VALIDITY AND RELIABILITY OF THE SUBSTANCE AWARENESS SCALE AND THE SUBSTANCE ADDICTION KNOWLEDGE TEST IN ADULTS

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 3, 206 - 225, 31.12.2021

Leyla Baysan Arabacı , Buğse Yurtsever

Öz

Purpose: The study was conducted to evaluate whether the Substance Addiction Awareness Scale and Substance Addiction Knowledge Test, which were developed to determine the awareness and knowledge levels of students studying in secondary education, is a valid and reliable tool in determining the awareness and knowledge levels of adult individuals.
Method: The study, conducted in a methodological type, was carried out with 306 students studying at a university in the spring semester of the 2019-2020 academic year, between March and April 2020. . SPSS 22 and LISREL 8.80 were used to analyze the data. Since the data set of the Substance Addiction Knowledge Test is coded as a two-category 1; 0 (dichotomy), items based on classical test theory (item difficulty indexes, item discrimination indices) and test statistics (KR-20 reliability, criterion validity and descriptive score distribution) statistics) were evaluated based on the data of the sample included in this study. Confirmatory Factor Analysis (validity study) and Cronbach Alpha (internal consistency) reliability analyzes were performed on the data obtained within the scope of this study, respectively, in order to determine whether the Substance Addiction Awareness Scale has the same factor structures and reliability in the sample in which this study was conducted.
Results: Item difficulty values of the Drug Addiction Knowledge Test ranged from 0.48 to 0.97. Item discrimination values of the items in the test ranged from 0.20 to 0.63, the internal consistency reliability coefficient of the test was KR-20 = 0.85 and KR-21 was 0.83. In the criterion validity of the Substance Addiction Knowledge Test, the correlation coefficients between the scores of the substance addiction knowledge test and the total scores of the substance addiction awareness scale and its sub-dimensions ranged between 0.320 and 0.463, and all correlation coefficients were found to be significant and high at the p> 0.01 level. In the confirmatory factor analysis of the Item Addiction Awareness Scale, it was observed that the t values of the factor loads of the items belonging to all dimensions of the scale were statistically significant at the p <0.01 level, and the R2 (item reliability) values of all items in the scale were at an acceptably high level. With the analysis of the model data fit of the Substance Addiction Awareness Scale, it was found that the test had a good level of model-data fit and factorial structure validity. found sufficient.
Conclusion: The Substance Addiction Awareness Scale and the Substance Addiction Knowledge Test is a valid and reliable measurement tool that can be used to evaluate the awareness and knowledge levels of adults.

Anahtar Kelimeler

Addiction, knowledge, awareness, reliability, validity

Madde Bağımlılığı Farkındalık Ölçeği'nin ve Madde Bağımlılığı Bilgi Testi'nin Erişkinlerde Geçerlilik ve Güvenirliği

Öz

Amaç: Araştırma, ortaöğretimde öğrenim gören öğrencilerin madde bağımlılığı konusundaki farkındalık ve bilgi düzeylerini belirlemeye yönelik geliştirilmiş olan Madde Bağımlılığı Farkındalık Ölçeği ve Madde Bağımlılığı Bilgi Testi’nin, erişkin bireylerin farkındalık ve bilgi düzeylerini belirlemede geçerli ve güvenilir bir araç olup olmadığını değerlendirmek amacıyla yapıldı.
Yöntem: Metodolojik tipte yapılan çalışma, Mart-Nisan 2020 tarihleri arasında, bir üniversitede 2019-2020 eğitim öğretim yılı bahar döneminde öğrenim gören 306öğrenci ile yürütüldü. Veriler, “Tanıtıcı Bilgi Formu”, Madde Bağımlılığı Farkındalık Ölçeği ve Madde Bağımlılığı Bilgi Testi” ile toplandı. Verilerin analizinde, SPSS 22 ve LISREL 8.80 kullanıldı. Madde Bağımlılığı Bilgi Testi veri seti iki kategorili 1;0 (dikotom) şeklinde kodlanmış olduğundan, klasik test teorisine dayalı madde (madde güçlük indeksleri, madde ayırt edicilik indeksleri) ve test istatistikleri (KR-20 güvenirliği, ölçüte dayalı geçerlik ve puan dağılımına ait betimsel istatistikler) bu çalışmaya dahil edilen örnekleme ait veriler üzerinden değerlendirildi. Madde Bağımlılığı Farkındalık Ölçeği’nin bu çalışmanın yapıldığı örneklemde de aynı faktör yapılarına ve güvenirliğe sahip olup olmadığını belirlemek için, sırası ile bu araştırma kapsamında elde edilen veriler üzerinden Doğrulayıcı Faktör Analizi (geçerlik çalışması) ve Cronbach Alfa (iç tutarlılık) güvenirlik analizleri yapıldı.
Bulgular: Madde Bağımlılığı Bilgi Testinin madde güçlük değerleri 0,48 ile 0,97 aralığında değişmektedir. Testteki maddelerin madde ayırt edicilik değerleri 0,20 ile 0,63 aralığında olup, testin iç tutarlılık güvenirlik katsayısı KR-20=0,85 ve KR-21 değeri ise 0,83 olarak elde edildi. Madde Bağımlılığı Bilgi Testinin ölçüt geçerliğinde madde bağımlılığı bilgi testine ait puanlar ile madde bağımlılığı farkındalık ölçeği toplam puanları ve alt boyutlarına ait puanlar arasındaki korelasyon katsayıları 0,320 ve 0,463 aralığında değişmekte ve bütün korelasyon katsayıları p>0,01 düzeyinde anlamlı ve yüksek bulundu. Madde Bağımlılığı Farkındalık Ölçeği’nin doğrulayıcı faktör analizinde ölçeğin tüm boyutlarına ait maddelerin faktör yüklerinin t değerlerinin p<0,01 düzeyinde istatistiki olarak anlamlı olduğu ve ölçekteki tüm maddelere ait R2 (madde güvenirlikleri) değerlerinin kabul edilebilir düzeyde yüksek olduğu gözlendi. Madde Bağımlılığı Farkındalık Ölçeği model veri uyumuna ilişkin yapılan analiz ile testin iyi düzeyde model-veri uyumuna sahip olduğu ve faktöryel yapı geçerliğine sahip olduğu bulundu.Madde Bağımlılığı Farkındalık Ölçeği’nin tümü ve alt boyutların hepsi için Cronbach Alfa güvenirlik katsayıları (α=0.862) oldukça yeterli bulundu.
Sonuç: Madde Bağımlılığı Farkındalık Ölçeği ve Madde Bağımlılığı Bilgi Testi, erişkin bireylerin farkındalık ve bilgi düzeylerini değerlendirmede kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracıdır.

Anahtar Kelimeler

Bağımlılık, bilgi, farkındalık, güvenirlik, geçerlilik

Kaynakça

• KAYNAKLAR 1. Abar, C. & Turrisi, R. (2008). How İmportantare Parents During the College Years? A Longitudinal Perspective of İndirect İnfluences Parents Yield on Their College Teens’ Alcohol Use. Addictive Behaviors, 33(10): 1360-1368.
• 2. Alpay, Ü. Aydoğdu, B.E. & Yorulmaz, O. (2018). Madde Kullanımı Olan Yetişkinlerde Farkındalık Temelli Müdahalelerin Etkililiği: Sistematik Bir Gözden Geçirme. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 5(4): 721 - 746. Doi: 10.15805/addicta.2018.5.4.0016
• 3. Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• 4. Delice, A. & Ergene, Ö. (2015). Ölçek geliştirme ve uyarlama çalışmalarının incelenmesi: Matematik eğitimi makaleleri örneği. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 3(1):60-75.
• 5. Erbay, E. Oğuz, N. Yıldırım, B. & Fırat, E. (2016). Alkol ve Madde Bağımlılığı Olan Bireylerin Başa Çıkma Tutumları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 20(3): 597-609.
• 6. Ercan, İ. & Kan, İ. (2004). Ölçeklerde Güvenirlik ve Geçerlilik. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30(3):211-216.
• 7. Ergin, Y.D. (1995). Ölçeklerde Güvenirlik ve Geçerlilik. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, (7):125-148.
• 8. Evcin, U. (2011). Lise Gençlerinin Vakit Geçirdiği Ortamların Madde Kullanımı Davranışı Üzerindeki Etkileri: Bayrampaşa Örneklemi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü, Sosyal Bilimler Anabilim Dalı.
• 9. Ferguson, K.M. (2006). Social Capital and Children’s Wellbeing: A Critical Synthesis of the İnternational Social Capital Literature. International Journal of Social Welfare, 15(1): 2-18.
• 10. Hasançebi̇, B. Terzi̇, Y. & Küçük, Z. (2020). Madde Güçlük İndeksi ve Madde Ayırt Edicilik İndeksine Dayalı Çeldirici Analizi. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(1): 224-240.
• 11. Jöreskog, K.G. & Sörbom, D. (1993). Lisrel 8: Structural equation modeling with the simpl is command language, Hillsdale, NJ, Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• 12. Kanten, S. (2012). Kariyer Uyum Yetenekleri Ölçeği: Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (16):191-205.
• 13. Karakoç, Y.F. & Dönmez, L. (2014). Ölçek Geli̇şti̇rme Çalışmalarında Temel İlkeler, Tıp Eğitimi Dünyası.
• 14. Kaya, N. & Çilli, A.S. (2002). Üniversite Öğrencilerinde Nikotin, Alkol ve Madde Bağımlılığının 12 Aylık Yaygınlığı. Bağımlılık Dergisi, 3(2) 91-97.
• 15. Köse, Ö.E. Gül, Ş. & Keskin, B. (2017). Ortaöğretim Öğrencilerinin Madde Bağımlılığı İle İlgili Farkındalık ve Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi. Bağımlılık Dergisi, 18(1):8-15.
• 16. Ögel, K. (2010). Bağımlılığı Önleme, İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• 17. Ögel, K. (2002). Bağımlılığı Önleme: Anne-Babalar Öğretmenler için Kılavuz, İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• 18. Ögel, K. Sarp, N. Gürol, D.T. & Ermağan, E. (2014). Bağımlı Olan ve Olmayan Bireylerde Farkındalık (Mindfulness) ve Farkındalığı Etkileyen Etkenlerin İncelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, (15): 282-288.
• 19. Özbay, Y. Yılmaz, S. Büyüköztürk, Ş. & et al. (2018). Madde Bağımlılığı: Temiz Bir Yaşam İçin Bireyin Güçlendirilmesi. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 5(1): 81 - 130.
• 20. Schumacker, R.E. & Lomax, R.G. (2004). A Beginner’s Guide to Structural Equation Modeling. Second Edition, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• 21. Şahin, G.M. & Öztürk B.N. (2018). Eğitim Alanında Ölçek Geliştirme Süreci: Bir İçerik Analizi Çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(1):191-199.
• 22. Şencan, H. (2005). Sosyal Ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenilirlik Ve Geçerlilik. 1. Basım, Ankara: Seckin Yayıncılık Sanayi Ve Ticaret Aş, 499-559.
• 23. Tansel, B. (2017). Lise Öğrencilerinin Bağımlılık Yapıcı Maddelere Yönelik Tutumlarının İncelenmesi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2): 1453-1472.
• 24. Tavşancıl, E. (2006). Tutumların Ölçülmesi Ve Spss İle Veri Analizi. 3. Basım, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 16-156.
• 25. Teke, C. (2017). Pozitif Mental Sağlık Ölçeğinin Türkçe Geçerlilik ve Güvenirliği. Yüksek Lisans Tezi, İzmir: İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği.
• 26. Tekin, H. (2019). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. 27.Baskı, Ankara: Yargı Yayınevi , 328.
• 27. Tektaş, S.İ. & Kocataş, S. (2020). Madde Bağımlılığı Tanısı Almış Bireylerde Benlik Saygısı ve Sosyal Dışlanma Algıları Arasındaki İlişki. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 36(2): 73-86.
• 28. Uzbay, İ.T. (2009). Madde Bağımlılığının Tarihçesi, Tanımı, Genel bilgiler ve Bağımlılık Yapan Maddeler, Meslek İçi Sürekli Eğitim Dergisi.
• 29. Ünlü, A. & Evcin, U. (2014). 2008 ve 2010 yılların arasında Bağcılar ilçesinde gençler arasında madde kullanım yaygınlığı, risk ve koruma faktörlerinin değerlendirmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14: 127-140.
• 30. Yaşlıoğlu, M.M. (2017). Sosyal Bilimlerde Faktör Analizi ve Geçerlilik : Keşfedici ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46:74–85.
• 31. Yüncü, Z. Aydın, C. Coşkunol, H. & et al. (2006). Çocuk ve Ergenlere Yönelik Bir Bağımlılık Merkezine İki Yıl Süresince Başvuran Olguların Sosyodemografik Değerlendirilmesi. Bağımlılık Dergisi, 7(1): 31-37.
• 32. World Health Organization. (2017). Substance abuse. Retrieved from http://www.who.int/topics/ substance_abuse/en/
• 33. Türkiye İstatistik Kurumu (2020). ‘‘Güvenlik Birimine Gelen veya Getirilen Çocuk İstatistikleri 2015-2019’’, Erişim tarihi: 11 Şubat 2021. https://data.tuik.gov.tr/
• 34. Işık, A. (2018). Türkiye’de Madde Bağımlılığıyla Mücadelede Bir Sosyal Politika Uygulaması Olarak Okul Sosyal Hizmetinin Önemi. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 29(1):208-228.
• 35. Shahid, A. & Sumbul, M. (2017). Socialevils in media: challenges and solutions ın 21st century. People: International Journal of Social Sciences, 3: 854-875.
• 36. Yoldaş, C. & Demircioğlu, H. (2020). Madde Kullanımı ve Bağımlılığını Önlemeye Yönelik Psikoeğitim Programlarının İncelenmesi. Bağımlılık Dergisi, 21(1): 72-91.
• 37. Özbay, Y. Yılmaz, S. Büyüköztürk, Ş. Aliyev, R. Tomar, H.K. & vd. (2018). Madde Bağımlılığı: Temiz Bir Yaşam İçin Bireyin Güçlendirilmesi. ADDICTA: The Turkısh Journal On Addıctıons, 5(1):81-132.
• 38. Anderson, G. (1990). Fundamentals of Educational Research .London et al. :The Farmer Press.
• 39. Kılıç, K.M. Peker, A.P. & Çulhalık, M. (2009). Türkiye'de Uyuşturucu Suçu, Dış İlişkilerden Sorumlu Daire Başkanlığı Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevleri Araştırma Merkezi Raporu, 1-2. 20.
• 40. Tosun, H. (2020). Madde Bağımlılığı Rehabilitasyonunda Psikososyal Destek Ve İlaçsız Tedavi: ISPARTA Uyuşturucu, Bağımlılıklarla Ve Alkolizmle Mücadele Derneği Örneği. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sosyal Hizmet Anabilim Dalı.
• 41. Şaşman, K.D. (2016). Sosyal Hizmet Açısından Bağımlılık Polikliniğine Yönlendirilen Madde Bağımlısı Bireylerde Denetimli Serbestlik Sürecinin Etkinliği. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1): 179-198.