Okul Yöneticilerinin Bilinçli Farkındalık ve Yaşam Doyumları Arasındaki İlişki / The Relationship Between Mindfulness and Life Satisfaction of School Administrators

Yıl 2023, , 46 - 61, 26.12.2023

Osman Söner , Murat Şahin , Cihan Ceylan , Osman Albayrak , İsmail Coşkun , Cihat Şimşek , Göksel Bektaş

https://doi.org/10.59041/eyor.1326465

Öz

Okul yöneticilerinin yaşam doyumları ve bilinçli farkındalıkları arasındaki ilişkinin belirlenmesi ve yaşam doyumu ve bilinçli farkındalıklarının cinsiyet ve idarecilik görev tanımına göre anlamlı bir şekilde farklılaşıp farklılaşmadığının saptanmasının amaçlandığı bu araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmaya katılan yöneticilerin 59’u (%52.2) kadın ve 54’ü (%47.8) erkektir. Ayrıca katılımcıların 51’i (%45.1) müdür ve 62’si(%54,9) müdür yardımcısıdır. Son olarak katılımcıların 60’ı (%53.1) 0-5 yıl arası, 23’ü (%20.4) 6-10 yıl arası ve 30’u (%26.5) 11-15 yıl arasında okul yöneticiliği yaptığı saptanmıştır. Araştırmanın katılımcılarını kolay örnekleme yöntemi ile seçilen gönüllü okul yöneticileri oluşturmaktadır. Verilerin analizinde yaşam doyumu ve bilinçli farkındalığın cinsiyet ve idarecilik görev tanımına göre anlamlı bir şekilde farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesi için t-testi; bilinçli farkındalık ile yaşam doyumu arasındaki ilişkinin belirlenmesi için Pearson korelasyon analizi ve son olarak bilinçli farkındalığın yaşam doyumunu yordama düzeyini belirlemek için basit regresyon analizi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda; kadın yöneticilerin bilinçli farkındalıklarının erkeklerden, okul müdür yardımcılarının bilinçli farkındalıklarının okul müdürlerinden anlamlı bir şekilde daha yüksek olduğu saptanmıştır. Ayrıca okul yöneticilerinin bilinçli farkındalık düzeyleri ile yaşam doyumu düzeyleri arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu ve bilinçli farkındalığın yaşam doyumunu anlamlı bir şekilde yordadığı saptanmıştır. Araştırmada elde edilen bu bulgular alanyazından hareketle tartışılmış ve bulgulara hareketle önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

okul, yönetici, yaşam doyumu, bilinçli farkındalık

The Relationship Between Mindfulness and Life Satisfaction of School Administrators

Öz

The relational survey model was used in this study, which aimed to determine the relationship between school administrators' life satisfaction and mindfulness, and to determine whether their life satisfaction and mindfulness differ significantly according to gender and managerial job description. Of the managers participating in the research, 59 (52.2%) were female and 54 (47.8%) were male. In addition, 51 (45.1%) of the participants are managers and 62 (54.9%) are assistant managers. Finally, it was determined that 60 (53.1%) of the participants were school administrators between 0-5 years, 23 (20.4%) between 6-10 years and 30 (26.5%) between 11-15 years. Volunteer school administrators selected by easy sampling method constitute the participants of the research. In the analysis of the data, t-test to determine whether life satisfaction and mindfulness differ significantly according to gender and managerial job description; Pearson correlation analysis was used to determine the relationship between mindfulness and life satisfaction, and finally, simple regression analysis was used to determine the level of mindfulness predicting life satisfaction. In the results of working; It was determined that the mindfulness of female administrators was significantly higher than that of men, and the mindfulness of school vice principals was significantly higher than that of school principals. In addition, it was found that there was a positive and significant relationship between school administrators' mindfulness levels and life satisfaction levels, and mindfulness significantly predicted life satisfaction. These findings obtained in the research were discussed based on the literature and suggestions were made based on the findings.

Anahtar Kelimeler

School, administrator, life satisfaction, mindfulness

Kaynakça

• Alçay, E.S. (2019). Ergenlerde problemli internet kullanımı ile bilinçli farkındalık ve öz düzenleme arasındaki ilişkilerin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Altunkol, F. (2011). Üniversite öğrencilerinin bilişsel esneklikleri ile algılanan stres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Arslan, A. (2018). Eğitim fakültesi öğrencilerinin mesleki kişilik tipleri ile beş faktör kişilik özellikleri arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Arı, Ç., Ulun, C., Yarayan, Y.E., Dursun, M., Mutlu Bozkurt, T., & Doğan-Üstün, Ü. (2020). Mindfulness, healthy life skills and life satisfaction in varsity athletes and university students. Progressin Nutrition, 22, 1-8. https://doi.org/10.23751/pn.v22i2-S.10561
• Atalay, Z. (2019). Mindfulness-bilinçli farkındalık farkındalıkla anda kalabilme sanatı. İnkılap Kitapevi.
• Aydıner, B.B. (2011). Üniversite öğrencilerinin yaşam amaçlarının alt boyutlarının genel özyeterlik yaşam doyumu ve çeşitli değişkenlere göre incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Bajaj, B., & Pande, N. (2016). Mediating role of resilience in the impact of mindfulness on life satisfaction and affect as indices of subjective well-being. Personality and Individual Differences, 93, 63-67. https://doi.org/10.1016/j.paid.2015.09.005
• Bakioğlu, F. (2017). Psikolojik danışman adaylarının özyeterlikleri ile kültüre duyarlılıkları, cinsiyet rolleri ve bilinçli farkındalıkları arasındaki ilişkilerin incelenmesi [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Bayrak, G. (2022). Karanlık üçlü kişilik özellikleri bağlamında yöneticilerin iş doyumu ve yaşam doyumu düzeylerinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Aydın Üniversitesi.
• Boehm, J.K., Winning, A., Segerstrom, S., &Kubzansky, L.D. (2015). Variability modifies life satisfaction’s association with mortality risk in older adults. Psychological Sciences, 26(7), 1063-1070. https://doi.org/10.1177/0956797615581491
• Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 84(4), 822–848. https://doi.org/10.1037/0022-3514.84.4.822
• Brown, K. W., Ryan, R. M., & Creswell, J. D. (2007). Mindfulness: Theoretical foundations and evidence for its salutary effects. Psychological Inquiry, 18(4), 211–237. https://doi.org/10.1080/10478400701598298
• Brown, K.W., West, A.M., Loverich, T.M., & Biegel, M.G. (2011). Assessing adolescent mindfulness: Validation of an adapted mindful attention awareness scale in adolescent normative and psychiatric populations. Psychological Assessment, 23(4), 1023-1033. https://doi.org/10.1037/a0021338
• Bryman, A., & Cramer, D. (2001). Quantitative data analysis with SPSS release 10 for windows: A guide for social scientists. Routledge.
• Cisler, J.M., & Olatunji, B.O. (2012). Emotion regulation and anxiety disorders. Current Psychiatry Reports, 14(3), 182–187. https://doi.org/10.1007/s11920-012- 0262-2.
• Carmody, J., & Baer, R.A. (2008). Relationships between mindfulness practice and levels of mindfulness, medical and psychological symptoms and well-being in a mindfulnessbased stress reduction program. Journal Of Behavioral Medicine, 31(1), 23-33. https://doi.org/10.1007/s10865-007-9130-7
• Carson, S. H., & Langer, E. J. (2006). Mindfulness and self-acceptance. Journal of RationalEmotive & Cognitive-Behavior Therapy, 24(1), 29–43. https://doi.org/10.1007/s10942- 006-0022-5
• Cengiz, R., Serdar, E., Donuk B. (2016). Üniversite öğrencilerinin bilinçli farkındalık ve girişimcilik düzeylerinin incelenmesi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 2(4),1320-1328
• Cenkseven, F. ve Akbaş, T. (2007). Üniversite öğrencilerinde öznel ve psikolojik iyi olmanın yordayıcılarının incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(27), 43-65.
• Cohen, J. (1988). The analysis of variance. In Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences (second ed.). Lawrence Erlbaum Associates.
• Çam Tosun, F. (2021, Kasım, 5-6). Örgüt ikliminin okul yöneticilerinin bilinçli farkındalıkları ile ilişkisi [Tam Metin]. 15. Uluslararası Eğitim Yönetimi Kongresi, Gaziantep, Türkiye.
• Deniz, M. E., Erus, S. M., Büyükcebeci, A. (2017). Bilinçli farkındalık ile psikolojik iyi oluş ilişkisinde duygusal zekânın aracılık rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 7(47), 17- 31.
• Dilmaç, B. ve Ekşi, H. (2008). Meslek yüksek okullarında öğrenim gören öğrencilerin yaşam doyumları ve benlik saygılarının incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 279- 287.
• Dost, M. T. (2007). Üniversite öğrencilerinin yaşam doyumunun bazı değişkenlere göre incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(22), 132-143
• Eken, F.O. ve Ebadi, H. (2019). Anksiyetenin yaşam doyumu üzerindeki etkisinde tükenmişliğin aracı rolü. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(2), 112-126.
• Feldman, G., Hayes, A., Kumar, S., Greeson, J., & Laurenceau, J. P. (2007). Mindfulness and emotion regulation: The development and initial validation of the Cognitive and Affective Mindfulness Scale-Revised (CAMS-R). Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 29(3), 177–190. https://doi.org/10.1007/s10862-006-9035-8
• Germer, C. (2004). What is mindfulness. Insight Journal, 22, 24-29.
• Giluk, T.L. (2009). Mindfulness, big five personality, and affect: A metaanalysis. Personality and Individual Differences, 47(8), 805-811. https://doi.org/10.1016/j.pay.2009.06.026
• Güler, K. ve Usluca, M. (2021). Yetişkin bireylerde bilinçli farkındalık ile yaşam doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 372-383. https://doi.org/10.47525/ulasbid.868875
• Gündoğar D., Gül S., Uskun E., Demirci S. ve Keçeci D. (2007). Üniversite öğrencilerinde yaşam doyumunu yormayan etkenlerin incelenmesi. Klinik Psikiyatri, 10, 14-27
• Hanh, T.N. (1987). The miracle of mindfulness: An Introduction to the practice of meditation. Beacon Press. İkiz, F. E., & Totan, T. (2012). Ünı̇versı̇te öğrenci̇lerı̇nde öz-duyarlık ve duygusal zekânın ı̇ncelenmesı̇. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 51–72.
• Karasar, N. (2023). Bilimsel irade algı çerçevesi ile bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler (38. Basım). Nobel yayıncılık.
• Kabat-Zinn, J. (1994). Wherever you go, there you are: Mindfulness meditation in everyday life. Hyperion.
• Kırhallı-Gök, B. (2015). İlköğretim okulu yöneticilerinin otantik liderlik düzeylerinin yaşam doyumları ve aileden algılanan sosyal destek algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Kıvılcım, P. (2014). Öğretmenlerde iş doyumu, özyeterlik inancı ve yaşam doyumu ilişkisinin karşılaştırılması [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Toros Üniversitesi.
• Kong, F., Wang, X., & Zhao, J. (2014). Dispositional mindfulness and life satisfaction: The role of core self-evaluations. Personality and Individual Differences, 56, 165-169. https://doi.org/10.1016/j.paid.2013.09.002
• Köker, S. (1991). Normal ve sorunlu ergenlerin yaşam doyumu düzeyinin karşılaştırılması [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Kubilay, S. (2013). Eğitim kurumlarında görev yapan yöneticilerin iş doyumu ve yaşam doyumu düzeylerinin incelenmesi (Niğde ili örneği) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Liang, S., Dong, M., Zhao, H., Song, Y., & Yang, A. (2022). Mindfulness and life satisfaction: The moderating effect of self-control and the moderated moderating effect of resilience. Personality and Individual Differences, 185, 1-6. https://doi.org/10.1016/j.paid.2021.111241
• Linehan, M. M. (1993). Diagnosis and treatment of mental disorders.cognitive-behavioral treatment of borderline personality disorder. Guilford Press.
• Martin, G., & Tan, L. B. G. (2012). Mind full or mindful: a report on mindfulness and psychological health in healthy adolescents. International Journal of Adolescence and Youth, 21(1), 64–74. https://doi.org/10.1080/02673843.2012.709174.
• Myers, D. G., & Diener, E. (1995). Who is happy?,Psychological Sciense , 6, 10-19. https://doi.org/10.1111/j.1467-9280.1995.tb00298.x
• Otrar, M. ve Fındıklı, E.B. (2014). Okul yöneticilerinin mizah tarzları ile yaşam doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Ataşehir Örneği). Eğitim Bilimleri Dergisi, 39(39), 145-157.
• Özgür, G., Gümüş, A. B. ve Durdu, B. (2010). Evde ve yurtta kalan üniversite öğrencilerinde yaşam doyumu. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 1(1), 25-32
• Özdoğan, H. ve Balcı-Çelik, S. (2022). Yetişkinlerin bilinçli farkındalık düzeylerinin iyimserlik ve yaşam doyumlarına etkisi. Trakya Eğitim Dergisi, 12(3), 1907-1922. https://doi.org/10.24315/tred.962851
• Özyeşil, Z., Arslan, C., Kesici, Ş., Deniz, M.E. (2011). Bilinçli farkındalık ölçeği’nin Türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 36(160), 224-235.
• Park, N., & Huebner, E.S. (2005). A cross- cultural study of the levels and correlates of life satisfaction among adolescents. Journal of Cross-Cultural Psychology, 36(4), 444-456. https://doi.org/10.1177/0022022105275961
• Parmaksız, İ. (2020). Yaşam doyumuyla bilinçli farkındalık arasındaki ilişki: Yetişkinler üzerine bir araştırma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 157-176. https://doi.org/10.19171/uefad.587932
• Pavot, W., Diener, E., Colvin, C.R., & Sandvik, E. (2010). Further validation of the satisfaction with life scale: Evidence for the cross-method convergence of well-being measures. Journal of Personality Assesment, 57(1), 149-161. https://doi.org/10.1207/s15327752jpa5701_17
• Peker-Akman, T. ve Demir, M. (2021). Üniversite öğrencilerinin bilinçli farkındalıkları ile bilişsel esneklikleri arasındaki ilişki. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 5(9), 11-20. https://doi.org/10.31461/ybpd.879554
• Siegel, R.D. (2010b). The mindfulness solution: Everyday practices for everyday problems. The Guilford Press.
• Sipahi, T. (2020). Kişilerarası bilinçli farkındalık ve ilişkisel otantiklik ile evlilik yaşam doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Stolarski, M., Vominckel, J., Jankowski, K.S., & Zajenkowski, M. (2015). Mind the balance, be contented: Balanced time perspective mediates the relationship between mindfulness and life satisfaction. Personality and Individual Differences, 93, 27-31. https://doi.org/10.1016/j.pay.2015.09.039
• Strine, T.W., Chapman, D.P., Balluz, L.S., Moriarty, D.G., & Mokhad, A.H. (2007). The associations between life satisfaction and health-related quality of life, chronic illness, and health behaviors among U.S. community-dwellin adults. Journal of Community Health, 33, 40-50. https://doi.org/10.1007/s10900-007-9066-4
• Şahin, A. (2019). Üniversite öğrencilerinde bilinçli farkındalık ile yaşam doyumu ve iyi oluş arasındaki ilişkiler. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 151-176. doi.org/10.32739/uskudarsbd.5.8.61
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Pearson.
• Tuncer, N. (2017). Bir grup üniversite öğrencisinde belirlenen sosyal anksiyete düzeylerine göre bilinçli farkındalık ve yaşam doyumu düzeylerinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Işık Üniversitesi.
• Tunçer, B. (2022). Genç yetişkinlerde intihar olasılığının affedicilik, bilinçli farkındalık ve minnettarlık değişkenleri açısından incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Yazıcı Çelebi, G. ve Çelebi, B. (2018). Lise öğrencilerinin yaşam doyumu düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Erciyes Journal of Educaiton, 2(2), 1-15. https://doi.org/10.32433/eje.421904
• Yıkılmaz, M. ve Demir-Güdül, M. (2015). Üniversite öğrencilerinde yaşamda anlam, bilinçli farkındalık, algılanan sosyoekonomik düzey ve yaşam doyumu arasındaki ilişkiler. Ege Eğitim Dergisi, (16), 297-315. https://doi.org/10.12984/eed.09530
• Vara, S. (1999). An investigation of job satisfaction and life satisfaction in intensive care unit nurses. [Unpublished master dissertation]. Ege University.
• Westen, D. (1999). Psychology: Mind, brain, and culture. (2nd ed.). New York: Wiley
• Wielgosz, J., Goldberg, S.B., Kral, T.R.A., Dunne, J.D., & Davidson, R.J. (2019). Mindfulness meditation and psychopathology. Annual Review of Clinical Psychology, 15, 285–316. https://doi.org/10.1146/annurev-clinpsy-021815-093423