Türkiye’de Biyoloji Eğitiminde Dijital Materyallerin Etkisi Konusunda Yapılan Lisansüstü Çalışmaların İncelenmesi (2014 - 2023) / Investigation of Postgraduate Studies on the Effect of Digital Materials in Biology Education in Turkey (2014 - 2023)

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 16 - 33, 28.07.2024

Murat Azmanoğlu Arzu Deveci Topal

https://doi.org/10.59041/eyor.1437759

Öz

Bu çalışmanın amacı biyoloji öğretiminde kullanılan güncel dijital teknolojileri ve öğretimdeki etkileri konusu ile ilgili yayınlanan lisansüstü tezleri incelemektir. Bu çalışmada alan yazın taraması ile yapılmış, nitel ve nicel verilerin analiz edilmesini sağlayan betimsel içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Bu bağlamda, Türkiye Ulusal Tez Merkezi'nde 2014 - 2023 yılları arasındaki 10 yıllık dönemde yayınlanan lisansüstü tezler “biyoloji eğitimi, e- öğrenme, bilgisayar destekli öğretim, harmanlanmış öğrenme, web tabanlı öğrenme, teknolojik materyal” anahtar kelimeleri ile aranmış ve ölçütlere uygun 36 adet tez incelenmiştir. Lisansüstü tezlerin 6’sının doktora ve 30’unun yüksek lisans tezi olduğu, en fazla 2019 yılında çalışma yayınlandığı görülmüştür. Yapılan çalışmalar genellikle deneysel çalışmalar olduğu için örneklem büyüklüklerinin 100 den az olduğu, en fazla çalışılan örneklem grubunun lise düzeyinde ve öğretmen adayları ile olduğu, en fazla hücre ve fizyoloji konularında çalışmalar yapıldığı ve önceleri bilgisayar destekli eğitim konularında daha çok çalışma yapılırken son zamanlarda arttırılmış gerçeklik konusunun ön plana çıktığı gözlemlenmiştir. Araştırmalarda en çok kullanılan dijital materyaller ise video, animasyon, arttırılmış gerçeklik, karekod, web 2.0 araçlarıdır. Bu çalışma biyoloji eğitiminde kullanılabilecek ve etkililiği kanıtlanmış olan dijital materyallerin neler olduğu ve ne amaçla kullanılabileceğini ortaya koyması açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

: Biyoloji eğitimi, dijital materyaller, lisansüstü tezler, eğitim teknolojisi.

Investigation of Postgraduate Studies on the Effect of Digital Materials in Biology Education in Turkey (2014 - 2023)

Öz

The aim of this study is to examine the postgraduate theses published on the subject of current digital technologies used in biology teaching and their effects on teaching. In this study, descriptive content analysis method was used to analyse qualitative and quantitative data through literature review. In this context, the postgraduate theses published in the National Thesis Centre of Turkey in the 10-year period between 2014 and 2023 were searched with the keywords "biology education, e-learning, computer assisted instruction, blended learning, web-based learning, technological material" and 36 theses that met the criteria were examined. It was seen that 6 of the postgraduate theses were doctoral theses and 30 of them were master's theses, and the most studies were published in 2019. Since the studies are generally experimental studies, it was observed that the sample sizes were less than 100, the most studied sample group was at high school level and with prospective teachers, the most studies were carried out on cell and physiology, and while more studies were carried out on computer-aided education in the past, it was observed that augmented reality has recently come to the fore. The most commonly used digital materials in the studies are video, animation, augmented reality, QR code, web 2.0 tools. This study is important in terms of revealing what are the digital materials that can be used in biology education and whose effectiveness has been proven and for what purpose they can be used.

Anahtar Kelimeler

Biology education, digital materials, postgraduate theses, educational technology.

Kaynakça

• Abdüsselam, Z. (2022). Fen öğretiminde artırılmış ve sanal gerçeklik teknolojilerinin ışık mikroskobu kullanımına etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Akgül, M. A. P. G. D. (2022). Medya destekli güncel biyoloji konularının öğretimi hakkında öğretmen adaylarının görüşleri. Social Sciences Studies Journal (SSSJournal), 6(56), 535-546.
• Altınışık, D. (2021). Canlılarda enerji dönüşümleri ünitesine yönelik artırılmış gerçeklik uygulamalarının geliştirilmesi, uygulanması ve değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Trabzon Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Trabzon.
• Atalay, E. ( 2019). Biyoloji öğretiminde artırılmış gerçeklik kullanımının öğrencilerin öğrenimine etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
• Aziz, S.K. (2021). Ters yüz öğrenme modelinin biyoloji konularını öğrenmeye etkisi: Miitokondri ve kloroplast örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bakırcı, H., ve Kılıç, K. (2021). Eğitim Bilişim ağı video modüllerinin fen bilimleri dersinde kullanımına ilişkin sekizinci sınıf öğrenci görüşlerinin incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 685-705. https://doi.org/10.33711/yyuefd.919600
• Bakla, A. (2017). Yabancı dil eğitiminde etkileşimli videolar: Takım çantanızda yeni bir alet. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 124-137. https://doi.org/10.17860/mersinefd.305769
• Bal, H. (2015). Fen eğitiminde teknoloji kullanımı değerlendirme raporu. Milli Eğitim Bakanlığı Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü (YEĞİTEK), Ankara.
• Baysal, F. E., & Çetin, G. (2023). Türkiye’de 2011-2021 Yılları Arasında Biyoloji Eğitiminde Yapılan Lisansüstü Tezlerin İçerik Analizi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 19(2), 438-457. https://doi.org/10.17244/eku.1235477 Bozdağ, H. C., & Gökler, İ. (2023). Ters yüz sınıf modeline yönelik dijital içerik tasarımı: biyoloji dersi örneği. Journal of Computer and Education Research, 11(21), 335-355.
• Bozkurt, A., Karadeniz, A., ve Erdoğdu, E. (2018). Açık ve Uzaktan Öğrenme Sisteminde Karekod Kullanımı: Açıköğretim Ders Kitapları Örneği. AJIT-E: Academic Journal of Information Technology, 9(31), 105-120. https://doi.org/10.5824/1309-1581.2018.1.007.x
• Büyükkol Köse, E., Çetin, G., Yünkül, E. (2018). A content analysis of studies related to educational technologies in biology education. Journal of Educational Technology & Online Learning, 1(2), 1-15.
• Çakıroğlu Ü. (2013) Öğretim teknolojilerinin öğrenme ortamlarına entegrasyonu. Öğretim Teknolojilerinin Temelleri: Teoriler, Araştırmalar, Eğilimler. Çağıltay, K., Göktaş, Y., Editör, Pegem A, Ankara, ss.387-404
• Çetin, Y. (2023). ARCS Öğretim Tasarımı modelinin ortaöğretim öğrencilerinin biyoloji dersi başarısı, motivasyonu, öğrenme çevikliği ve eleştirel düşünme engelleri üzerine etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Çiloğlu, T. (2022). Artırılmış gerçeklik temelli öğrenme ortamı: artırılmış gerçekliğin lise öğrencilerinin biyoloji eğitiminde motivasyonu, tutumu ve öz yeterliği üzerindeki etkileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Bartın Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Bartın.
• Çiloğlu, T., Yılmaz, Ö., Yılmaz, A., Karaoğlan, F. (2021). Eğitimde artırılmış gerçeklik konulu makalelerin incelenmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 147-158.
• Demirezer, Ö. (2022). Web 2.0 destekli 5E modeline dayanan fen öğretiminin öğrencilerin akademik başarı, görsel okuryazarlık düzeyi ve uzamsal görselleştirme becerileri üzerine etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Bursa Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Demirci Güler, M. P. ve Irmak, B.(2018). Fen eğitiminde teknoloji kullanımı üzerine yapılan çalışmaların içerik analizi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 2473-2496.
• Demirkuş, N., ve Gülen, S. (2019). Filmle öğrenme öğretme yönteminin uygulanışı ve gerekliliği. Eurasian Conference on Language and Social Sciences, Antalya, Türkiye, 309-317. DOI: 10.35578/eclss.52775
• Ertan S. (2019). Mitoz ve mayoz konularının bilgisayar destekli öğretim materyali ile öğretilmesinin akademik başarıya etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Güleçyüz, B. (2023). Çevre kirliliği konusuna yönelik harmanlanmış öğrenme modeline uygun e-öğrenme modeli tasarımı. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gündüzalp, C. (2015). Fen bilgisi eğitimine görsel betimsel materyallerin ve bilgisayar destekli materyallerin katkısının incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Kafkas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
• Gündüzalp, C. (2022). Web 2.0 teknolojileri ve eğitim. Edt. S. Karabatak. Eğitim ve Bilim, 23-36.Efe Akademi. Güven, G. (2023). Yenilenebilir enerji eğitimine yönelik bir öğretim tasarımı geliştirme ve değerlendirme. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Haviz, M., Dewi, A., Putri, AL, Wahyuni, A., Fajar, N., and Lufri, L. (2019). The trends of biology education research from 2000 to 2017: A content analysis for the thesis of pre-service teachers. Al-Ta’lim Journal, 26(3), 280-297.
• İnce, O. (2015). Doğal yaşam döngüsü ve temel biyolojik kavramların öğretimi üzerine sanal materyal tasarımı. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• İnce, O., ve Demirkuş, N. (2021). Doğal yaşam döngüsü ve temel biyolojik kavramların öğretimi üzerine sanal materyal tasarımı. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 950-981. https://doi.org/10.33711/yyuefd.957381
• Kara, Y. (2014). Yapısalcı ve bilgisayarla öğretim uygulamalarının hücre bölünmeleri ve üreme ünitesinin öğretimine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Karadavut, Z. (2021). Artırılmış gerçeklik uygulamalarının 11. sınıf lise öğrencilerinin dolaşım sistemi konusundaki akademik başarılarına etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kaygısızcan Ö. (2021). İnsan endokrin sisteminin öğretimi konusunda çevrim içi materyal geliştirilmesi ve değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Khan, B. H., Hasan, M., & Clements, K. I. (2019). Web 2.0 technologies and blended learning in higher education: A systematic review and meta-analysis. Interactive Learning Environments, 27(8), 1121-1136. https://doi.org/10.1080/10494820.2018.1440739
• Kösal, K. (2019). Bitki anatomisi laboratuvarı dersi föyünde karekod uygulamasının kullanılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Köse E. (2019). Kalıtım konusuyla ilgili karekod destekli eğitim materyali tasarlama (yüksek lisans). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
• Köseoğlu, P., & Mercan, G. (2020). İnsan biyolojisi dersinde sosyal ağ olarak Facebook’un eğitsel kullanımı. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(3), 137-160.
• Küçük, T. ve Korucu, N. (2022). “Ulusal/uluslararası yapılan araştırmalarda, eğitimde animasyon kullanımının incelenmesi ve bir animasyon uygulaması”. Sanat Eğitimi Dergisi, 10(1), 1–11. doi: 10.7816/sed-10-01-01
• Matyar, F., and Pekel, H. (2013). Hücre biyolojisi konusunun öğretiminde kullanılan yapılandırmacı yaklaşıma dayalı bilgisayar destekli öğretim yönteminin akademik başarı üzerine etkisi. International Journal of Active Learning, 1(2), 21-37.
• Mercan, G. (2022). Ağaç türlerinin öğretiminde üç boyutlu çok kullanıcılı sanal ortamların kullanılması (Doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Orhan F., (2013). Öğrenme tarzı ve öğretim teknolojileri. Öğretim Teknolojilerinin Temelleri (Edt. Çağıltay K, Göktaş Y). 3. Baskı, 219 – 230, Pegem Akademi, Ankara.
• Öner, G. (2018). Zihinsel engelli öğrencilere fen bilimleri dersinde canlıların sınıflandırılmasının bilgisayar destekli bireyselleştirilmiş öğretim yöntemiyle öğretiminin etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Öz S. (2014). Biyoloji öğretiminde hazırlanan bilgisayar destekli öğretim materyallerinin başarı, kalıcılık ve bilgisayara yönelik tutuma etkisi (dolaşım ve sindirim sistemi örneği). Doktora tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özarslan, M. (2021). Öğrencilerin biyoloji korkuları ve biyolojiye yönelik tutumları. Asya Öğretim Dergisi, 9(1), 80-97. https://doi.org/10.47215/aji.844015
• Öztaş, E. (2016). Biyoloji öğretiminde bilgisayar destekli 7E modelinin sekizinci sınıf öğrencilerinin akademik başarılarına etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Öztürk, E. (2014). Hücre zarından madde geçişi konusunun uzaktan eğitimle öğretilmesinde video ve animasyon kullanımının öğrenci başarısı ile motivasyona etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Pedró, F. (2006). The new millennium learners: Challenging our views on ICT and learning OECDCERI http://www.oecd.org/dataoecd/1/1/38358359.pdf
• Polat, S. ve Ay, O. (2016). Meta-sentez: Kavramsal bir çözümleme. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi- Journal of Qualitative Research in Education, 4(1), 52-64. http://dx.doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.4c2s3m Prensky, M. (2001). Digital natives, digital immigrants. On The Horizon, 9(5), 1-6.
• Saklan, H., & Ünal, C. (2018). Teknoloji dostu fen bilimleri öğretmenlerinin Eğitim Bilişim Ağı (EBA) hakkındaki görüşleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 12(1), 493-526. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.437847
• Sarıkaya, S. (2015). Akıllı tahta kullanımının ortaöğretimde işlenen canlıların sınıflandırılması konusunun öğrenimi üzerine etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şenlen M. (2015). Bilgisayar destekli öğretimin orta öğretim öğrencilerinin madde döngüleri ve enerji dönüşümleri ünitesindeki başarılarına etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Şişman A. (2016). Biyoloji öğretmen adaylarının yazılı, görsel, işitsel medya kullanımının biyoçeşitlilik okuryazarlıklarına ve akademik başarılarına etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tonbuloğlu, İ. Ve Tonbuloğlu, B. (2021). Eğitimde dijital dönüşüm harmanlanmış öğrenme, (Analiz Raporu: 2021/09). İstanbul: İLKE İlim Kültür Eğitim Vakfı.
• Uçak, E. ve Usta, S. (2023). Eğitimde QR kod kullanımına yönelik öğrenci, öğretmen ve öğretmen adaylarının görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 22(87), 889-909. https://doi.org/10.17755/esosder.1250158
• Ünal, H. (2022). Biyoloji konularında sanal müze uygulaması: Fen bilgisi öğretmen adaylarına yansıması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Vedubox, (2022). Video tabanlı öğrenme nedir? Faydaları nelerdir? https://www.vedubox.com/video-tabanli-ogrenme-nedir-faydalari-nelerdir/
• Yapıcı, İ.Ü. ve Hvedanlı, M. (2013). Biyoloji Öğretimine Yönelik Geliştirilen Materyallerin Değerlendirilmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, Technology Special Issue 12(2), 307-314.
• Yapıcı, İ. Ü., & Karakoyun, F. (2017). Biyoloji öğretiminde oyunlaştırma: Kahoot uygulaması örneği. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 8(4), 396-414.
• Yaseen, H. (2021). Lise öğrencilerinde e-öğrenme kullanımının akademik başarıya etkisi: Filistin örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Bilişim Enstitüsü, Ankara.
• Yavuz, B. (2014). Blog yoluyla öğretilen epigenetik konusunun öz düzenleme becerisi üzerine etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi / Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yeung, Y. Y. (2004). A learner-centered approach for training science teachers through virtual reality and 3D visualization technologies: Practical experience for sharing. The Fourth International Forum on Education Reform. Bangkok, Thailand.
• Yıldızay, Y. ve Çetin, G. (2019). Fen Eğitiminde Eğitim Teknolojileri Kullanımı: İçerik Analizi. International Journal of Computers in Education (IJCE), 1(2), 21-33. http://orcid.org/0000-0002-2821-1147
• Yücel, Y. (2015). Bilgisayar destekli öğretim yöntemi ile “Hücre Bölünmesi ve kalıtım” ünitesinde öğrenci başarı düzeyinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.