SALGINLA YAYILAN NEFRET: TWİTTER’DA 65 YAŞ ÜSTÜ BİREYLERE YÖNELİK NEFRET SÖYLEMİ

Yıl 2021, Sayı: 15, 143 - 159, 29.06.2021

Fatma Esra Öztürk

Öz

Küresel düzeyde etkili olan Covid-19 krizi, toplumsal yaşamı tüm yönleriyle etkilemiştir. Bu çalışma, pandemi sürecinde 65 yaş ve üstü bireylere yönelik nefret söylemlerini Twitter mecrasında ele almaktadır. Yaşlılara yönelik nefret söylemleri salgın süreciyle birlikte daha görünür hale gelmiş özellikle sosyal medya bu sürecin önemli taşıyıcılarından biri olmuştur. Herkesin katılımcı olduğu ve içerik üretebildiği sosyal medya, denetlemenin oldukça zor olduğu bir alandır. Bu nedenle nefret söylemlerinin en kolay üretildiği, yayıldığı, nefretin büyüdüğü mecralardan biri haline gelmiştir. Çalışma, Twitter'da açılan #65yaşüstüsokağaçıkmayasağı, #65yaş ve #65yaşüstü hashtaglerinde üretilen nefret söylemlerini ele almaktadır. Bu kapsamda incelenen verilerde 218 nefret söylemi tespit edilmiş ve nefret kategorilerine ayrılarak Teun Van Dijk'in söylem analizi yöntemine tabi tutulmuştur. Araştırmada yaşlılara yönelik nefret söyleminin, “virüsün kaynağı, toplumsal yük, zararlı, fazlalık, sorumsuz” şeklinde negatif yüklemeler yapılarak üretildiği sonucuna varılmıştır. Bununla birlikte Twitter mecrasının nefret söylemlerinin üretilmesine aracılık ettiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Yaş Ayrımcılığı, Nefret Söylemi, Covid-19, Twitter, Eleştirel Söylem Analiz

Kaynakça

• AKGÜL, M. (2020), Çevrimiçi Ortamlarda Nefret Söylemi: Ekşi Sözlük'te 65 Yaş Üstü Sokağa Çıkma Yasağı Tartışmaları, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, Sayı:51/ Güz.
• ALĞAN, T. C. ve ŞENSEVER F. L. (2010). Ulusal Basında Nefret Suçları: 10 Yıl, 10 Örnek. İstanbul: Sosyal Değişim Derneği.
• ATAMAN, H. (2012). Nefret Suçlarını Farklı Yaklaşımlar Çerçevesinden Ele Almak: Etik, Sosyo-Politik ve Bir İnsan Hakları Problemi Olarak Nefret Suçları. Yasemin İnceoğlu (Der.). Nefret Söylemi ve/veya Nefret Suçları içinde (s.47-80). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• BAUMAN, Z. (1997). Modernite ve Holocaust. Çev: Suha Sertabiboğlu. İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• BİNARK, M. (2010). Nefret Söyleminin Yeni Medya Ortamında Dolaşıma Girmesi ve Türetilmesi. Ed. Tuğrul Çomu. Yeni Medyada Nefret Söylemi içinde (s. 11-53). İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
• Council of Europe Committee of Ministers (1997), Recommendation No. R (97) 20 of The Committee of Ministers to Member States on “Hate Speech” https://search.coe.int/cm/Pages/result_details.aspx?ObjectID=0900001680505d5b (Erişim Tarihi: 28.10.2020).
• ÇİZMECİ, E. (2014), Danah Boyd’da Sosyal Ağlar ve Gençlik. Ed. Mukadder Çakır. Yeni Medyaya Eleştirel Yaklaşımlar içinde (385-409). İstanbul: Doğu Kitabevi.
• ÇOBAN, B. (2010). Medya, Toplumsal Bellek ve Barış, Ed. Barış Çoban. Savaş Ortamında Barış Medyasını Yaratmak: Medya Barış ve Savaş içinde (9-41). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• DOĞU, B.(2010). Sanal Nefret Pratikleri: İnternet’te Nefret Söylemi ve Karşı Örgütlenmeler. Tuğrul Çomu (hzl.). Yeni Medyada Nefret Söylemi içinde (223- 252). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• DURNA, T. ve KUBİLAY, Ç. (2010), Söylem Kuramları ve Eleştirel Söylem Çözümlemeleri, T. Durna (Der.), Medyadan Söylemler, İstanbul: Libra Kitapçılık ve Yayıncılık.
• Evrensel, (2011). https://www.evrensel.net/haber/3420/suclu-dinki-vatan-haini-gosteren-gazeteler (Erişim Tarihi: 24.11.2020).
• GÖREGENLİ, M. (2012). Ayrımcılığın Meşrulaştırılması, Kenan Çayır ve Müge Ayan Ceyhan (Der). Ayrımcılık - Çok Boyutlu Yaklaşımlar içinde (61-72). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• HALL, S. (1999). İdeolojinin Yeniden Keşfi: Medya Çalışmalarında Baskı Altında Tutulanın Geri Dönüşü. Mehmet Küçük (Der.) Medya, İktidar, İdeoloji içinde (77-127). Ankara: Bilim ve Sanat.
• İNCEOĞLU, Y. (2013). Tartışmalı Bir Kavram: Nefret Söylemi. Mahmut Çınar. Medya ve Nefret Söylemi, Kavramlar Mecralar Tartışmalar içinde (75-92). İstanbul: Hrant Dink Vakfı.
• İNCEOĞLU, Y. ve SÖZERİ, C. (2012). Nefret Suçlarında Medyanın Sorumluluğu: “Ya sev ya terk et ya da..”. Yasemin İnceoğlu (Der.). Nefret Söylemi ve/veya Nefret Suçları içinde (23-38). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• LUDERS, M. (2008). Conceptualizing Personal Media. New Media & Society. 10 (5). Medyada Nefret Söylemi ve Ayrımcı Söylem Raporu, (2019), https://hrantdink.org/attachments/article/2665/Nefret-soylemi-ve-Ayr%C4%B1mc%C4%B1-Soylem-2019-Raporu.pdf (Erişim: 07.06.2021).
• SCHMIDT, J. H. (2016). Twitter ve Kişisel Kamuların Doğuşu. Çev: Emre Erbatur . K. Weller vd. (der.). Twitter ve Toplum içinde (47 - 61). İstanbul: Kafka, Epsilon Yayıncılık.
• SEMELIN, J. (2011). Arındırma ve Yok Etme: Katliam ve Soykırımın Siyasi Kullanımları. Çev: Melike Işık Durmaz. İstanbul: İletişim Yayınları.
• SÖZERİ, C. (2012). “Yazılı Basında Nefret Söylemi ve Mücadele Yolları”. Yasemin İnceoğlu (Der.). Nefret Söylemi ve/veya Nefret Suçları içinde (205-222). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• TAŞDELEN, B. (2020). COVID-19 salgın sürecinde yaşlılığa bakış: 280 karakter yaşlılar hakkında ne söylüyor?. Turkish Studies, 15(6), 877-891.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, COVID-19 Nedir ?, https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66300/covid-19-nedir-.html (E.T. 27.11.2020).
• TEKELİ, İ. (1996). Tarih Yazıcılığı ve Öteki Kavramı Üzerine Düşünceler. Defter içinde (105-110). Yıl:9, Sayı:26. İstanbul: Metis Yayınları.
• VAN DIJK, T. A. (2010). Söylem ve İktidar. Ed. Ayşe Çavdar ve Aylin B. Yıldırım. Nefret Suçları ve Nefret Söylemi. İstanbul: Uluslararası Hrant Dink Vakfı Yayınları.
• VAN DIJK, T. A. (1993), Principles Of Critical Discourse Analysis, Discourse&Society, 4(2): (249-283).
• VAN DIJK, T. A. (1988), Semantics of a press panic: The Tamil ‘invasion’, European Journal of Communication,Vol: 3, 167–188.
• YANIKKAYA, B. (2009). Gündelik Hayatın Suretinde: Öteki Korkusu, Görsel Şiddet ve Medya. B.Çoban( hzl.). Medya Milliyetçilik Şiddet içinde (11-27). İstanbul: Su Yayınları.