TÜRKİYE’ DE TURİZM EĞİTİMİNİN NİTELİĞİNE AKADEMİK BAKIŞ

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 72 - 82, 30.06.2021

Yasin Oğuz Özmenekşe

Öz

Birçok endüstri dalında olduğu gibi destinasyonların ve ülkelerin ekonomik refaha ulaşmasında önemli bir unsur olarak tanımlanan turizm sektörü, özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren en hızlı büyüyen sektörlerden biri hâline gelmiştir (Albeni ve Olgun, 2005:94). Bahsi geçen refah düzeyine ulaşma arzusuyla birlikte, sektör içi yatırımların artması ve turizm destinasyonlarının çoğalması turizm sektöründeki rekabet koşullarını zorlaştıran önemli faktörler olarak bilinmektedir. Malum rekabet ortamında, müşteri memnuniyetinin sağlanması ve tekrar ziyaret niyetinin geliştirilmesi gerekmektedir. Fiziksel açıdan karmaşık yapıda ürün sunan ve personellerinin misafirlerle sürekli iletişim hâlinde olduğu turizm sektöründe, donanımlı ve eğitimli personellere ihtiyaç duyulmaktadır. Türkiye ’nin donanımlı ve eğitimli turizm personeli ihtiyacını karşılayamaması önemli bir sorun olarak göze çarpmaktadır. Bu çalışma Türkiye ’de turizm eğitiminin gelişimine, niteliğine ve sorunlarına dikkat çekmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, nitelikli turizm personeli ihtiyacını karşılamak üzere turizm eğitiminde yapılabilecek iyileştirmelere dair çıkarımlar yapılmıştır. Turizm eğitimi veren kurumların yapıları incelenmiş, turizm eğitimi gören adayların teorik bilgiyle donatılmalarından ziyade gerekli bilgileri pratiğe dökme refleksi kazandırılmasının önemine değinilmiştir. Türkiye ’deki turizm eğitiminin tarihî gelişimine de değinilen bu çalışmada, çalışanların turizm eğitimi vasıtasıyla geliştirebilecekleri etkili iletişim kurma kabiliyetlerinin önemine yer verilmiştir. Örgün eğitim ve meslekî eğitim kanallarıyla verilen turizm eğitiminin genel ve özel sorunlarının altı çizilmiştir. Turizm pazarında tercih edilen destinasyonlar arasında yer almak, eğitimli turizm personeline sahip olmaya bağlı olsa da, bu personele verilecek eğitimin niteliğiyle de doğrudan ilişkilidir. Bu bağlamda, eğitim stratejileri belirlenirken bilimsel çalışmalardan faydalanılmalı, gelişime açık olunmalıdır. Tüm alanlarda uzman bireyler yaratmaya çalışmak yerine, kendi alanlarında tecrübeli ve olası hatalara proaktif yaklaşabilen bireyler yetiştirilmeye çalışılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Turizm Eğitimi, Nitelikli Turizm Personeli, Mesleki Turizm Eğitimi

AN ACADEMIC OVERVIEW ON THE QUALITY OF TOURISM EDUCATION IN TURKEY

Öz

Similar to various branches of industry, tourism industry is defined as an important element contributing to the economic prosperity of destinations and countries, and has been marked as one of the fastest-growing sectors especially since the second half of the 20th century (Albeni ve Olgun, 2005). Along with the appetite for achieving a certain level of prosperity, the increase in investments made in the industry and the proliferation of touristic destinations have also gained recognition as significant factors complicating the competition environment in tourism industry; and such a competitive environment dictates the need for ensuring customer satisfaction and promoting the intention of revisits. Serving physically complex products with its staff in constant communication with their guests, tourism industry is in need for well-trained professionals. The lack of well-trained tourism personnel stands out as a major issue for Turkey. This study aims to shed light on the development, the quality and the drawbacks of tourism education in Turkey. It also involves certain implications as to the possible reformative actions to be taken in order to compensate for the need of qualified tourism personnel. To this end, the structures of institutions offering tourism education have been analyzed; and the importance of enabling the trainees to put the required professional knowledge into practice, rather than reinforcing them merely with theoretical information, was emphasized. Touching on the historical development of tourism education in Turkey, this research also focuses on the value of effective communicational skills of the personnel, which can be improved through tourism education. Additionally, it aims to underline the general and specific problems of the tourism education provided formally or in-service. Even though the ability to be ranked among the preferred touristic destinations depends on the presence of trained tourism personnel, it also has a direct connection with the quality of the training being provided to them. In this context, existing scientific data should be utilized while specifying the educational strategies, as well as adopting a progressive mindset that welcomes improvement. The objective should be to attain professionals who have experience in their area of specialization and who can deal with possible issues proactively, rather than struggling to generating individuals who have expertise in all fields.

Anahtar Kelimeler

Tourism Education, Qualified Tourism Staff, Occupational Tourism

Kaynakça

• Aksu, M. ve Bucak, T. (2012). Mesleki Turizm Eğitimi. Aksaray Üniversitesi İİBF Dergisi, 4(2), 7-18.
• Albeni, M ve Ongun, U. (2005). Antalya Türk Turizmi İçerisindeki Yeri ve Krizlerin Antalya Turizmi Üzerindeki Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 93-112.
• Altınışık, B. (2017). 50 Yılın Ardından Türkiye’ nin İlk Otel-Motel Zinciri TUSAN. Mimar.ist, 60(4), 9-10.
• Avcıkurt, C. (2000). Education and Training in Tourism in Turkey: Problems and Prospects. Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(3), 282-297.
• Baloğlu, Z. (1992). Sanayileşmede eğitimin rolü ve önemi nedir? Sanayileşme Sürecinde Türk Eğitimi ve Sorunları. Türk Eğitim Derneği XV.Eğitim Toplantısı, Ankara, Türkiye, 28-29 Kasım 1992.
• Buluç, G. (1992). Turizm ve otel işletmeciliği eğitiminde stajın önemi. Turizm Eğitimi Konferans-Workshop içinde (365-368. ss.). Ankara: Turizm Bakanlığı Turizm Eğitim Genel Müdürlüğü.
• Çakır, A., Ünal, A., Çakır, G. ve Demirel G. (2011). Meslek yüksekokullarındaki mutfak atölyelerinin araç gereç donanımları ve yeterlilik düzeylerinin belirlenmesine yönelik Ampirik bir araştırma. Selçuk Üniversitesi, 1. Uluslararası Turizm ve Otelcilik Sempozyumu, Konya, Türkiye, 29 Eylül - 1 Ekim 2011.
• Çimen, H. (2006). Konaklama İşletmeleri Yöneticilerinin Lisans Düzeyinde Turizm Eğitimi Almış İşgörenleri İle İlgili Değerlendirmeleri: Ankara’daki Dört Ve Beş Yıldızlı Otellerde Bir Uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Düzenli, N. (1986). İstihdam sorunu ve sanayide eğitilmiş işgücü ihtiyacı. T.C. Devlet Bakanlığı Uluslararası İstihdam ve Mesleki-Teknik Eğitim Sempozyumu, Ankara, Türkiye, 6–9 Ekim, 1986.
• Emir, O., Pelit, E. ve Arslan, S. (2010). Turizm Alanında Önlisans Eğitimi Alan Öğrencilerin Staj Öncesi Ve Sonrası Görüşlerinin Karşılaştırılması: Afyon Kocatepe Üniversitesi Örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(33), 141-165.
• Hsu, C.H.C., Xiao, H., ve Chen, N. (2017). Hospitality And Tourism Education Research From 2005 To 2014. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 29(1), 141-160.
• Kozak, M. (2009). Akademik Turizm Eğitimi Üzerine Bir Durum Analizi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İlke), 22, 1-20.
• Maviş, F. ve Kozak S. (1992). Meslek Yüksekokullarında Turizm Programı Ve Anadolu Üniversitesi Eskişehir Meslek Yüksekokulu Turizm Otelcilik Ders Programı. Turizm Eğitimi Konferansı-Workshop içinde (169-172. ss.). Ankara: Yorum Basım Yayın.
• Mısırlı, İ. (2002). Turizm Sektöründe Meslek Standartları Ve Mesleki Belgelendirme Sistemi (Sertifikasyon). Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi,1(13), 39-55. Olalı, H. (1982). Turizm Politikası ve Planlaması. İzmir: Ege Üniversitesi Matbaası.
• Olalı, H. (1984). The framework and problems of tourism education in Turkey. M. Korzay (Ed.), Tourism Education Congress içinde (206. ss.). İstanbul, Türkiye, 16-17 Ekim 1984.
• Ongun, U., Gövdere, B. ve Çelik, T. (2016). Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Kırsal Turizme Bakış Açılarının Değerlendirilmesine Yönelik Bir Nitel Bir Araştırma. Mehmet Akif Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(17), 406-423.
• Özaktaş, A. (1984). Kültür Ve Turizm Bakanlığının Turizm Eğitimine Katkısı. Turizm Eğitimi Kongresi içinde (44-46. ss.). İstanbul, Türkiye, 16-17 Ekim 1984.
• Öztaş, K. (1995). Turizmde Kalifiye Eleman Açığı Ve M.Y.O’ların Etkinliğinin Arttırılması. Anatolia, 3(4), 84-95.
• Öztürk, Y. ve Seyhan, K. (2005). Konaklama İşletmelerinde Sunulan Hizmet Kalitesinin Arttırılmasında İşgören Eğitiminin Yeri Ve Önemi. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 121-123.
• Pehlivan, R. (2008) Lisans Düzeyinde Turizm Eğitimi Almakta Olan Öğrencilerin Sektör İle İlgili Tutumlarının Mezuniyet Sonrası Kariyer Seçimine Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı Turizm İşletmeciliği Bilim Dalı, Aydın.
• Pelit, E. ve Güçer, E. (2006). Turizm Alanında Öğretmenlik Eğitimi Alan Öğrencilerin Turizm İşletmelerinde Yaptıkları Stajları Değerlendirmeler Üzerine Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1: 139-163.
• Somuncu, A. (2019). Mesleki Teknik Liselerde Turizm Alanlarına Turizm Koleji Modeli. AHBVÜ Turizm Fakültesi Dergisi, 22 (2), 208-223.
• Toker, A. (2018). Türkiye’de bir ilk: Ankara Otelcilik Okulu (1961-1974). N. Kozak (Ed.), Dünden Bugüne Türkiye’de Turizm: Kurumlar, Kuruluşlar, Turizm Bölgeleri ve Meslekler içinde (565-602. ss.). İstanbul: Yıkılmazlar Matbaası.
• Timur, A. (1992). Türkiye’de Turizm Eğitiminin Yapısı, Uygulanan Politikalar ve Sonuçları. Turizm Eğitimi Konferansı-Workshop. Yorum Basım Yayın, Ankara, ss. 47-53.
• Türkeri, İ. (2014). Yükseköğretim Düzeyinde Turizm Eğitiminin Özel Nitelikli Sorunları Ve Çözüm Önerileri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4, 1-14.
• Ural, A. ve Pelit, E. (2002). Türkiye’de lisans düzeyinde turizm eğitimi veren yüksek öğretim örgütlerinin örgütleniş biçimleri. Turizm Eğitimi Konferans-Workshop içinde (75-85. ss.). Ankara: Turizm Bakanlığı Turizm Eğitimi Genel Müdürlüğü.
• Uygun, E., Levent, S. ve Özkul, E. (2019). Lisans Düzeyinde Turizm Eğitimi Veren Üniversitelerin Ders Programlarının Kırsal Turizm Açısından İncelenmesi. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 3(4), 498-516.
• Uzun, A. R. (2009). Türkiye’de Turizmin İstihdam Üzerinde Etkileri (Turizm Eğitimi Üzerine Bir Örnek: Antalya). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ünlüönen, K. ve Boylu, Y. (2005). Türkiye’de Yüksek Öğretim Düzeyinde Turizm Eğitimindeki Gelişmelerin Değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(3), 11-32. Üzümcü, T. P. ve Bayraktar, S. (2004). Türkiye’de turizm otel işletmeciliği alanında eğitim veren yüksek öğretim kuruluşlarındaki eğitimcilerin turizm mesleki eğitiminin etiksel açıdan incelenmesine yönelik bir alan araştırması. 3.Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi içinde (80. ss.). Eskişehir, Türkiye, 25-26 Kasım 2004.
• Yayla, Ö., Silik, C.E. ve Dülger, A.Ş. (2017). Turizm Lisans Ve Ön Lisans Eğitiminde 2017 Yılı Sayısal Değerlendirmeler. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(4), 47-58. Yüksek Öğretim Kurulu (2021). https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans-anasayfa.php (Erişim Tarihi: 04.02.2021).
• Yüksek Öğretim Kurulu (2021). https://yokatlas.yok.gov.tr/onlisans-anasayfa.php (Erişim Tarihi: 04.02.2021).
• Zeithaml, V. A., Parasuraman, A. Ve Berry, L. L. (1985). Problems and Strategies In Services Marketing. Journal Of Marketing, 49(2): 33-46.