School Administrator and Teacher in the Context of Brain Metaphor

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 82 - 92, 30.12.2021

Dinçer Ölçüm

Öz

Metaphor can be expressed as using a word or concept to mean something other than its generally accepted meaning. In organizational sense, metaphors appear as similes used to explain the structure and functioning of the organization. Many metaphors such as machine, theatre, anthill, prison have been used to describe organizations. In this study, organizations are discussed within the scope of the brain metaphor. The brain is an organ that can carry out many functions at the same time, such as learning, managing the senses and subsystems, and making decisions. The brain metaphor accepts organizations as a system that receives, processes, uses knowledge and makes decisions, just like the brain. Brain metaphor, within the scope of the functioning of the brain and organizational theories; It is discussed from three different perspectives as information processing organizations, learning organizations and holographic organizations. Organizations, as the information-processing brain, function as a brain that receives, processes and stores information, plans, organizes and controls all activities. The metaphor of learning organizations “How can complex systems be designed with the ability to learn in a manner similar to the brain?” built on the question. Holographic organizations, on the other hand, mean that each of the parts in the system contains all the characteristics of the whole. The aim of this study is to describe the duties and behaviors of school administrators and teachers in the context of brain metaphor. For this purpose, the brain metaphor and its strengths and weaknesses are explained. Then, the duties and behaviors of school administrators and teachers were defined.

Anahtar Kelimeler

Metaphor, Brain Metaphor, School Administrator, Teacher

Beyin Metaforu Bağlamında Okul Yöneticisi ve Öğretmen / School Administrator and Teacher in the Context of Brain Metaphor

Öz

Metafor, bir kelime ya da kavramı genel kabul görmüş anlamı dışında başka anlamlara gelecek şekilde kullanmak olarak ifade edilebilir. Örgütsel anlamda ise metaforlar, örgütün yapı ve işleyişini açıklamakta kullanılan benzetmeler olarak karşımıza çıkmaktadır. Örgütleri tanımlamak için, makine, tiyatro, karınca yuvası, hapishane, gibi birçok metafor kullanılmıştır. Bu çalışmada örgütler beyin metaforu kapsamında ele alınmıştır. Beyin, öğrenme, duyuları ve alt sistemleri yönetme, karar verme gibi birçok işlevi aynı anda yürütebilen bir organımızdır. Beyin metaforu, örgütleri de tıpkı beyin gibi bilgiyi alan, işleyen, kullanan ve kararlar alan bir sistem olarak kabul etmektedir. Beynin işleyişi ve örgüt kuramları kapsamında beyin metaforu; bilgi işleyen örgütler, öğrenen örgütler ve holografik örgütler olmak üzere üç farklı bakış açısıyla ele alınmaktadır. Bilgi işleyen beyinler olarak örgütler bilgiyi alan, işleyen ve depolayan; faaliyetlerin bütününü planlayan, düzenleyen ve denetleyen merkezi bir beyin işlevindedir. Öğrenen örgütler metaforu “Beyine benzer bir biçimde öğrenme yeteneğine sahip karmaşık sistemler nasıl tasarlanabilir?” sorusu üzerine yapılandırılmıştır. Holografik örgütler ise; sistemdeki parçaların her birinin bütüne dair özelliklerin tamamını içinde barındırmasını ifade etmektedir. Bu çalışmanın amacı okul yöneticisi ve öğretmenlerin görev ve davranışlarını beyin metaforu bağlamında tanımlamaktır. Bu amaçla beyin metaforları ve bu metaforun güçlü ve zayıf yönleri açıklanmıştır. Daha sonra okul yöneticileri ve öğretmenlerin görev ve davranışları tanımlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Metafor, Beyin Metaforu, Okul Yöneticisi, Öğretmen

Kaynakça

• Akan, D., Yalçın, S., ve Yıldırım, İ. (2014). "Okul Müdürü" kavramına ilişkin öğretmenlerin metaforik algıları. İlkogretim Online, 13(1), 169-179.
• Alpaslan, S., ve Kutanis, R. (2007). Sanayi ve bilgi toplumu yönetim metaforlarının karşılaştırılması. Akademik İncelemeler Dergisi, 2(2), 49-71.
• Bursalıoğlu, Z. (2011). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış, PegemA Yayıncılık.
• Çelik, T., ve Arı, G. S. (2017). Bankalarda örgüt kültürünün belirlenmesinde alternatif bir yöntem olarak metafor analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 12(1), 31-64.
• Dikme, E., ve Toker-Gökçe, A. (2019, Mayıs, 2-4). Lise öğrencilerinin toplumsal cinsiyet algılarının incelenmesi. [Sözlü Sunum]. 14. Uluslararası Eğitim Yönetimi Kongresi, İzmir, Türkiye.
• Durğun, S. (2006). Örgüt kültürü ve örgütsel iletişim. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 112-132.
• Gizir, S. (2008). Örgütsel değişim sürecinde örgüt kültürü ve örgütsel öğrenme. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 182-196.
• Güçlü, N.,ve Sotirofski, K . (2006). Bilgi yönetimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi,4(4), 351-373.
• Güven, E., ve Toker-Gökçe, A. (2018). Öğretmenlerin Mesleki Özgürlüğe İlişkin Metaforik Algıları. Sakarya University Journal of Education, 8(3), 176-189.
• Hamburger, Y., ve Yitzchayak, U. (1998). Metaphors and organizational conflict. Social Behavior and Personality: an international journal, 26(4), 383-398.
• Holsapple, C. W., ve Joshi, K. D. (2001). Organizational knowledge resources. Decision support systems, 31(1), 39-54.
• İşçi, E. (2008, 18 Kasım). Öğrenen örgütler. http://emreisci.blogspot.com.tr/ 2008/11/renen-rgtler.html
• Kaban, Z. Y. (1994). Genel sistem teorisi ve sibernetik. Marmara İletişim Dergisi, 8, 219-226.
• Kantos, Z. E. (2011). Örgüt metaforlarında liderlik: Kavramsal bir çözümleme. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(1), 135-158.
• Karaöz, M. (2003). Öğrenme ve farklı talep fonksiyonlarını içeren ekonomik üretim miktarı model önerileri [Yayımlanmamış doktora tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Keleş, E., Çepni, S. (2006). “Beyin ve Öğrenme”. Türk Fen Eğitimi Dergisi,3(2), 66-82.
• Leblebici, Doğan Nadi (2008). Örgüt kuramında paradigmalar ve metaforlar. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9(15), 345-360.
• Morgan, Gareth (1998). Yönetim ve örgüt teorilerinde örgüt metaforları (G. BULUT, Çev.). İstanbul: MESS Yayınları.
• Özan, M. B., ve Demir, C. (2011). Farklı lise türlerine göre öğretmen ve öğrencilerin okul kültürü metaforu algıları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 106-126.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155.
• Simon, H. (1965). Administrative decision making. Public Administration Review, 25(1), 31-37.
• Toker-Gökçe, A., ve Bülbül, T. (2014). Okul bir insan bedenidir: Meslek lisesi öğrencilerinin okul algılarına yönelik bir metafor çalışması. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(1), 63-88.
• Toker-Gökçe, A., ve Toska, R. (2019, Mayıs, 2-4). Uluslararası öğrencilerin Türkiye‟de yükseköğretime yönelik metaforik algıları.[Sözlü Sunum]. 14. Uluslararası Eğitim Yönetimi Kongresi, İzmir, Türkiye.
• Töremen, F., ve Döş, İ. (2009). İlköğretim öğretmenlerinin müfettişlik kavramına ilişkin metaforik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(4), 1973-2012.
• Ural, Ö., Aydemir, İ., Toker-Gökçe, A.,ve Öztoprak-Kavak, Z. (2016). Metaphorical Perceptions of Secondary School Students and Teachers about Learning and Teaching Concepts. Journal of Teacher Education and Educators, 5(2), 131-153.
• Yalçın, B. ve, Ay, C. (2011). Bilgi toplumunda öğrenen örgütler ve liderlik süreci bağlamında bir örnek olay çalışması. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 15-36.
• Yıldırım Becerikli, S. (1999). Örgüt kültürü oluşumunda örgüt içi iletişimin rolü. Departmanlı mağazacılık sektöründe halkla ilişkiler açısından bir değerlendirme: Beğendik A.Ş örneği.[Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Ankara Üniversitesi.