Farklı Boyutlarıyla Süreç Temelli Düşünceyi Anlamak

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 1, 56 - 69, 30.06.2019

Sevgi Arı

Öz

 

Öz: İçinden
geçmekte olduğumuz çağda, rasyonaliteye ve determinizme dayalı bilimde
paradigmaların büyük oranda terk edildiğini görmek mümkündür. Günümüz düşünce
sistemleri, değişen paradigmaların etkisiyle yeniden yapılandırılırken bu
dönemde söz konusu yeni algı boyutlarının güncel sanat ve tasarım düşüncesine
de yansıması kaçınılmazdır. Bu güncel dönüşümü, dünyanın sürece doğru evrilmesi
olarak tanımlamak mümkündür. Bu çalışma, yerleşik
hale gelmiş sonuç odaklı düşünceye süpheyle yaklaşarak her birimizin aslında
birer zaman yolcusu olduğumuz keşfini süreç temelli düşünce üzerinden
cevaplandırmayı amaçlayan bir başlangıçtır. Bu çalışmada süreç, çağın
getirdiği güncel algı biçimini karşılayan bir kavram olarak ele alınmış ve bu
düşüncenin temellerinin farklı ilişkiler üzerinden tanımlanması amaçlanmıştır.
Süreç temelli düşünce, yerleşik olanı yıkarak bir yenilik yaratma çabasından
farklı olarak; sistemin yapısal/tümel olarak dönüştürülmesiyle ilgilidir.
Kavramların başına “neo”, “post” gibi ön ekler getirmeksizin bir alternatif
oluşturan bu düşünce şeklinin çağdaşlarımız tarafından anlaşılması önemlidir.
Diğer yandan zaman ve süreç kavramları, insanlığın grafik zekâsı ile yakından
ilişkili olduğu için yaratıcılık ve zihinsel imgelem açısından da çok
önemlidir. Çalışmada süreç temelli düşünce, zaman kavramı bağlamında metaforik
uzantıları ve etimolojik kökenleriyle ele alınmış; ek olarak kontinyum ve uzam
gibi kavramlarla ilişkisi üzerinden zenginleştirilmiştir. Çalışmadan öncelikli olarak lineer olmayan zaman
algısı ile süreç temelli düşünce arasında derin bir
ilişki olduğu ortaya çıkmaktadır. 
Diğer yandan bu düşünce şeklinin sonuç odaklı
düşüncenin yerine geçmeksizin daha geniş bir düşünce ufku yarattığını görmek
mümkündür. Süreç temelli düşünce tutucu veya yerleşik algıların yerine
geçebilecek kapsayıcı bir alternatif olarak değerlendirilmelidir. Farklı
yönlerden statik olmayan bağlantılar kurmaya dayanan bu algı; sonuç odaklı
düşüncenin bize sunmadığı, bizim kendi kendimize kazanmamız gereken bir düşünce
biçimidir.

 

Anahtar Kelimeler: Süreç, Süreç temelli düşünce, Non-lineer
zaman, Kontinyum, Uzam

Anahtar Kelimeler

Süreç, Süreç temelli düşünce, Non-lineer zaman, Kontinyum, Uzam

Kaynakça

• Adam, B. (2006), Time (Reprinted), Cambridge, U.K: Polity Press Ltd.
• Brockman, J. (ed.) (2006), Meraklı Zihinler, Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları.
• Calleman, C. J. (2015), “Focus on the Sun - Shifting the Frame of Consciousness”, http://calleman.com/articles/ Erişim: 12.09.2017.
• Csikszentmihalyi, M. (2008), Flow, Newyork: Harper Perennial Modern Classics.
• Erkaya, G. (2003), Zaman’ın Kitabı, İstanbul: Yazı-Görüntü-Ses Yayınları.
• Gardner, H. (2004), Zihin Çerçeveleri, Çoklu Zekâ Kuramı, (çev: Ebru Kılıç), İstanbul: Alfa Basım Yayın.
• Haven, K. F. (2006), 100 Greatest Science Inventions of All Time, New York: Greenwood Publishing.
• Hawking, S. (2013), Zamanın Kısa Tarihi, İstanbul: Alfa.
• Holberg, J. B. (2007), Sirius: Brightest Diamond in the Night Sky, London: Praxis.
• Hüther, G. (2006), The Compassionate Brain: How Empathy Creates Intelligence?, Boston: Trumpeter.
• İnam, A. (2007), Zaman’ın Kitabı, İstanbul: Yazı-Görüntü-Ses Yayınları.
• Kaku, M. (2012), Einstein’ın Evreni, Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
• McKillop, H.I. (2006), The Ancient Maya: New Perspectives, New York: W.W. Norton & Company Inc.
• Mlodinow, L. (2002), Euclid's Window: The Story of Geometry from Parallel Lines to Hyperspace, New York: Simon & Schuster Inc.
• Nahin, P. J. (2001), Time Machines: Time Travel in Physics, Metaphysics, and Science Fiction (2. Baskı) New York: Springer-Verlag Inc.
• Russell, B. (1995), Rölativite’nin ABC’si, İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Stoyan, S. (2004), Beyond the Visible Universe, Canada: Helical Structures Press.
• Ushakov, I. (2008), Histories of Scientific Insights, Lulu.com Erişim Tarihi: 22.04.201.
• Williams, A. and Whybrow, Dr. Alison. (2013), The 31 Practices, London: LID Publishing Ltd.
• Windelspecht, M. (2002), Groundbreaking Scientific Experiments, Inventions and Discoveries, New York: Greenwood Press.
• Yuva, H. (2009), “Türk Şiirinde Zaman Teminin Değişimi”, Turkish Studies, http://turkoloji.cu.edu.humeyra_yuva_turk_siiri_zaman_temi.pdf, Erişim Tarihi: 09.09.2015.
• Oxford Dictionary, http://www.oxforddictionaries.com, Erişim Tarihi: 10 Eylül 2015.