Milletler Cemiyeti ve Avrupa Topluluğu

Yıl 2022, Sayı: 17, 22 - 28, 01.11.2022

Bekir Halhalli

Öz

Milletler Cemiyeti (MC), Birinci Dünya Savaşı’nı sona erdiren Paris Barış Konferansı sonucunda 10 Ocak 1920 tarihinde kurulan uluslararası egemen bir örgüttü. 26 maddelik sözleşmesi (misak) ile galip devletler tarafından resmi olarak kurulan Milletler Cemiyeti’nin temel görevi dünya barışını korumak ve uluslararası iş birliğini geliştirmek, toplu güvenlik ve silahsızlanma yoluyla savaşları önlemek ve müzakere ve tahkim yoluyla uluslararası anlaşmazlıkları çözmekti. Milletler Cemiyeti, Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra ülkeler arasındaki anlaşmazlıkları çözmenin yanı sıra diplomatik bir platform idi. Bu platformda günümüzdeki Birleşmiş Milletler’in öncüsü olan Milliyetler Cemiyeti, göreceli olarak bazı zaferler elde etmesine rağmen komplike bir sicile sahipti. MC bazen kendi otoritesini tanımayan hükümetlerle rekabet ederken, çatışma çözümüne dâhil olmadan önce kişisel çıkarları gözetiyordu. Yaklaşık 25 yıl kadar ömrünü savaşı önlemek için ithaf ettiyse de MC İkinci Dünya Savaşı’nın başlamasına sebep olan etkenlerden biri olduğu söylenebilir. Değişen koşullar altında MC’nin zayıflıkları aşikâr hale gelince ve nihai çöküşünün ana nedeni haline gelen güçlü bir ordunun ve ekonominin olmaması kendini gösterdi. Böylece, MC’nin Batılı ülkelerin imparatorluk organı olduğu algısını güçlendirdi ve bir Dünya Barış Örgütü olarak itibarını daha da zedeledi.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Organizasyonlar, Milletler Cemiyeti, Avrupa Tarihi

Kaynakça

• Aras, T. R. (2003), Atatürk’ün Dış Politikası, İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Dilek, M., S(2013), “Büyük Güçlerin Politikaları ve Briand-Kellogg Paktı”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 10, Sayı 37, ss. 145-169.
• Haytoğlu, C. (2017), “Cemiyet-i Akvam (Milletler Cemiyeti ve Türkiye)”, Atatürk Ansiklopedisi, https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/cemiyet-i-akvam-milletler-cemiyeti-ve-turkiye/
• Genç, M. (1989), Avrupa Örgütlemesindeki Evreler, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 10, Sayı 1-2.
• Jenne, K. E. (2015), Nested Security: Lessons in Conflict Management from the League of Nations and European Union, New York: Cornell University Press.
• Kıraç, S. & İlhan, B .(2010), “Avrupa Birliği Oluşum Süreci ve Ortak Politikalar”, Milli Eğitim, Sayı: 186, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/442702
• Pomerance, M. (1976) “The United States and Self-Determination: Perspectives on the Wilsonian Conception”, The American Journal of International Law, Sayı 70, ss. 1-27.
• Polat, Ş. D. (2020), “Kuruluşundan Çöküşüne Milletler Cemiyeti”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 19, Sayı 76, ss. 1950-1967.
• Roberts, M., J. (2015), Avrupa Tarihi, İstanbul: İnkilap Yayınevi.
• Terzi, T., Özlem (2001), “Avrupa Birliği: Avrupa’da Bütünleşmenin Tarihsel Dönüşümleri”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, no: 25.
• Ulusan, Ş. (2008), Türkiye’nin Milletler Cemiyetine Girişi: Öncesi ve Sonrası, Çağdaş Türkiye Araştırmaları Dergisi, Cilt 7, sayı 16-17, ss.238-255.