EBE VE HEMŞİRELERDE MEME KANSERİ KORKUSUNUN SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARINA ETKİSİ

Yıl 2022, , 355 - 361, 26.12.2022

Cansu Yılmaz Gülseren Dağlar , Dilek Bilgiç

https://doi.org/10.34108/eujhs.927359

Öz

Araştırma, ebe ve hemşirelerde meme kanseri korkusunun sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Kesitsel tipte olan araştırma, bir devlet hastanesinde çalışan 201 ebe ve hemşire ile yapılmıştır. Veriler; Kişisel Bilgi Formu, Meme Kanseri Korku Ölçeği (MMKÖ) ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği (SYBDÖ) ile toplanmıştır. Katılımcıların %27.9’u ebe ve %72.1‘i hemşiredir. Yaş ortalaması 32.67±8.39 dur. MKKÖ puan ortalaması 26.28±7.5;SYBDÖ puan ortalaması 125.79±21.18dir. Katılımcıların%69.2’sininmeme kanseri korkusu yüksektir. SYBDÖ alt boyutlardan en yüksek puan ortalaması manevi gelişim (25.33±4.62), en düşük fiziksel aktivite (16.12±5.10) dir. MKKÖ puan değerleri ile SYBDÖ’nin sadece sağlık sorumluluğu alt boyut puan değerleri arasında pozitif yönde orta düzeyde ilişki saptanmıştır (p<0.05,r=0.447). Ebe ve hemşirelerde meme kanseri korkusu arttıkça sağlık sorumluluğunu alma davranışı artmaktadır. Mesleki eğitimde ve çalışma hayatında meme kanserine, meme kanseri korkusuna, korkuyla baş etmeye ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının geliştirilmesine ilişkin eğitimlerin yapılması önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Ebe, hemşire, meme kanseri, meme kanseri korkusu, sağlıklı yaşam biçimi davranışları, Midwives and nurses, breast cancer, breast cancer fears, healthy lifestyle behaviors

THE EFFECT OF BREAST CANCER FEAR ON HEALTHY LIFESTYLE BEHAVIORS IN MIDWIVES AND NURSES

Öz

This study was conducted to determine the effect of fear of breast cancer on healthy lifestyle behaviors in midwives and nurses. The cross-sectional study was conducted with 201 midwives and nurses working in a state hospital. The data were collected using Personal Information Form, Breast Cancer Fear Scale (BCFS) and Healthy Lifestyle Behaviors Scale (HLBS). Of the participants, 27.9% were midwives and 72.1% are nurses. The average age was 32.67±8.39. The mean BCFS score was 26.28±7.5; HLBS mean score was 125.79±21.18. Of the participants 69.2% had a high fear of breast cancer. The highest mean scores of HLBS sub-dimensions were spiritual development (25.33±4.62) and the lowest physical activity (16.12±5.10). TheBCFS score values were found to be moderately correlated with only the health responsibility sub-dimension values of HLBS (p< 0.05r=0.447). As the fear of breast cancer increases in midwives and nurses, the behavior of taking health responsibility increases. It is important to provide training on breast cancer, fear of breast cancer, coping with fear and developing healthy lifestyle behaviors in vocational education and working life.

Anahtar Kelimeler

Midwives and nurses, breast cancer, breast cancer fears, healthy lifestyle behaviors

Kaynakça

• Özmen V. Editör. Meme Kanseri Korunma, Tarama, Tanı, Tedavi ve İzlem Klinik Rehberi (Versiyon 1.0)Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2020.
• Taylan S, Özkan İ, Öncel S. The relationship between the fear of breast cancer, risk factors, and early diagnosis behaviors of women by age groups. Perspect Psychiatr Care 2021: 1-12.
• Kulakçı Altıntaş H, Korkmaz Aslan G. Kadınların meme ve serviks kanserinin erken tanısına yönelik sağlık inançlarının değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2020; 7(3): 249-261.
• Güzel N, Bayraktar N. Kadınların meme kanserinin erken tanısına yönelik farkındalıklarının ve uygulamalarının belirlenmesi. HUHEMFAD-JOHUFON 2019; 6(2): 101-110.
• Nacar G. Kadınlarda meme kanseri endişe düzeyi ile meme kanseri erken tanı uygulama davranışları arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi 2018; 6(2):44-53.
• Sohbet R, Karasu F. Kadınların meme kanserine yönelik bilgi, davranış ve uygulamalarının incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi2017; 6(4):113-121.
• Büyükkayacı Duman N, Yüksel Koçak D, Albayrak SA, Topuz Ş, Yılmazel G. Kırk yaş üstü kadınların meme ve serviks kanseri taramalarına yönelik bilgi ve uygulamaları. G.O.P. Taksim E.A.H. JAREN 2015; 1(1):30-38.
• Gök Uğur H, Aydın Avcı İ. Kanser tarama merkezine başvuran kadınların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının erken tanı bilgi ve uygulamalarına etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2015; 4(2):244-258.
• Öner E, Girgin S, Uslukaya Ö, Bozdağ Z, Gümüş H, Urakçı Z, Gümüş M. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde meme kanserinde tanı ve tedavide gecikme sebeplerine yönelik anket çalışması. Journal of Clinical and Experimental Investigations2015; 6(4):375-381.
• Koç Z, Çelebi P, Memiş A, Sağlam Z, Beyhan F. Hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının meme kanseri erken tanı metotlarından yararlanma durumları üzerine etkisinin belirlenmesi. J Breast Health 2014; 10:166-173.
• Bahar Z, Beşer A, Gördes N, Ersin F, Kıssal A. Sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeği II’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008; 12(1):1-13.
• Çetiner H, Ulupınar S. Sağlık profesyoneli olan ve olmayan hastane çalışanlarının sağlıklı yaşam biçimi davranışları. STED 2018; 27(1):1-10.
• Türk Tabipler Birliği Yayınları. Sağlık Çalışanlarının Meslek Riskleri. Ankara, 2008.
• Çal A, Kabataş Yıldız M, Aydın Avcı İ. Examination of knowledge and fear levels of breast cancer with the spiritual characteristics of nurses. Frontiers in Public Health 2018; 6:1-7.
• Samulin Erdem J, Notø HØ, Skare Ø, Lie JAS, Petersen‐Øverleir M, Reszka E, Zienolddiny S. Mechanisms of breast cancer risk ın shift workers: Association of telomere shortening with the duration and intensity of Night Work. Cancer Medicine 2017; 6(8):1988-1997.
• Gençtürk N. Kadın sağlık profesyonellerinin meme kanseri erken tanı yöntemlerini bilme ve uygulama durumları. Meme Sağlığı Dergisi 2013; 9(1):5-9.
• Ersin F, Kılıç Dedelioğlu G. Hemşirelerin meme kanseri korku ve kadercilik algılarının meme kanseri erken tanı davranışlarına etkisi. Gevher Nesibe Journal of Medical & Health Sciences 2020; 5(9):146-153.
• Alyami M, Al-Sharef A, Al-Aseri M, Henning M. Mammography self-efficacy scale and breast cancer fear scale psychometric properties of the Arabic versions among saudi women.Cancer Nurs 2021; 44(2):163-170.
• Kıssal A, Vural B, Ersin F, Solmaz T. The effect of women’s breast cancer fear and social support perceptions on the process of participating in screening.Global Health Promotion 2018;25(3):1–8.
• Seçginli S. Mammography self-efficacy scale and breast cancer fear scale: Psychometric testing of the Turkish versions. Cancer Nursing 2012; 35(5):365-373.
• Cohen J. A power primer, Psychological Bulletin1992; 112(1):155-159.
• Champion VL, Skinner CS, Menon U, Rawl S, Giesler RB, Monahan P, Daggy JA. Breast cancer fear scale: Psychometric development. Journal of Health Psychology2004; 9(6):753-762.
• Walker SN, Hill-Polerecky DM. Psychometric evaluation of the health-promoting lifestyle profile II. Unpublished Manuscript, University of Nebraska Medical Centre, Omaha. 1996.
• Aksakoğlu G. Sağlıkta Araştırma ve Çözümleme. (İkinci Yazım). İzmir, 2006.
• Gürbüz S, Şahin F. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Ankara, 2017.
• Lee JB. Breast cancer fear, mammography fear, and mammography adherence of african american women in Bridgeport, Connecticut. New York University Department of Nutrition, Food Studies, and Public Health. Doctoral Thesis. 2011.
• Lamyian M, Hydarnia A, Ahmadi F, Faghihzadeh S, Aguilar-Vafaie ME. Barriers to and factors facilitating breast cancer screening among Iranian women: A qualitative study. East Mediterr Health J 2007;13(5):1160–1169.
• Murphy PJ, Marlow LA, Waller J, Vrinten C. What is it about a cancer diagnosis that would worry people? A population-based survey of adults in England. BMC Cancer 2018; 18(86):1-10.
• Gözüyeşil E, Taş F, Arıöz Düzgün A. 15-49 yaş kadınlarda meme kanseri endişesi ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını etkileyen faktörler. Cukurova Med J 2019; 44(4):1215-1225.
• Polat P, Ersin F. The effect of breast cancer fear levels of female seasonal agricultural laborers on early-diagnosis behaviors and perceptions of breast cancer. Social Work in Public Health 2017; 32(3):166-175.
• Amuta AO, Mkuu RS, Jacobs B, Ejembi AZ. Influence of cancer worry on four cancer related health protective behaviors among a nationally representative sample: ımplications for health promotion efforts. J Canc Educ 2018; 33:1002-1010.
• Uncu B, Üstündağ H. Cerrahi kliniklerde çalışan hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. HSP 2018; (3):306-315.
• Bostan N, Beşer A. Hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını etkileyen faktörler. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2017; 14(1):38-44.
• Yanık A, Noğay NH. Sağlık Çalışanlarında Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Değerlendirilmesi. Fırat Tıp Dergisi 2017; 22(4):167-176.
• Abelson J, Tripp L, Brouwers MC, Pond G, Sussman J. Uncertain times: A survey of Canadian women's perspectives toward mammography screening.Preventive Medicine 2018; 112:209-215.