social Psychological Analysis. American Psychologist. Cilt: 56 Sayı: 4, 319–31.
• SMITH, Michael F. (2013). Activisim. Encyclopedia of Public Relations (2. Baskı). Ed. Robert L. Heat, California: Sage Publications.
• STRYKER, Sheldon (2008). From Mead to a Structural Symbolic Interactionism and Beyond. Annual Review of Sociology. Cilt: 34, 15–31.
• ŞEN, A. Fulya - KÖK, Halime (2017). Sosyal Medya ve Feminist Aktivizm: Türkiye’deki Feminist Grupların Aktivizm Biçimleri. Atatürk İletişim Dergisi. Cilt: 13, 73-86.
• ŞEŞEN, Elif - ŞIKER, Perihan (2019). Dijital Aktivizmin Dayanılmaz Hafifliği: Cinsiyetin Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Aktivist Katılım Düzeyine Etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt: 18 Sayı: 69, 105-123.
• TABACHNICK, Barbara G - FRIDELL, Linda S. (2013). Using Multivariate Statistics. Boston: Pearson.
• TANİ, Esra (2019). Ağ Toplumunda Sokak Aktivizminden Dijital Aktivizme Geçiş. Dijital Aktivizm Üzerine (s.1-33). Ed. Hatun Boztepe ve Murat Mengü, İstanbul: Der Yayınları.
• TAYLOR, Astra (2016). Against Activisim. The Baffler. Cilt: 30, 123-131.
• TINDALL, David - DAVIES, Scott - MAUBOULES, Celine (2003). Activism and Conservation Behavior in an Environmental Movement: The Contradictory Ejects of Gender. Society and Natural Resources. Cilt: 16, 909–932.
• TORUN, Bahar U. (2019). Sosyal Medyada #hashtag Aktivizmi: #alsicebucketchallenge Örneği. Social Mentality and Researcher Thinkers Journal. Cilt: 5 Sayı: 6, 372-280.
• TURHAN, Durmuş G. (2016). Bilgi Toplumu Kavramı Çerçevesinde Dijital Yerliler ve Dijital Aktivizm. Danışman: Murat Okcu, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, Yayınlanmamış doktora tezi.
• VALOCCHI, Stephen (2009). The Importance of Being 'We': Collective Identity and the Mobilizing Work of Progressive Activists in Hartford, Connecticut. Mobilization. Cilt: 14 Sayı: 1, 65–84.
• VAN DYKE, Nella - DIXON, Marc (2013). Activist Human Capital: Skills Acquisition and the Development of Commitment to Social Movement Activism. Mobilization: An International Journal. Cilt: 18 Sayı: 2, 197-212.
• WHITE, Robert W. - FRASER, Michael R. (2000). Personal and Collective Identities and Long-Term Social Movement Activism: Republican Sinn Fein. Self, Identity, and Social Movements (s.324-346). Ed. Sheldon Stryker, Timothy J. Owens ve Robert W. White, Minneapolis: University of Minnesota Press.
• YANKAH, Sandra - ADAMS, Katharine - GRIMES, Lee - PRICE, Anne (2017). Age and Social Media Behavior Predict Social Activism. The Journal of Social Media in Society. Cilt: 6 Sayı: 2.
• Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi. https://istatistik.yok.gov.tr/. Erişim Tarihi: 15.02.2021.
• YILDIRIM, Gonca (2019). Aktivizm, Medya ve Yeni Medya. Dijital Aktivizm Üzerine (s.63-103). Ed. Hatun Boztepe ve Murat Mengü, İstanbul: Der Yayınları.