COVİD-19 KRİZİNİN İNSAN KAYNAKLARI UYGULAMALARINA ETKİSİ: ANKARA İLİ ÜZERİNE NİTEL BİR ÇALIŞMA

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 1, 103 - 129, 11.06.2024

İlçin Barutcu , Erdem Kırkbeşoğlu , Gülten Şenkul

Öz

Covid-19 krizinin etkileri küresel ölçekte ve birçok alanda hala daha görülmektedir. Pandemiden kaynaklanan krizin, kontrol altında tutulması ve İnsan Kaynakları Yönetimi (İKY) uygulamalarında iyileştirmelerin gerçekleştirilebilmesi için önce etkilerinin incelenmesi ve bu doğrultuda gerekli düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. Bu çalışmada, Covid-19 krizinin örgütlerin İKY uygulamaları üzerindeki etkisini inceleyerek, bu alandaki düzenlemelerin iyileştirilmesine ışık tutmayı ve gelecekte meydana gelebilecek krizlere yol gösterici olması amaçlanmıştır. Bu kapsamda, farklı sektörlerdeki İKY çalışanlarının Covid-19 kriz deneyimleri incelenmiştir. Çalışmada, nitel araştırma yöntemi kullanılmış olup, yarı yapılandırılmış görüşmelerle veriler toplanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre Covid-19 krizinden ağırlıklı olarak etkilenen İKY uygulamaları; “İşgücü Planlaması ve İşe Alım Süreci”, “Ücret Yönetimi ve Yan Haklar” ve “İş Güvenliği ve İş gören sağlığı” şeklindedir. Bu bilgilerden hareketle, Covid-19 krizinin belirtilen İKY uygulamaları üzerinde ağırlıklı olarak etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İnsan kaynakları yönetimi, insan kaynakları yönetimi uygulamaları, kriz yönetimi, Covid-19 krizi

Kaynakça

• Akıncı, Z. (2011). “Konaklama İşletmelerinde Kriz Sürecinde İnsan Kaynakları Yönetiminin Rolü ve Önemi”. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi 3(4), 132-152.
• Akça, M. (2020). “Covid-19’un Havacılık Sektörüne Etkisi”. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 7(4), 45-64.
• Akbaba, A., & Günlü, E. (2011). Otel İşletmelerinde İşgören Bulma, Seçme ve Eğitim Sürecinin Stratejik İnsan Kaynakları Bakış Açısıyla Değerlendirilmesi: Beş Yıldızlı Otellerde Bir Araştırma”. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 11(22), 199-228.
• Akyüz, O. F. (2006). Değişim Rüzgarında Stratejik İnsan Kaynakları Planlaması (Cilt 2. Baskı b.). İstanbul: İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Alaağaçlı, S. (2006). Kriz ve Afet Yönetimi: Türkiye Örneği. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Alp, M. (2020). “Covid-19 Nedeni ile Ücretsiz İzin ve Kısa Çalışma Arasında Öncelik İlişkisi ile İş Hukukunda Olası Sonuçlar Hakkında Bir Deneme”. https://legal.com.tr/blog/genel/covid-19-nedeni-ile-ucretsiz-izin-ve-kisa-calismaarasinda-oncel adresinden alındı
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı. Sakarya: Sakarya Yayıncılık. Arıcı, K. (1999). İşçi Sağlığı ve Güvenliği Dersleri. 1-53.
• Arklan, Ü. (2014). Kriz Yönetimi İletişimsel Temelde Çözüm Odaklı Stratejik Yaklaşımlar. Konya: Literatürk, 205-264.
• Armstrong, M. (2006). Armstrong’s Handbook of Human Resource Management Practice. Koganpage Publishing. Augustine, N. (1995). “Managing the Crisis You Tried to Prevent”. Harvard Business Review 73(6), 147-158.
• Aytaç, S., Özok, A., & Yamankaradeniz, N. (2018). Metal Sanayinde Çalışan Kadınların Sağlık ve Güvenlik Açısından Risk Faktörleri. Türk Metal Sendikası Araştırma ve Eğitim Merkezi Yayınları.
• Balcı, Y., & Çetin, G. (2020). “Covıd-19 Pandemi Sürecinin Türkiye'de İstihdama Etkileri Ve Kamu Açısından Alınması Gereken Tedbirler”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 19(37), 40-58. Barriball, K. L., & While, , A. (1994). “Collecting Data Using a Semi-Structured İnterview: A Discussion Paper”. Journal of Advanced Nursing-Institutional Subscription (19(2), 328-335.
• Başbuğ, A. (2005). İş Hukuku, Ankara: Birlik Matbaası.
• Bayraç, A. (2008). İşletmelerde Stratejik İnsan Kaynakları Yönetiminde Eğitim ve Geliştirme. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Bayraktaroğlu, S. (2003). İnsan Kaynakları Yönetimi. İstanbul: Sakarya Kitabevi.
• Bayraktaroğlu, S. (2006). İnsan Kaynakları Yönetimi. HYPERLINK "https://www.nadirkitap.com/kitapara.php?ara=kitap&tip=kitap&yayin_Evi=Sakarya+Yay%FDnc%FDl%FDk&siralama=fiyatartan" \o "Sakarya Yayıncılık kitapları" Sakarya Yayıncılık, HYPERLINK "https://www.nadirkitap.com/kitapara.php?ara= kitaplari&tip=kitap&tarih1=2006&tarih2=2006" \o "2006 yılında basılan kitaplar" 2006
• Bek, H. (2007). “İnsan Kaynakları Yönetiminde Eğitim ve Geliştirme Etkinliği”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 109.
• Berry, L. M. (1997). Psychology at Work. McGraw Hill Companies Inc.
• Bingöl, D. (2006). İnsan Kaynakları Yönetimi (Cilt 6. Baskı b.). Denizli: Arıkan Basım Yayım Dağıtım.
• Bozkurt, Ö. (1998). Kamu Yönetimi Sözlüğü. Ankara: Bizim Büro Basımevi.
• Butterick, M., & Charlwood, A. (2021). “HRM and the COVID‐19 Pandemic: How Can We Stop Making A Bad Situation Worse?”. Human Resource Management Journal, 31(4), 847-856.
• Budak, G., Aldemir, C., & Ataol, A. (2004). İnsan Kaynakları Yönetimi. İzmir: Barış Yayınları.
• Caligiuri, P. v. (2020). “International HRM Insights For Navigating The COVID-19 Pandemic: Implications for Future Research and Practice”. Journal of International Business Studies, (51), 697-713.
• Can, H. (1999). Organizasyon ve Yönetim. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Can, H., Kavuncubaşı, Ş., & Yıldırım, S. (2009). Kamu ve özel kesimde insan kaynakları yönetimi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Carnevale, J., & Hatak, I. (2020). “Employee Adjustment and Well-Being in the Era of COVID-19: Implications for Human Resource Management”. Journal of Business Research (116), 183-187.
• Cho, E. (2020). Examining Boundaries to Understand the Impact of COVID-19 on Vocational Behaviors.
• Çelik, H., & Ekşi, H. (2008). “Söylem Analizi”. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 27(27), 99-117.
• Çeto, E. (2009). Kriz Ortamında İnsan Kaynakları Yönetimi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İnsan Kaynakları Yönetimi Anabilim Dalı: http://tez2.yok.gov.tr/.
• Daley, D. (2008). “Strategic Benefits in Human Resource Management”. Handbook of Employee Benefits and Administration, 15-27.
• Darling, J. R. (1994). “Crises Management in International Business”. Leadership and Organisation Development Journal, 15(8).
• Demirtaş, H. (2000). “Kriz Yönetimi”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 353 - 373.
• Doğan, S. (1996). “İnsan Kaynakları Yönetiminde Esnek Kariyerli İşgücüne Geçiş Modeli”. İİBF Dergisi, 12(1-2), 250.
• Erkut, M. (2005). Performansa Dayalı Ücretlendirme Sistemleri. Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ersen, H. (2003). Topyekün Mükemmeleşme Sürecinde İnsan Kaynakları ve Kalite. İstanbul: Ayhan Matbaacılık.
• Fink, S. (1986). “Crises Management: Planning for the Inevitable”. American Management Association.
• Gürüz, D., & Özdemir Y., G. (2007). İletişim Gözüyle İnsan Kaynakları Yönetimi. İstanbul: MediaCat.
• Gürbüz, S. (2018). İnsan Kaynakları Yönetimi Teori, Araştırma ve Uygulama. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Geylan, R., Bilgin, L., Taşçı, D., & D., Benligiray, K. (2004). İnsan Kaynakları Yönetimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Gunnigle, P., Lavelle, J., & Monaghan, S. (2019). “Multinational Companies And Human Resource Management İn Ireland During Recession: A Retrospective From A Highly Globalized Economy”. Thunderbird International Business Review, 61(3), 481-489.
• Hıdıroğlu, D. (2020). Covid-19 Döneminde Yönetim ve Girişimcilik. Nobel Bilimsel Eserler, Atlas Akademi Basım Yayın Dağıtım Tic.Ltd.Şti.
• Haşit, G. (2000). İşletmelerde Kriz Yönetimi ve Türkiye’nin Büyük Sanayi İşletmeleri Üzerinde Yapılan Araştırma Çalışması. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Hays, J. N. (2005). Epidemics and Pandemics: Their Impacts on Human History. California: ABC-CLIO Inc.
• Helvacı, M. (2002). “Performans Yönetimi Sürecinde Performans Değerlendirmenin Önemi”. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(1-2), 155-169.
• Helvacıoğlu, N., & Özutku, H. (2010). “Kültürel Farklılıkların Yönetiminde İnsan Kaynakları Stratejilerinin Rolü: IKEA Örneği”. Yönetim Bilimleri Dergisi, 8(1), 95- 216.
• Küskü, F. (2001). “Kriz Döneminin İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarına Etkileri: Ampirik Bir İnceleme”. Amme İdaresi Dergisi, 34(1), 15-32.
• Kalkandelen, A. H. (1972). Personel Yönetimi ve Yönetimde Sistemler İlkeler. Ankara: Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü.
• Luthans, F., Vogelgesang, G., & Lester, P. (2006). “Developing the Psychological Capital of Resiliency. Human Resource Development Review, 5(1), 25-44.
• Meister, J. (2020). The Impact of The Coronavirus on HR and the New Normal of Work-Forbes.
• Mitroff, I. (1992). Effective Crisis Management. The Academy of Management Executive.
• Mondy, R. W. (2017). İnsan Kaynakları Yönetimi. (v. M. (G. Tozkoparan, Dü.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Noe, R. A. (2009). İnsan Kaynaklarının Eğitimi ve Geliştirilmesi. Propedia Yayıncılık.
• Palmer, M. J. (1993). Performans Değerlendirmeleri, Rota Yayınları, İstanbul.
• Pheng, L. S., D.K.H, H., & Y.S., A. (1999). “Crisis Management: a Survey of Property Development Firms”. Property Management (3), 231- 251.
• Pilbeam, S., & Corbridge, M. (2002). People Resourcing HRM in Practise.
• Pugh, D. (1991). Organizational Behaviour. Prentice Hall Interneational.
• Reilly, A. (1987). “Are Organizations Ready for Crisis? A Managerial Scorecard”. Columbia Journal of World Business, 79-88.
• Richardson, B. (1994). “Crisis Management and Management Strategy - Time to 'Loop the Loop?” Disaster Prevention and Management, 3(3), 59-80.
• Sabuncuoglu, Z. (2000). İnsan Kaynakları Yönetimi. Bursa: Ezgi Kitapevi Yayınları.
• Sabuncuoğlu, Z. (1994). “Kriz Yönetimi ve Halkla İlişkiler”. Bakış Dergisi (47).
• Sabuncuoğlu, Z. (2005). İnsan Kaynakları Yönetimi. Bursa: Alfa Aktüel.
• Sezgin, F. (2003). “Kriz Yönetimi”. Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 181-195.
• Şanlı, O. (2020). “Keynesyen Model Bağlamında Covıd-19 Pandemisinin Küresel Ekonomiye Muhtemel Etkileri: Abd ve Çin Ekonomileri Üzerine Bir Araştırma”. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 3-38.
• Şimşek, M., & Öge, H. (2011). İnsan Kaynakları Yönetimi. Konya: Eğitim Kitapevi Yayınları.
• TÜBA. (2020). Türkiye Bilimler Akademisi. http://www.tuba.gov.tr/tr/ Erişim tarihi: 20 Kasım 2022
• Tomcikova, L. (2016). “Employee Benefits and Trends in Workplace”. Exclusive E-Journal, 1-7.
• Tuna, A., & Çelen, O. (2020). “İşletmelerin İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamaları Üzerinde Covid-19 Pandemisinin Etkileri”. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 16(30), 2710-2759. Tutar, H. (2000). Kriz ve Stres Ortamında Yönetim. İstanbul: Hayat Yayınları.
• Tutar, H. (2016). Kriz ve Stres Yönetimi. Seçkin Yayıncılık.
• Hekimler Uçkan, B. (2020). “Korona Günlerinde Türkiye’de Çalışma İlişkileri”. Yönetim ve Çalışma Dergisi 4(1), 1-13.
• Vergiliel, T. M. (2001). Kriz ve İşletme Yönetimi. İstanbul: Alfa Basım Yayım.
• WHO. (2020). Coronavirus Disease 2019 (COVİD-19) Situation Report. World Healty Organization: https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/ situation-reports/20200311-sitrep-51-Covid-19.pdf?sfvrsn=1ba62e57_10 Erişim Tarihi: 20 Ocak 2023
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldızeli, S. M. (2002). An Analysis of Pay and Benefits As Motivational Tools In The Banking Sector & IT Sector in Turkey. T.C. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Yiğit, A. (2005). İş Güvenliğ ve İşçi Sağlığı. Alfa Akademi.
• Yapıcı, Dirlik, N., Kıyamalıoğlu, A., & Yurtseven, Ö. (2011). “Uluslararası İnsan Kaynakları Yönetimi Alanındaki Güncel Eğilimlerin Stratejik Yaklaşımlar ve Bölgesel Modeller Açısından Değerlendirilmesi: 1998-2008 Kesitinde Bir İnceleme”. Business and Economic Research Journal, 2(4), 97-113.