YANICI KİMYASALLARIN LEL HACİMLERİNDE PATLAYICI ATMOSFERİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2022, , 60 - 65, 31.12.2022

Murat Teker , Ümit Özhan

https://doi.org/10.52702/fce.1072953

Öz

Bu çalışma da alt patlama limitindeki (LEL) yanıcı sıvı buharının oluşturabileceği patlayıcı atmosferi, tehlikeli alan yarıçapını hesaplamak ve patlamanın olabilmesi için gerekli koşulların nasıl olgunlaşmadan engellenmesi gerektiği amaçlanmıştır. Çalışma ortamında kaza ile dökülen sıvının buharlaşması ile oluşan tehlikeli ortamın sınırlarının hangi şartlara bağlı olduğu bu çalışmada gösterilmiştir. Bu çalışma gazın alt patlama limitinde yapılıp, oluşan minimum patlayıcı atmosfer gösterilmiştir. Etanol ile 20 0C de patlayıcı atmosfer oluşturup deneysel olarak elde ettiğimiz verileri ile tehlikeli alan yarıçapı hesaplanması yapılmıştır. Kimya mühendisleri odasının yapmış olduğu endüstriyel yangın ve patlama raporuna göre 2020 yılında Ülkemiz de en az 493 endüstriyel yangın ve patlama geçekleştirilmiştir. Bu olaylardan 52 tanesi endüstriyel patlamadır. Bu olaylar sonucu ise en az 29 işçi hayatını kaybetmiş, 239 işçi ise yaralanmıştır [1]. Ülkemiz için sadece 2020 verileri bile kaybettiğimiz insan ve sermaye gücünün büyüklüğünü gösteriyor.

Anahtar Kelimeler

Yanma, Alt Patlama Limiti, Patlayıcı Atmosfer, Tehlikeli Alan Yarıçapı

DETERMINATION OF EXPLOSIVE ATMOSPHERE IN LEL VOLUMES OF FLAMMABLE CHEMICALS

Öz

The aim of this study is to calculate the explosive atmosphere which flammable liquid vapor at the lower explosive limit (LEL) can create, to calculate the radius of the hazardous area and how to prevent the conditions for explosion before it can generate. In this study, it is shown that under which conditions the limits of the dangerous environment are formed by evaporation of the accidentally spilled liquid in the working environment. The lower explosive limit (LEL) is the minimum amount of gas that will cause an explosion volumetrically when it is in ambient air. In this study, the minimum explosive atmosphere was shown by making the lower explosion limit of the gas. The sample explosive atmosphere and the radius of hazardous area were calculated with the experimental data of ethanol at 20 0C. According to the industrial fire and explosion report made by the Chamber of Chemical Engineers, at least 493 industrial fires and explosions occurred in our country in 2020. 52 of these events are industrial explosions. As a result of these events, at least 29 workers lost their lives, and 239 workers were injured. (1) For our country, even only the 2020 data show the magnitude of the human and capital resources we have lost.

Kaynakça

• TMMOB (2020). Endüstriyel Yangınlar ve Patlamalar 2020 Yılı Raporu, Erişim: https://www.kmo.org.tr/resimler/ekler/18620199630c9df_ek.pdf
• İnce, A., (2013). Patlayıcı Patlama Davranışları Atmosferlerin (ATEX) Erişim: https://www.abdurrahmanince.net/AtexPatlamaDavranislari.pdf
• Özhan, Ü., (2021). Çeşitli Yanıcı Kimyasalların LEL Hacimlerinin Belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi), Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Eğri, N., (2008). Patlayıcı Ortamlarda İş Güvenliği, İş Sağlığı ve Güvenliği Tezi, T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenliği Bakanlığı, Ankara.
• Sarı, M., K., (2017). Atex Yönetmelikleri ve Türkiye’de Exproof Sektörünün Durumu, Elektrik Mühendisliği Dergisi, (462), 49-54.
• Ekermen, E., N., (2020). Patlayıcı ve Yüksek Patlayıcı Maddelerin Özellikleri, Sınıflandırılması ve Patlama Etkileri, Erişim: https://www.kmo.org.tr/resimler/ekler/5d9f44cfbfd5a1a_ek.pdf
• Uslu, Ö., A., (2019). Endüstriyel Tesislerdeki Yanıcı, Parlayıcı Kimyasal Sıvıların Atmosfer Patlamalarının (atex) Teorik ve Uygulamalı Olarak Hesap Edilerek Önlemlerinin Belirlenmesi, (Yüksek Lisans Tezi ),Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kimya Bölümü, Kütahya.
• Teker, M., Patlamadan Korunma Dökümanı,Solvent Buharlarının Parlama ve Patlama Hesaplamaları, PLASTİMED Plastik Medikal Ürünler San. Tic. Ltd. Şti., İSTANBUL
• Yurtsever, M., (2018). Risk Değerlendirme Fine-Kinney Yöntemi, http://www.metinyurtsever.com