Manhunt on the Austrian Border; Evliya Çelebi, Slave Raids and Enslavement

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 47 - 60, 30.06.2023

Muhammed Salih Sefiloğlu

https://doi.org/10.58620/fbujoss.1165383

Öz

Evliya Çelebi’nin 1663’de katıldığı Avusturya seferleri, Seyhatname’nin önemli bir bölümünü oluşturur. Evliya sefer boyunca bir dizi akına dahil olmuş, ölümle yüz yüze gelmiş, pek çok tutsak ve köle ele geçirmiş ve bunları yüklü meblağlar karşılığında köle pazarlarında satışa çıkarmıştır. Evliya’nın yaşadıklarını aktardığı bu bölümlerde en baskın söylem Hıristiyanlık ve köleleştirme arasında kurduğu doğrudan bağlantılardır. Hıristiyanlar hakkında oldukça ağır bir dil kullanmış ve Hıristiyanlara yapılan fiziksel şiddet tüm açıklığıyla metne yansıtılmıştır. Aynı zamanda Evliya barış görüşmeleri için Viyana’da bulunduğu sırada şehrin canlı kültür hayatını adeta hayranlıkla betimler. Bu makale şiir ve müzik konusunda iyi bir birikime sahip olan Evliya Çelebi’nin aynı zamanda şiddet eylemlerine ne kadar yatkın olduğunu göstermektedir. Her ne kadar Evliya araştırmacılar tarafından farklı kimliklere karşı tolerans sahibi birisi olarak gösterilse de, bu makalede zorlu savaş koşullarının Evliya’nın Hıristiyan algısı üzerine ne şekilde bir söylem değişikliğine gittiği gösterilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Evliya Çelebi, kölelik, Hıristiyanlık

Manhunt on the Austrian Border; Evliya Çelebi, Slave Raids and Enslavement

Öz

Austrian Expedition, in which Evliya Çelebi participated in 1663, constitutes one of the most dramatic parts of the Seyahatname. Evliya joins a series of raids, often comes face to face with death, takes people as captives, and sells slaves in slave markets to earn large sums of money. The most dominant aspect in these narratives is the direct relationship between enslavement and Christianity. A very heavy language has been used throughout this chapter about Christian people, and the cruel acts that were applied to the body of Christians are explained with all its clarity. At the same time, Evliya describes with admiration the vibrant cultural life of the city while he is in Vienna for peace talks. This article shows how Evliya, who has a good knowledge of poetry and music, is also prone to acts of violence. Although Evliya is shown as a person who is tolerant of different identities by researchers, this article will try to show how the difficult war conditions led to a change in discourse on Evliya's perception of the Christians.

Anahtar Kelimeler

Evliya Çelebi, slavery, Christianity

Kaynakça

• Ágoston, G. (2000). The Costs of the Ottoman Fortress-System in Hungary in the Sixteenth and Seventeenth Centuries. In Ottomans, Hungarians, and Habsburgs in Central Europe (pp. 195-228). Brill.
• Bayerle, G. (2012). Hungarian History According to Evliya Çelebi. Evliya çelebi seyahatnamesi'nin yazılı kaynakları. Karateke, H. T., & Aynur, H. (Eds.). Türk Tarih Kurumu.
• Csukovits, E. (2007). Miraculous escapes from Ottoman captivity. In Ransom Slavery along the Ottoman Borders (pp. 1-18). Brill.
• Çapar, M. (2019). The “Others” Of Evliya Çelebi The Infidels, The Sinners, The Insects, and The People Nonsecterian In The Book Of Travels (Seyahatnâme). Uluslararası İnsan Çalışmaları Dergisi, 2(3), 65-89.
• Emecen, F.M. (2012). Seyyah ve Belge. Evliya çelebi seyahatnamesi'nin yazılı kaynakları. Karateke, H. T., & Aynur, H. (Eds.). Türk Tarih Kurumu.
• Evliya Çelebi. (2011). Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi 7.Kitap 1.Cilt. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Finkel, C. (2017). Evliya Çelebi. In Christian-Muslim Relations. A Bibliographical History. Volume 10 Ottoman and Safavid Empires (1600-1700). Leiden, The Netherlands: Brill.
• Dávid, G., & Fodor, P. (Eds.). (2007). Ransom slavery along the Ottoman borders:(early fifteenth-early eighteenth centuries) (Vol. 37). Brill.
• Dankoff, R. (2010). Seyyah-ı Âlem Evliya Çelebi'nin dünyaya bakışı. İstanbul. Yapı Kredi Yayınları.
• Dankoff, R. (2012). Heavenly Books in the Seyahatname. Evliya çelebi seyahatnamesi'nin yazılı kaynakları. Karateke, H. T., & Aynur, H. (Eds.). Türk Tarih Kurumu.
• Dankoff, R. (2013). Did Evliyâ Çelebi “fall in love” with the Europeans?. Cahiers balkaniques, (41), 15-26.
• Eren, M. (1960). Evliya Çelebi Seyahatnâmesi Birinci Cildinin Kaynakları Üzerinde Bir Araştırma. İstanbul.
• Faroqhi, S. (1997). Osmanli Kültürü ve Gündelik Yaşam. Çev. Elif Kılıç. İstanbul: Tarih Vakfı.
• Fodor, P. (2007). Introduction. In Ransom Slavery along the Ottoman Borders (pp. 27-34). Brill.
• Gemici, N. (2012). Evliya Çelebi’nin Arapça Bilgisi ve Arapça Kaynaklarla İlişkisi Üzerine Gözlemler. Evliya çelebi seyahatnamesi'nin yazılı kaynakları. Karateke, H. T., & Aynur, H. (Eds.). Türk Tarih Kurumu.
• Ivanics, M. (2007). Enslavement, slave labour and treatment of captives in the Crimean Khanate. In Ransom Slavery along the Ottoman Borders (pp. 193-219). Brill.
• Karateke, H. (2012). Seyahatname’deki Popüler Dini Kitaplar. Evliya çelebi seyahatnamesi'nin yazılı kaynakları. Karateke, H. T., & Aynur, H. (Eds.). Türk Tarih Kurumu.
• Nógrády, Á. (2007). A list of ransom for Ottoman captives imprisoned in Croatian castles (1492). In Ransom Slavery along the Ottoman Borders (pp. 27-34). Brill.
• Pálffy, G. (2007). Ransom Slavery along the Ottoman–Hungarian Frontier in the Sixteenth and Seventeenth Centuries. In Ransom Slavery along the Ottoman Borders (pp. 35-83). Brill.
• Sarıkaya, F. (2012). Tarihi Kaynaklar ve Belgeler Evliya Çelebi Seyahatname’sinin Kaynakları: Türkçe Tarihler. Evliya çelebi seyahatnamesi'nin yazılı kaynakları. Karateke, H. T., & Aynur, H. (Eds.). Türk Tarih Kurumu.
• Şakul, K. (2021). II.Viyana Kuşatması: Yedi Başlı Ejderin Fendi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Tezcan, N. (2012). Kurmacanın Gücü: Alıntı mı, Yanılgı mı, Kurmaca mı? Evliya çelebi seyahatnamesi'nin yazılı kaynakları. Karateke, H. T., & Aynur, H. (Eds.). Türk Tarih Kurumu.
• Újváry, Z. J. (2007). A Muslim Captive’s Vicissitudes in Ottoman Hungary (Mid-Seventeenth Century). In Ransom Slavery along the Ottoman Borders (pp. 141-167). Brill.
• Vatin, N. (2012). Tarihi Bir Romandan Sayfalar: Evliya Çelebi’nin Zigetvar Seferi (1566) Anlatısı. Evliya çelebi seyahatnamesi'nin yazılı kaynakları. Karateke, H. T., & Aynur, H. (Eds.). Türk Tarih Kurumu.
• Vocelka, K. (1978). Avusturya-Osmanlı Çekişmelerinin Dahili Etkileri. Tarih Dergisi, (31), 5-28.