HİTİT KANUN MADDELERİNDE YER ALAN BAZI TARIM ÜRÜNLERİ VE KULLANIM ALANLARI

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 3, 89 - 105, 30.09.2019

Şükrü Ünar

Öz

Anadolu Asya ve Avrupa kıtaları arasında
yer alan önemli jeopolitik konumu, yeraltı ve yerüstü zenginlikleri, geniş
bereketli tarım arazilerinin yanı sıra su kaynaklarının çokluğu ile tarihin her
döneminde değişik toplulukların yaşam ve yerleşim merkezi olmuştur. Bereketli
Anadolu topraklarında yaşamış olan topluluklardan biri de Hititlerdir. Bereketli
Anadolu topraklarında ilk siyasi organizasyonu kuran Hitit Devleti hukuk, tıp,
eczacılık ve büyü gibi değişik alanlarda çok sayıda çivi yazılı tablet
bırakmışlardır. Orta Anadolu’da yer alan Hitit yerleşimlerinde açığa çıkarılan
bu tabletlerde Hitit halkının günlük yaşantısına ait bilgiler oldukça azdır. Hitit
Devletine ait yazılı tabletlerin bir bölümünü oluşturan Hukuki metinlerde yer
alan kanun maddelerinde halkın temel geçim kaynağı olan tarım ve tarıma ait
maddeler yer almaktadır. Bu çalışmamızda Hitit kanun maddelerinde yer alan
tarımsal ifadelerin tespiti ve yorumlanması ile Hitit tarımsal üretimi, tarım
ürünlerinin değeri, tarım ürünlerinin değiş-tokuş aracı olarak kullanılması,
tarım ürünlerine verilen zararlarda uygulanacak çeşitli cezalar hakkında genel bilgilere
değinilecek, Hitit Kanun koyucularının tarım ve tarım ürünlere bakış açıları
hakkında bilgiler sunulmaya çalışılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Hititler, Hitit Hukuku, Tarım, Tarım Ürünleri.

Kaynakça

• Darga, M. (2013). Anadolu’da Kadın On Bin Yıldır Eş, Anne, Tüccar, Kraliçe. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Demirel, S., Sevim, U. (2012). “Hitit Tarımı Hakkında Bir İnceleme”.Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, S. 6: 200-211. Deniz, A (2015). “Anadolu Tarihinde Hititlerin Sosyo-Ekonomik Yaşantısı”. Turkish Studies, Vol. 10/2 Winter: 235-248.Dinçol, A. M. (1982). “Hititler”. Anadolu Uygarlıkları Ansiklopedisi, C. 1, 17-120.Dinçol, B. (2013). “Hitit Yasaları”. Hititler Bir Anadolu İmparatorluğu, Edt. M. D. Alparslan-M. Alparslan, İstanbul: 520-533.Doğan, E. (2012). Hitit Hukuku Belleklerdeki “Kayıp”. İstanbul: Fam Yayınları. Erginöz, G. Ş. (1999). Hititlerde Anatomi ve Tıp. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları. Erkut, S., Reyhan, E. (2012). “Hititlerde Toprak Edinme ve Arazi Bağış Belgelerinden Örnekler”. ACTA TURCICA¸ S.IV/1: 80-86.Hoffner, H. A. (1995). “Oil in Hittite Texts”. The Biblical Archaeologist, Vol 58/2. Anatolian Archaeology: A Tribute to Peter Neve, 108-114. Hoffner, H. A. (2003). “Daıly Lıfe Among The Hıttıtes”. Life and Culture in the Ancient Near East, 95-96.Imparati, F. (1992). Hitit Yasaları. Ankara: İtalyan Kültür Heyeti Yayınları.Kapluhan, E. (2013). “Türkiye’de Kuraklık ve Kuraklığın Tarıma Etkisi”. Marmara Coğrafya Dergisi, S. 27: 487-510.Nesbitt, M. (1995). “Tarihe Işık Tutan Tarım Ürünleri: Anadolu’da Arkeobotani”. Bilim ve Teknik Kasım 1995: 26-29.Karakuzulu, Z. (2012). “Anadolu’da İlk Çağ Medeniyetlerinin Gelişimini Destekleyen Coğrafi Şartlar ve Türkiye’nin Bugünkü Coğrafi Potansiyelini Doğru Kullanabilmesinin Önemi”. Uluslararası Asya ve Afrika Çalışmaları Kongresi: 385-392.Karauğuz, G. (2006). Hititler Dönemi’nde Anadolu’da Ekmek. İstanbul: Arkeoloi ve Sanat Yayınları. Kınal, F. (1983). Eski Mezopotamya Tarihi. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.Koç, İ. (2006). Hititler. Ankara: Ortadoğu Teknik Üniversitesi Yayınları. Köroğlu, K. (2006). Eski Mezopotamya Tarihi Başlangıcından Perslere Kadar. İstanbul: İletşim Yayınları.Memiş, E. (2006). Eskiçağ Medeniyetleri Tarihi. Ankara: Ekin Kitabevi.Murat, L. (2016). “Anadolu’da Hitit Döneminde Kadın ve Önemi”. Geçmişten Günümüze Şehir ve Kadın, C. I: 73-87.Mieroop, M. (2006). Antik Yakındoğu’nun Tarihi, Ankara: Dost Kitapevi.Nesbitt, M. (1995). “Tarihe Işık Tutan Tarım Ürünleri: Anadolu’da Arkeobotani”. Bilim ve Teknik Kasım 1995: 26-29.Nesbitt, M. (2000). “Plants and People in Ancient Anatolia”. Across the Anatolian Plateau Readıngs ın the Archaeoeology of Ancıent Turkey, the Annual of the American Schools of Orıental Research, Vol. 57: 5-18.Oates, J. (2015). Babil, İstanbul: İletişim Yayınları. Reyhan, E. (2010). “Hititlerde Gündelik Hayata Dair İktisadi İlişkiler”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, C. 29/S. 47: 68-82.Reyhan, E. (2017). Hitit Devleti’nde Siyaset ve Yönetim Direktif, Yemin ve Sadakat. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.Sipahi, T. (2015). “Anadolu’da Gıda Kültürü’nün 3500 Yıllık Geçmişi”. Gıda Mühendisliği Dergisi, S. 41: 35-47.Taş, İ. (2008). “Hititlerde Ölçü Birimleri ve Bunların Hitit Metinlerinde Kullanımı Üzerine Bir Değerlendirme”. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 1/1: 79-90.Tosun, M., Yalvaç, K. (2002). “Sumer, Babil, Asur Kanunları ve Ammi Şaduqa Fermanı”. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.Ünal, A. (2003). Hititler Devrinde Anadolu, C. III. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları: 113-114. Ünal, A. (2013b). “Falcılık ve Kehanet”. Hititler Bir Anadolu İmparatorluğu, Edt. M. D. Alparslan-M. Alparslan, İstanbul: 452-475.Ünar. Ş. (2017). “Hitit Tarım Ekonomsi’nde Nam.Ra’ların Yeri ve Önemi”. Cappadocıa Journal Of Hıstory And Socıal Scıences, Vol. 9, October 2017: 571-574.Ünsal, V. (2012). “Eskiçağda Su Kaynakları (Orta ve Doğu Anadolu)”. Selçuk Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 28: 209-224.Vigo, M. (2014). “The Use of (Perfumed) Oil ın Hittite Rıtuals: Wıth Partıcular Emphasıs on Funerary Practıces”. Journal of Intercultural and Interdiciplinary Archaeology, S. I, 25-37.Yiğit, T. (2002). “Hititçe Çivi Yazılı Belgelere Göre Çoban”. Belleten, C. LXVI/S.247: 765-787. Wright, N.J., Fairbairn, A.S., Faith, J.T., Matsumura, K. (2015). “Woodland Modification in Bronze and Iron Age Central Anatolia: an Anthracological Signature fort he Hittite State?”. Journal of Archaeological Science, S. 55: 219-230.