ECZACILIK MESLEĞİNDE KARİYER YOLLARININ BELİRLENMESİ: LİTERATÜR TARAMASI VE YARI-YAPILANDIRILMIŞ MÜLAKAT YÖNTEMİ İLE YAPILAN BİR ÇALIŞMA

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 6, 67 - 90, 31.08.2020

Gülşen Kırpık , Abdulkadir İlcektay

Öz

Eczacılık, hastalıkların teşhis ve tedavisinde kullanılan ilaçların üretiminden, kontrolüne, teminine ve hastaya ulaşmasına kadar olan tüm aşamalara hâkim ve sorumlu meslek dalıdır. Eczacı ise bu mesleği icra eden kişidir. Bireysel kariyer yönetimi kapsamında, mezun ya da mezun olacak eczacının mesleğine yönelik kariyer yollarını belirlemesi ve buna yönelik kariyer planlarını oluşturması beklenir. Bu çalışmada, öncelikle literatür taraması yapılmıştır. Eczacılık mesleğindeki kariyer yolları ile ilişkili bulunan farklı ülke ve üniversitelerde yapılan çalışmalar incelenmiştir. Literatür taraması sonucunda, ailenin etkisi, farklı fırsatlara sahip bir iş arama ve sağlık ile ilgili bir meslekte çalışma isteğinin eczacılık mesleğini tercih etme sebepleri arasında yer aldığı belirlenmiştir. Ayrıca, kadın mezunların eczacılık alanında belirli bir sektöre katılma kararını ise, eğitim eksikliği, iş istikrarı, dini ve kültürel kısıtlamaların etkilediği ortaya çıkmıştır. Diğer taraftan, erkek öğrenciler için en önemli kariyer hedefi para iken, kız öğrenciler için iş esnekliğinin temel belirleyici etken olduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte, literatür çalışmasının sonucunda, ülkemizde eczacılık mesleğine ilişkin yedi farklı kariyer yolu bulunmuştur. Covid-19 pandemisi sebebiyle çok yoğun olabilecekleri düşünülen iki kariyer yolundaki eczacılara ulaşılamamıştır. Ancak, eczane eczacılığı, hastane eczacılığı, akademisyenlik, düzenleyici ve denetleyici kurum eczacılığı ve klinik eczacılık şeklinde beş temel eczacılık kariyer yolunda çalışan eczacılara ulaşılabilmiştir. Bu bağlamda, söz konusu beş kariyer alanında halen aktif olarak çalışan eczacılarla, yarı yapılandırılmış mülakat yöntemiyle elde edilen bilgiler ışığında, eczacılık mesleğinin kariyer yollarına ilişkin görev tanımları ile yetki ve sorumlukları ayrıntılı bir şekilde değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Eczacılık Mesleği, Kariyer Yolu, İş Tanımı, Yetki ve Sorumluluk

Kaynakça

• Alhaddad, M. S. (2018). Undergraduate pharmacy students' motivations, satisfaction levels, and future career plans. J Taibah Univ Med Sci, 13(3): 247–253
• Awad, A. I., Rasheedi, A. A. and Lemay, J. (2017). Public Perceptions, Expectations, and Views of Community Pharmacy Practice in Kuwait. Med Princ Pract, 26(5), 438–446. doi: 10.1159/000481662
• Bawa, S., Tonk, R.K., Tonk, J. A., Kumar, S., Sinla, S. (2010). Career opportunities in pharmacy profession: An informative note. Chronicles of Young Scientists, 1(2): 7-11.
• Besier, J. L. and Jang, R. (1992). Factors affecting practice-area choices by pharmacy students in the Midwest. American Journal of Hospital Pharmacy, Volume 49, Issue 3, Pages 598-602, https://doi.org/10.1093/ajhp/49.3.598
• Collin, A. (1998). New challenges in the study of career. Personnel Review, Vol. 27 No. 5, pp. 412-425. https://doi.org/10.1108/00483489810230343
• Cooksey, J. A., Knapp, K. K., Walton, S. M. and Cultice, J. M. (2002). Challenges To The Pharmacist Profession From Escalating Pharmaceutical Demand. Health Tracking, https://www.healthaffairs.org/doi/pdf/10.1377/hlthaff.21.5.182 Erişim Tarihi: 28.06.2020
• Çiftçi, G. E., Bülbül, S.F., Bayar Muluk, N., Çamur Duyan, G. ve Yılmaz, A. (2011). Sağlık Bilimleri Fakültesini Tercih Eden Öğrencilerin Üniversite ve Meslek Tercihlerinde Etkili Olan Faktörler (Kırıkkale Üniversitesi örneği), Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi, 22 (3), 151-60.
• Eiland, L., Flowers, S., Andurkar, S. V., O’Brocta, R. F., Prabhu, S. and Medon, P. J. (2010). A comparative study of student and faculty perspectives regarding career opportunities in pharmacy academia. Currents in Pharmacy Teaching and Learning, 2(1):39-51 DOI: 10.1016/j.cptl.2009.12.005
• Gaither, C. A. and Mason, J. L. (1992). A model of pharmacist's career commitment, organizational commitment and career and job withdrawal intentions. Journal of Social and Administrative Pharmacy, Volume 9, Issue 2, 75-86.
• Ghazzawi, W. F. A., Abuzaid, A. Shareef, O. A. A. and Sayagh, S. M. A. (2017). Female Pharmacists' Career Perceptions in Saudi Arabia: A Survey at an Academic Center in Jeddah. Curr Pharm Teach Learn, 9(6), 1022-1030. doi: 10.1016/j.cptl.2017.07.010.
• Gökdeniz, İ. ve Merdan, E. (2011). Kişilik ile Kariyer Seçimi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Aksaray Üniversitesi İİBF Dergisi, 2011, Cilt 3, Sayı 2, ss. 23-36.
• Hagtvedt, L. P., Dossinger, K., Harrison, S. H. and Huang, L. (2019). Curiosity made the cat more creative: Specific curiosity as a driver of creativity. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 150, 1-13. https://doi.org/10.1016/j.obhdp.2018.10.007
• Hammadi, M. E (2013). Career preferences of Syrian students and their attitudes toward a number of practice areas: Will community pharmacy continue to dominate the profession? Currents in Pharmacy Teaching and Learning, 5 (5), 373-380. https://doi.org/10.1016/j.cptl.2013.03.004
• Hanna, L. A., Askin, F. and Hall, M. (2016). First-Year Pharmacy Students' Views on Their Chosen Professional Career. American Journal of Pharmaceutical Education, 80(9), 150. doi: 10.5688/ajpe809150
• Harris, I. M., Phillips, B., Boyce, E., Griesbach, S., Hope, C., Sanoski, C., Sokos, D. and Wargo, K. (2014). Clinical Pharmacy Should Adopt a Consistent Process of Direct Patient Care. Pharmacotherapy, Volume 34, Number 8, e133-e148.
• Hughes, E. C. (1937). Institutional office and the person, American Journal of Sociology, Vol. 43, pp. 404‐13.
• Karaca, E. G. ve Kıran, B. (2016). Kamu Hastanesi Eczacılarının Meslek Sorunları. Marmara Pharmaceutical Journal, 20, 191-198.
• Kirpik, G. and Yilmaz, E. (2020). Determining Career-Related Problems and Developing Suggestions: A Literature Review in the Context of Pharmaceutical Management. Management Studies, Chapter 5, Ed. Ilksun Didem ULBEGİ, 9786052588901, 188 Sh., Akademisyen Kitabevi: Ankara
• Lent, R.W. (2013). Social Cognitive Career Theory. Career Development and Counseling. Ed: Brown, S. D. and Lent, R. W., Pages 115-146, John Wiley&Sons: New Jersey
• Nartgün, Ş. ve Ural, İ. (2007). Kariyer Basamaklarında Yükselme Uygulamasına İlişkin Öğretmen Görüşleri, AİBÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 2, 129–150.
• Özan, M. B. ve Kaya, K. (2009). İlköğretim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmen ve Yöneticilerin Kendilerini Yenileme ve Kariyer Basamaklarında Yükselme Sistemi ile İlgili Görüşleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 19, Sayı 1, 97-112.
• Payakachat, N., Ounpraseuth, S., Ragland, D. & Murawski, M. M. (2011). Job and Career Satisfaction Among Pharmacy Preceptors. American Journal of Pharmaceutical Education, Volume 75, Issue 8, 153. DOI: https://doi.org/10.5688/ajpe758153
• Püsküllüoglu, A. (2008). Türkçe Sözlük, Can Yayınları, 7. Basım, İstanbul,
• Saad, S., Sumbal, A. and Mohammad, I. (2012). Attitude of fourth year Doctor of Pharmacy students towards pharmacy profession and their career preferences. Archives of Pharmacy Practice, Vol. 3, Issue 4, 293-296.
• Savage, L. M., Beall, J. W. and Woolley, T. W. (2009). Factors that influence the career goals of pharmacy students. American Journal of Pharmaceutical Education, 73(2). doi: 10.5688/aj730228
• Sheaffer, E. A, Brown, B. K., Byrd, D. C., Gupchup, G. V., Mark, S. M., Smith, M. A. M. and Rospond, R. M. (2008). Variables impacting an academic pharmacy career choice. American Journal of Pharmaceutical Education, 72 (3). doi: 10.5688/aj720349
• Shen, G., Fois, R., Nissen, L. and Saini, B. (2014). Course experiences, satisfaction and career intent of final year pre-registration Australian pharmacy students. Pharmacy Practice, 12(2): 392. doi: 10.4321/s1886-36552014000200004.
• Silverthorne, J., Price, G., Hanning, L., Scanlan, J. and Cantrill, J. (2003). Factors that influence the career choices of pharmacy undergraduates. Pharmacy Education, 3(3): 161–167.
• Siracuse, M. V., Schondelmeyer, S. W., Hadsall, R. S., & Schommer, J. C. (2004). Assessing career aspirations of pharmacy students. American journal of pharmaceutical education, 68(3), 1-12.
• Wiedenmayer, K., Summers, R. S., Mackle, C. A., Gous, A. G. S., Everard, M. and Tromp, D. (2006). https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/69399 adresinden ulaşıldı (01.07.2020).
• Willis, S. C., Shann, P. and Hassell, K. (2006). Career choices, working patterns and the future pharmacy workforce. The Pharmaceutical Journal, Vol. 277, p. 137
• Willis, S. C., Shann, P. and Hassell, K. (2009). Pharmacy career deciding: making choice a “good fit”", Journal of Health Organization and Management, Vol. 23 No. 1, pp. 85-102. https://doi.org/10.1108/14777260910942579
• Wilson, K., Jesson, J., Langley, C., Hatfield, K., Clarke, L. (2006). Pharmacy undergraduate students: Career choices and expectations ecross a four-year degree programme. Aston University, England.
• URL-1: https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/career Erişim Tarihi: 28.02.2020
• URL-2: https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/career_1?q=career Erişim Tarihi: 28.02.2020
• URL-3: https://www.researchgate.net/profile/Bhaskar_Das4/publication/221941367 Erişim Tarihi: 29.06.2020
• URL-4: https://dergi.tebeczane.net/public_html/kitaplar/seiy_2018/html5/index.html?&locale=TRK Erişim Tarihi: 28.06.2020
• URL-5: https://www.ttb.org.tr/mevzuat/index.php?option=com_content&view=article&id=1001:2014-05-06-07-52-36&catid=2:ymelik&Itemid=33 Erişim Tarihi:28.06.2020
• URL-6: https://scholar.google.com/scholar?start=0&q=eczacC4%B1,+kariyer&hl=tr&as_sdt=0,5 Erişim Tarihi: 26.06.2020
• URL-7: http://www.aeo.org.tr/Files/Yayinlar/13-Kamu-Eczacilari-Calistayi-Sonuc-Raporu.pdf Erişim Tarihi: 11.09.2017