HEMŞİRELERİN COVID-19 SALGINI SIRASINDA YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI: BİR ÜNİVERSİTE HASTANESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 32 Sayı: 1, 82 - 88, 03.04.2023

Şeyma Nur Hepokur , Gökçen Aydın Akbuğa , Gülay Öztaş , Fethiye Tezcan

https://doi.org/10.34108/eujhs.1037869

Öz

Araştırma, pandemi döneminde hemşirelerin yaşam biçimi davranış değişikliklerini belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Tanımlayıcı türdeki araştırma Nisan-Mayıs 2021 tarihleri arasında, Yozgat Bozok Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi’nde 227 hemşirenin katılımıyla yapılmıştır. Veriler ‘Tanıtıcı Bilgiler Formu’ ve “Yaşam Biçimiyle İlgili Davranış Ölçeği” kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde ANOVA testi, Mann Whitney-U testi, Kruskal Wallis-H testi ve Bonferroni düzeltmeli Mann Whitney-U Post-Hoc testi kullanılmıştır. Araştırmaya katılan hemşirelerin %81.9’u kadın, %44.9’u evli, %64.3’ü lisans mezunu, %30.4’ü yoğun bakım servislerinde çalışmaktadır. Hemşirelerin %37’si COVID-19 tanısı almıştır. Çalışma sonucuna göre, hemşirelerin hem sağlıklı hem sağlıksız beslenmeleri artmış, endişe ve stresleri artmış, sosyal destekleri artmış ve fiziksel aktivite ve zararlı alışkanlık davranışlarında değişiklik olmamıştır. İleri yaştakilerin daha genç yaştakilere göre, çalışma yılı 11 yıl ve üzeri olanların daha kısa süre olanlara göre, evlilerin bekarlara göre ve COVID-19 geçirenlerin geçirmeyenlere göre beslenme davranışlarındaki olumlu yöndeki değişim daha fazla bulunmuştur. COVID-19 geçirenlerin sosyal destek algısında artış daha belirgindir. COVID-19, acil, dahili ve cerrahi servislerinde çalışanların sağlıksız beslenmeleri artmış ve fiziksel aktiviteleri azalmıştır. Sağlık kurumları tarafından hemşirelerde olumlu yaşam biçimi davranış değişikliği desteklenmelidir. Hemşirelerin yaşam biçimi davranışlarındaki eğilimin olumlu yönde olmasına önem verilmelidir.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, hemşire, pandemi, yaşam biçimi

LIFESTYLE BEHAVIORS OF NURSES DURING THE COVID-19 EPIDEMIC: A UNIVERSITY HOSPITAL EXAMPLE

Öz

The research was carried out to determine the life style and behavioral changes of nurses during the pandemic period. The descriptive study was conducted between April and May 2021 at the Research and Practice Hospital of Bozok University with the participation of 227 nurses. Data were collected using the 'Descriptive Information Form' and the 'Lifestyle Behavior Scale (YBDÖ)'. ANOVA test, Mann Whitney-U test, Kruskal Wallis-H test and Mann Whitney-U Post-Hoc test with Bonferroni correction were used for data analysis. Of the nurses participating in the research, 81.9% were women, 44.9% were married, 64.3% were graduates of an under graduate program, and 30.4% were working in intensive care services. Thirty-seven percent of the nurses were diagnosed with COVID-19. The study revealed that there were increases in both healthy and unhealthy nutrition, the anxiety and stress levels, and their social support of the nurses, with no change in their physical activity levels and behaviors of harmful habits. It was found that was a positive change in the eating habits of the elderly people compared to the younger ones, those with services of 11 years and above compared to those with less service, the married compared to the singles, and the people with COVID-19 compared to those who did not have it. The increase in the perception of social support of those with COVID-19 is morepronounced. In COVID-19, unhealthy diets and physical activities of employees in emergency, internal and surgical services have increased. Positive changes in life style behavior of nurses should be supported by healthinstitutions. Attention should be paid to the positive trend in the life style behaviors of nurses.

Anahtar Kelimeler

covid-19, nurse, pandemic, lifestyle

Kaynakça

• Zhu N, Zhang D, Wang W, et al. A novel coronavirus from patients with pneumonia in China, 2019. New England Journal of Medicine. 2020; 382(8):727-733.
• Remuzzi A, Remuzzi G. COVID-19 and Italy: what next? The Lancet. 2020; 395(10231):1225-8.
• WHO. Keep health workers safe to keep patients safe: WHO 2020. https://www.who.int/news/item/17-09-2020-keep-health-workers-safe-to-keep-patients-safe-who; Erişim Tarihi: 06.07.2021.
• Rajkumar RP. COVID-19 and mental health: A review of the existing literature. Asian Journal Of Psychiatry. 2020; 52:102066.
• Cihangiroğlu Z, Deveci SE. Fırat Üniversitesi Elazığ Sağlık Yüksekokulu öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve etkileyen faktörler. Fırat Tıp Dergisi. 2011; 16(2):78-83.
• Güner İC, Demir F. Ameliyathane hemşirelerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının (SYBD) belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2006; 9(3):17-25.
• SB. Türkiye hanehalkı sağlık araştırması bulaşıcı olmayan hastalıkların risk faktörleri 2017. https://www.who.int/ncds/surveillance/steps/WHO_Turkey_Risk_Factors_A4_TR_19.06.2018.pdf; Erişim Tarihi: 06.07.2021.
• Lange KW, Nakamura Y. Lifestyle factors in the prevention of COVID-19. Global Health Journal. 2020; 4(4);146-152.
• Prem K, Liu Y, Russell TW, et al. The effect of control strategies to reduce social mixing on outcomes of the COVID-19 epidemic in Wuhan, China: a modelling study. The Lancet Public Health. 2020; 5(5):e261-e270.
• Jiang Y. Psychological impact and coping strategies of frontline medical staff in Hunan between January and March 2020 during the outbreak of Coronavirus Disease 2019 (COVID‑19) in Hubei, China. Med Sci Monit. 2020; 26:e924171.
• Chen Q, Liang M, Li Y, et al. Mental health care for medical staff in China during the COVID-19 outbreak. The Lancet Psychiatry. 2020; 7(4):e15-e16.
• Petzold MB, Plag J, Ströhle A. Dealing with psychological distress by healthcare professionals during the COVID-19 pandemia. Nervenarzt. 2020; 91(5):417-21.
• Wong TW, Yau JK, Chan CL, et al. The psychological impact of severe acute respiratory syndrome outbreak on healthcare workers in emergency departments and how they cope. Eur J Emerg Med. 2005; 12(1):13-8.
• Enli Tuncay F, Koyuncu E, Özel Ş. Pandemilerde sağlık çalışanlarının psikososyal sağlığını etkileyen koruyucu ve risk faktörlerine ilişkin bir derleme. Ankara Medical Journal. 2020; 20(2):488-504.
• Polat Ö, Coşkun F. COVID-19 salgınında sağlık çalışanlarının kişisel koruyucu ekipman kullanımları ile depresyon, anksiyete, stres düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Batı Karadeniz Tıp Dergisi. 2020; 4(2):51-8.
• Türkiye Hanehalkı Sağlık Araştırması: Bulaşıcı Olmayan Hastalıkların Risk Faktörleri Prevalansı 2017 (STEPS). Editörler: Üner S, Balcılar M, Ergüder T. Dünya Sağlık Örgütü Türkiye Ofisi, Ankara, 2018.
• Özkan S, Yılmaz E. Hastanede çalışan hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2008; 3(7):89-105.
• Hamurcu P, Taş D. Sağlık Çalışanlarında Yeme Farkındalığı Düzeyinin Belirlenmesi: Zeynep Kamil Kadın ve Çocuk Hastalıkları Eğitim Araştırma Hastanesi Örneği. Batı Karadeniz Tıp Dergisi. 2022; 6(1):96-105.
• Çolak M, Erol S. Sağlık Çalışanlarının Genel Sağlık Durumu, Fiziksel Aktivite Düzeyleri ve Etkileyen Faktörler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021; 24(2):139-147.
• Şimşekoğlu N, Mayda AS. Bir üniversite hastanesinde görevli hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve sağlık kaygısı düzeyleri. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2016; 6(1):19-29.
• Bostan Akmeşe N, Beşer A. Hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını etkileyen faktörler. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma. 2017; 14(1):38-44.
• Do BN, Tran TV, Phan DT, et al. Health literacy, e-health literacy, adherence to infection prevention and control procedures, lifestyle changes, and suspected COVID-19 symptoms among health care workers during lockdown: online survey. Journal of Medical Internet Research. 2020; 22(11):e22894.
• Ataç Ö, Sezerol MA, Taşçı Y, Hayran O. COVID-19 pandemisinde görev yapan sağlık çalışanlarında anksiyete belirtileri ve uykusuzluk. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi. 2020; 18(Özel sayı):47-57.
• Kumari A, Ranjan P, Vikram NK, et al. A short questionnaire to assess changes in lifestyle-related behaviour during COVID 19 pandemic. Diabetes & Metabolic Syndrome: Clinical Research & Reviews. 2020; 14(6):1697-701.
• Hepokur ŞN, Kitiş Y. COVID-19 salgını sırasında Yaşam Biçimiyle ilgili Davranış Ölçeği’nin Türkçe uyarlaması; geçerlik ve güvenirlik çalışması. I. International COVID-19 and Current Issues Congress. 2021.
• Hepokur ŞN. COVID-19 pandemisinin hemşirelik öğrencilerinin yaşam biçimi davranışlarına etkisi. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2021.
• Ataç Ö, Uçar A, Taşdemir M. COVID-19 nedir; epidemiyoloji, kaynak ve bulaş yolları, risk grupları nelerdir? Kulak Burun Boğaz ve COVID-19 Türkiye Klinikleri. 2020; 1:1-8.
• Akbayram HT, Keten HS, Aksoy Y, Yıldız MM. COVID-19 Pandemisi Asistan Hekimlerin Yaşam Tarzı Davranışlarını Nasıl Etkiledi?. Dicle Tıp Dergisi. 2021; 48(3):612-620.
• Lai J, Ma S, Wang Y, et al. Factors associated with mental health outcomes among health care workers exposed to Coronavirus Disease 2019. JAMA Netw Open. 2020; 3(3):e203976-e.
• Chua SE, Cheung V, Cheung C, et al. Psychological effects of the SARS outbreak in Hong Kong on high-risk health care workers. Can J Psychiatry. 2004; 49(6):391-3.
• Wang W, Tang J, Wei F. Updated understanding of the outbreak of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) in Wuhan, China. J Med Virol. 2020; 92(4):441-7.
• Öztürk M, Ertem GT, Kotanoğlu MS, Erdinç Ş, Kınıklı S. COVID-19 Pandemisinde Görev Alan Sağlık Çalışanlarının Algıladıkları Sosyal Desteğin Depresyon, Anksiyete ve Stres Düzeylerine Etkisi. Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi. 2021; 54(1):70-77.
• Kadıoğlu M, Ergün A. Üniversite öğrencilerinin yeme tutumu, öz-etkililik ve etkileyen faktörler. Clinical and Experimental Health Sciences. 2015; 5(2):96-104.
• Karaca T, Özkan SA. Evaluation of healty lifestyle behaviours scale which consist of nursing students and nurses as sample in studies: A review study. Journal of Human Sciences. 2016; 13(2):3588-601.
• Altay B, Çavışoğlu F, Güneştaş İ. Tıp Fakültesi Hastanesi’nde çalışan hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve etkileyen faktörler. DEUHFED. 2015; 8(1):12-8.