COVİD-19’UN NEDENLERİ ALGISI İLE COVİD-19 KORKUSU ARASINDAKİ İLİŞKİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 3, 9 - 25, 30.09.2021

Okan Anıl Aydın , Sibel Orhan , Muhammet Gümüş , Necibe Kaya , Ezgi Mahanoğlu

Öz

Çalışmanın amacı, Türkiye’de yaşayan 18 ve üzeri yaş aralığındaki kişilerin, Covid-19 nedenleri algısı ile Covid-19 korkusu arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Çalışmanın önemi ise; Covid-19 nedenlerinin Covid-19 korkusu ile ilişkisi olup olmadığını saptamak ve ne tür bir ilişki içinde olduklarını öğrenmektir. Çalışmada veri toplama aracı olarak online anket kullanılmıştır. 305 katılımcı rastgele örnekleme yöntemiyle seçilmiştir. Anket formu; sosyo-demografik bilgi formu, Covid-19 Korkusu ve Covid-19 Nedenleri Algısı ölçekleri olarak üç bölümden oluşmaktadır. Veri analizinden önce keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizleri yapılmış ve ardından da sıklık, ilişki ve farklılık analizleri %95 güven aralığında uygulanmıştır. Elde edilen analiz verilerinden ulaşılan sonuçlara göre; Covid-19 korkusu ile Covid-19 nedenleri algısının çevre alt boyutu arasında anlamlı bir ilişki bulunurken (r=0.128), komplo ve inanç alt boyutları arasında anlamlı bir ilişki saptanamamıştır (r=0.046 ve 0.108). Covid-19 korkusu ortalamasına bakıldığında, orta düzeyde(2.76) bir katılım vardır ve sosyo-demografik özelliklere göre anlamlı bir farklılık yoktur. Covid-19 niyet algısı ölçeğinin alt boyutlarına bakıldığında; komplonun (3.45),çevrenin (3.23), ve inancın (2.70) orta düzeyde bir katılıma sahip olduğu görülmektedir. Komplo alt boyutu yaşanılan bölgeye, çevre alt boyutu ise, cinsiyete göre anlamlı farklılık göstermektedir. Katılımcıların Covid-19’un neden ortaya çıkmış olabileceğine dair en fazla komplo alt boyutuna katıldıkları, Covid-19 korkusu ile çevre alt boyutu arasında istatistiksel olarak anlamlı düşük düzeyde pozitif bir ilişki olduğu, Covid-19’un komplo teorisi olduğuna; erkek katılımcıların kadın katılımcılardan, kırsal bölgede yaşayanların kentsel bölgede yaşayanlardan daha fazla katıldıkları, Covid-19’un inanca ilişkin nedenlerden kaynaklandığı görüşüne; erkek katılımcıların kadın katılımcılardan, ilköğretim mezunu katılımcıların da lisans veya lisansüstünden mezun katılımcılardan daha fazla katıldığı saptanmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlardan da görüldüğü üzere, Covid-19 nedeniyle yakınlarını kaybeden bireylerde daha çok korku ve panik üst seviyededir. Bu duygu bunalım bozukluğundan bireylerin kurtulması için yakın gözetim altında izlenmeleri gerekmektedir. Araştırma kapsamında kullanılan anket, farklı kitlelere de uygulanmalı ve yapılan çalışmalar arasında karşılaştırmalı sonuçlara yer verilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Korku, Komplo, Niyet, Stres

Kaynakça

• Altın, Z. (2020). Covid-19 Pandemisinde Yaşlılar, Tepecik Eğit. VeAraşt. Hast. Dergisi,2020;30, 49-57.
• Arpacıoğlu, M.S., Baltacı, Z. Ve Ünübol, B. (2021). “Covıd-19 Pandemisinde Sağlık Çalışanlarında Tükenmişlik, Covid Korkusu, Depresyon, Mesleki Doyum Düzeyleri Ve İlişkili Faktörler”, Çukurova Medical Journal, 46(1):88-100.
• Bakioğlu, F., Korkmaz, O., & Ercan, H. (2020). Fear of COVID-19 and positivity: mediating role of intolerance of uncertainty, depression, anxiety, and stress. International Journal of MentalHealth and Addiction.1-14.
• Bitan, D. T.,Grossman-Giron, A., Bloch, Y., Mayer, Y., Shiffman, N. veeMendlovic, S. (2020). Fear of COVID-19 scale: Psychometriccharacteristics, reliability and validity in the Israelipopulation. PsychiatryResearch, 289 (2020), 1-5
• Budak, F. ve Korkmaz, Ş. (2020). COVID-19 Pandemi Sürecine Yönelik Genel Bir Değerlendirme: Türkiye Örneği. Sosyal Araştırmalar ve Yönetim Dergisi, (1), 62-79.
• Badahdah, A.M., Khamis, F. & Al Mahyijari, N. (2020). The Psychological Well-Being of Physicians During COVID-19 outbreak in Oman. Psychiatry Research 289(113053), 1-2.
• Cao, W.,Fang, Z., Hou, G., Han, M., Xu, X., Dong, J. &Zheng, J. (2020). The PsychologicalImpact of the COVID-19 Epidemic on CollegeStudents in China. PsychiatryResearch 287(112934), 1-5.
• Chen, X.,Zhang, S. X., Jahanshahi, A. A., Alvarez-Risco, A., Dai, H., Li, J., &Ibarra, V. G. (2020). Belief in a COVID-19 conspiracytheory as a predictor of mentalhealth and well-being of healthcareworkers in Ecuador: cross-sectionalsurveystudy. JMIR PublicHealth and Surveillance, 6(3).
• Çınar O.,& Küçükali (2020). A. Akademisyenlerin Kovid-19 Algısı. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(4), 1633-1654.
• Çifçi, F., Demir, A. (2020).Covıd-19 Pandemisinde Türk Profesyonel Futbolcuların Covıd-19 Korkusu Ve Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi. Spor ve Rekreasyon Araştırmaları Dergisi 2 (ÖS1), 26-38.
• Dikmen, U.A., Kına, H.M., Özkan, S., İlhan, M.N. (2020). Covid-19 Epidemiyolojisi: Pandemiden Ne Öğrendik. J Biotechal and Strategic HealthRes. 1, 29-36.
• Duman, N. (2020). Üniversite öğrencilerinde COVID-19 korkusu ve belirsizliğe tahammülsüzlük. The Journal of SocialScience, 4(8), 426-437.
• Ekiz, T., Ilıman, E., Dönmez, E. (2020). Bireylerin Sağlık Anksiyete Düzeyleri İle Covid-19 Salgını Kontrol Algısının Karşılaştırılması, Uluslar arası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 6 (1), 139-154.
• Emiral, E., Çevik, Z.A. ve Gülümser, Ş. (2020). Covıd-19 Pandemisi ve İntihar, ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 5, 138-47.
• Emmons, R. A. (2009). Teşekkür Ederim. (Çev.). Kül, N., İstanbul:Doğan Kitap.
• Gencer, N. (2019). Hemodiyaliz Hastalarında Dindarlık ve Öznel İyi Oluş. (Doktora Tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi, 581493.
• Gencer, N. (2020). Pandemi Sürecinde Bireylerin Koronavirüs (Kovid-19) Korkusu: Çorum Örneği. USBAD Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi 2(4), 1153-1173.
• Geniş, B., Gürhan, N., Koç, M., Geniş, Ç., Şirin, B., Çırakoğlu, O. C., & Coşar, B. (2020) Development Of Perception And AttitudeScalesRelatedWith Covid-19 Pandemia. PearsonJournal Of SocialSciences&Humanities, 5(7), 306-326
• Huang, Y. & Zhao, N. (2020). Generalized Anxiety Disorder,Depressive Symptoms and Sleep Quality During COVID-19 Epidemic in China: a Web-Based Cross-sectional Survey. Psychiatry Research 288(112954), 1-6.
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.59d3d331e59fd4.00419740 (Erişim Tarihi: 01.03.2021)
• Karagöz, Y. (2016). SPSS 23 ve AMOS 23 Uygulamalı İstatistiksel Analizler. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kong, X., Zheng, K., Tang, M., Kong, F., Zhou, J., Diao, L. & Yuchao, D. (2020). Prevalence and Factors Associated with Depression and Anxiety of Hospitalized Patients with COVID-19. MedRxiv 2020, 1-12.
• Kurt, O., Deveci, S. E., & Oguzoncul, A. F. (2020). Levels of Anxiety and Depression Related to COVID-19 Among Physicians: An online cross-sectional study from Turkey. Annals of Clinical and Analytical Medicine, 1-6.
• Ladikli, N., Bahadır, E., Yumuşak, F. N., Akkuzu, H., Karaman, G., & Türkkan, Z. (2020). Kovid-19 Korkusu Ölçeği’nin Türkçe Güvenirlik Ve Geçerlik Çalışması. International Journal of SocialScience, 3(2), 71-80.
• Lin, C. Y. (2020). SocialReactionToward the 2019 NovelCoronavirus (COVID-19). SocialHealth and Behavior 3(1), 1–2.
• Li, Q., Guan, X., Wu, P., Wang, X., Zhou, L., Tong, Y. & Feng, Z. (2020). Early Transmission Dynamics in Wuhan, China, of Novel Coronavirus-Infected Pneumonia. New England Journal of Medicine 382(13), 1199-1207.
• Özdin, S. & Özdin, Ş. B. (2020). Levels and Predictors of Anxiety, Depression and Health Anxiety During COVID-19 Pandemic in Turkish Society: The Importance of Gender. International Journal of Social Psychiatry 66(5), 504–511.
• Paksoy, H. M. (2020).Covid-19 Pandemisi ile Oluşan Korku ve Davranışlara İnancın Etkisi Üzerine Bir Araştırma: Türkiye Örneği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 135-155.
• Rajkumar, R. P. (2020). COVID-19 and Mental Health: A Review of the Existing Literature. Asian Journal of Psychiatry 52, 102066.
• Ramos, C. & Leal, I. (2013). Posttraumatic Growth in the Aftermath of Trauma: a Literature Review about Related Factors and Application Contexts. Psychology, Community & Health 2(1), 43–54.
• Sağlık Bakanlığı. (2020). COVID-19 (Sars-CoV-2 Enfeksiyonu-Bilim Kurulu Çalışması) Genel Bilgiler, Epidemioloji ve Tanı. Ankara: Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü.
• Shigemura, J.,Ursano, R. J., Morganstein, J. C., Kurosawa, M., &Benedek, D. M. (2020). Publicresponsesto the novel 2019 coronavirus (2019‐nCoV) in Japan: Mentalhealthconsequences and targetpopulations. Psychiatry and clinicalneurosciences, 74(4), 281. doi: 10.1111/pcn.12988
• Türkmen, M. ve Özsarı, U. (2020). Covid-19 Salgını ve Spor Sektörüne Etkileri, International Journal Of SportCulture and Science, 8(2), 2148-1148.
• Tönbül, Ö. (2020). Koronavirüs (Covid-19) Salgını Sonrası 20-60 Yaş Arası Bireylerin Psikolojik Dayanıklılıklarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Uluslararası Akademik Psikolojik Danışma ve Rehberlik Araştırmaları Dergisi 2(2), 159-174.
• Uğraş, D. A., Kına H.M., Özkan S. ve İlhan M.N. (2020). COVID-19 Epidemiyolojisi: Pandemiden Ne Ögrendik, J Biotechnol and Strategic HealthRes, 1, 29-36.
• Yakut,E., Kuru, Ö., Güngör Y. (2020). Sağlık Personelinin Covid-19 Korkusu İle Tükenmişliği Arasındaki İlişkide Aşırı İş Yükü ve Algılanan Sosyal Desteğin Etkisinin Yapısal Eşitlik Modeliyle Belirlenmesi, Ekev Akademi Dergisi, 83, 241-262.
• Yanarates, E. (2020). An Overall Evaluation of the Covid-19 Pandemic. Social Scientific Centered Issues 2(1), 24-33.
• Zhou, P.,Yang, XL, Wang, XG., Hu, B., Zhang, L., Si, H. R. &Shi, Z-L. (2020). A Pneumonia OutbreakAssociatedwith a New Coronavirus of Probable Bat Origin. Nature 559, 270-289.