2005 VE 2018 SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİM PROGRAMLARININ COĞRAFİ BECERİ VE COĞRAFİ KAZANIM ALANLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 33 - 59, 30.06.2019

Barış Çiftçi , Dilek Akça

Öz

Öğretim programları, okullardaki eğitim sürecinin işlenmesini sağlayan kullanma kılavuzudur. Dünyada her şey hızla değişiyor ve gelişiyor. Günümüzün en önemli unsuru olan bilgi ve iletişim alanındaki gelişmeler, öğretim programlarının da sürekli gözden geçirilmesini ve dönemin şartlarına uygun olarak gelişme ve değişimlerin yapılmasını zorunlu kılar. Dolayısıyla hiçbir öğretim programı sabit değildir. Bu değişim ve gelişimler başta Sosyal Bilgiler olmak üzere birçok öğretim programlarında yaşanmaktadır. Çalışmanın amacı; 2005 ve 2018 Sosyal Bilgiler öğretim programlarının coğrafi beceriler ile coğrafi kazanımlar alanlarında karşılaştırmasını yaparak benzer ve farklı yönlerini ortaya koymaktır. Çalışma kapsamında veriler, nitel araştırma türlerinden doküman incelemesi ve içerik analizi tekniği kullanılarak elde edilmiştir. Doküman incelemesi aşamasında Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından hazırlanan ve yayımlanan 2005 ve 2018 Sosyal Bilgiler dersi öğretim programları incelenmiştir. Coğrafi beceriler bakımından 2005 ve 2018 öğretim programlarının sayısal olarak karşılaştırması yapıldığında toplamda 2005 öğretim programında 9 coğrafi beceri kazanımı yer alırken 2018 öğretim programında bu sayının 22’ye çıkarılmıştır. 2018 öğretim programında 2005’de yer almayan değişim ve sürekliliği algılama, konum analizi, harita okuryazarlığı, çevre okuryazarlığı becerilerinin eklendiği görülür. 2018 öğretim programında coğrafi becerilerinin sayısının artırıldığı, coğrafi konuların daha ayrıntılı ve derinlemesine incelemeye önem verildiği tespit edilmiştir. 2005 ve 2018 öğretim programlarının coğrafi kazanımların sayısal olarak karşılaştırması yapıldığında toplamda 2005 öğretim programında 53 coğrafi kazanımı yer alırken, 2018 öğretim programında kazanım sayısı 82’ye çıkarılmıştır. Genel olarak incelendiğinde 2018 öğretim programında her sınıf bazında coğrafi kazanım alanlarının genişletildiği, analiz ve sorgulama gibi bireysel düşünceleri geliştirmeye yönelik çalışmalara önem verildiği, coğrafi olay ve olgulara günümüz şartlarına uygun etkinliklerle çıkarımlarda bulunma yetkisinin verildiği tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda 2018 Sosyal Bilgiler öğretim programı, 2005 öğretim programı ile karşılaştırıldığında; coğrafi beceriler ve coğrafi kazanımlar bakımından hem sayısal değer olarak hem de içerik açısından daha zenginleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Öğretim programı, Coğrafi beceri, Coğrafi kazanım, Karşılaştırma, 2005, 2018

Kaynakça

• Ayrancı, B.B., Mutlu, H.H. (2017).2006, 2015 Ve 2017 Türkçe Dersi Öğretim Programlarının Karşılaştırılması. International Journal of Language Academy Dergisi, Vol: 8, Issue: 27,ss.119-130. http://dx.doi.org/10.18033/ijla.3793.
• Baysal, N.Z. (2005). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Programlarının Felsefi Temelleri. Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. Tanrıöğen, A. (Ed.). İstanbul: Lisans Yayıncılık, ss. 57-76.
• Bilgin, N. (2014). Sosyal bilimlerde içerik analizi teknikler ve örnek çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Bowen, G. A. (2009). Documentanalysis as a qualitativeresearchmethod. Qualitative ResearchJournal, 9 (2), 27-40. DOI 10.3316/QRJ0902027.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş.,Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (23. Baskı) . Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Creswell, J. W. & Miller, D. L. (2000). Determiningvalidity in qualitativeinqury. Theoryinto Practice, 39: 124- 130.
• Cohen, L.,Manion, L. ve Morrison, K. (2007),Researchmethods in education(6th ed.). NewYork, NY: Routledge.
• Çoban, O. ve Akşit, İ. (2018).2005 ve 2017 Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Öğrenme Alanı, Kazanım, Kavram, Değer ve Beceri Boyutları Açısından Karşılaştırılması. Journal of HistoryCulturean Art Research, 7(1), 479-505. doi:http://dx.doi.org/10.7596/taksad.v7i1.1395. Geography EducationStandards Project (GESP). (1994). Geographyfor life nationalgeographystandars. Washington: DC NationalGeographySociety.
• Gersmehl, P. (2005), TeachingGeography, TheGuilfordPress, NewYork.
• Girgin, Y. (2011). Cumhuriyet Dönemi (1929-1930, 1949,1981) Ortaokul Türkçe Öğretimi Programlarının İçerik, Genel ve Özel Amaçlarıyla Karşılaştırmalı Gelişim Düzeyi, Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (1), 11-26, http://dergi.adu.edu.tr/egitimbilimleri.
• Gülbahar, Y. ve Alper, A. (2009). Öğretim teknolojileri alanında yapılan araştırmalar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42-2, ss. 93-111.
• Kızılçaoğlu, A. ve Taş, H.İ. (2007). İlköğretim İkinci Kademede Coğrafya Eğitimi ve Öğretimi: Öğrenme Alanları ve Kazanım Boyutu. Marmara Coğrafya Dergisi, 16, ss. 93-108. Marmara Üniversitesi.
• Malone, L.,Palmer, A. M., Voıgt, C. L., (2003), MappingOur World; GIS, lessonsforEducators, ESRI Press, USA.
• MEB, (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi 4.-5. Sınıflar Öğretim Programı, Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• MEB, (2005). Coğrafya Dersi Öğretim Programı (CDÖP). Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• MEB, (2018). Coğrafya Dersi Öğretim Programı (CDÖP). Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• MEB, (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi 6.-7. Sınıflar Öğretim Programı, Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• MEB, (2017). 2017 Sosyal bilgiler öğretim programı: 4-7. Sınıflar http://mufredat.meb.gov.tr/ ProgramDetay.aspx?PID=155 adresinden 23.11.2018„de erişilmiştir
• MEB, (2017b). 18 Temmuz 2017 tarihli basın açıklaması. https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_07/18160003_basin_aciklamasi-program.pdf 23.11.2018‟de erişilmiştir.
• MEB,(2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4,5,6 ve 7. Sınıflar ), Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• Merriam, S. B. (2009). Qualitativeresearch. A guidetodesignandimplementation. San Francisco: Jossey-Bass.
• Miles, M. B. &Huberman, A. M. (1994). Qualitativedataanalysis: an expandedsourcebook. California: SAGE Publications.
• Moffatt, M.P.(1957) Sosyal Bilgiler Öğretimi. Çeviren: Nesrin Oran, İstanbul: Maarif Basımevi. Öğretmenler ve Öğretmen Adayları İçin Sosyal Bilgiler Eğitimine Giriş Kavramlar, Yaklaşımlar, Etkinlikler, (Editör: Prof Dr. Süleyman İnan), Anı Yayıncılık, Ankara, 2014. Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi, (Editörler: Bayram TAY ve Adem ÖCAL), PegemAkademi Yayıncılık, Ankara, 2015.
• Öztürk, C.(2006). Sosyal Bilgiler: Toplumsal Yaşama Disiplinler Arası Bir Bakış. Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi Yapılandırmacı Bir Yaklaşım. Öztürk, C. (Ed.). Ankara: Pegem A Yayıncılık, ss. 21- 50.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (Çev. M, Bütün.- S. B., Demir), Ankara: Pegem Akademi.
• Safran, M. (2015). Sosyal Bilgiler Öğretimine Bakış. Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi, Tay, B. Öcal, A. (Ed.). Ankara: Pegem A Yayıncılık, ss.2-17.
• Sert, G., Kurtoğlu, M., Akıncı, A. ve Seferoğlu, S.S. (2012). Öğretmenlerin Teknoloji Kullanma Durumlarını İnceleyen Araştırmalara Bir Bakış: Bir İçerik Analizi Çalışması. Akademik Bilişim 12- XIV. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri (ss.351-357). Uşak Üniversitesi.
• Tavşancıl, E. Aslan, E. (2001). İçerik analizi ve uygulama örnekleri. Epsilon Yayınları: İstanbul.
• Tay, B. (2018).2005 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı İle 2017 Sosyal Bilgiler Dersi Taslak Öğretim Programının Karşılaştırması, International Journal Of EurasiaSocial Sciences (IJOESS), Vol: 8, Issue: 27, ss.461- 487.
• Ünlü, M. (2001). İlköğretim Okullarında Coğrafya Eğitim ve Öğretimi. Marmara Coğrafya Dergisi, 7(4), 31- 48. Marmara Üniversitesi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.