İşletmelerde Deprem Kaynaklı Yagınların Önlenmesi

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 1, 1 - 18, 31.12.2023

Ümit Şenyürek , Hakan Serhad Soyhan , Cenk Çelik

https://doi.org/10.52702/fce.1262272

Öz

Ülkemiz üzerinde yer aldığı fay hatları sebebiyle tarihi boyunca sonucu büyük kayıplara neden olan birçok deprem yaşamıştır. Sanayileşme süreci ile birlikte, aktif fay hatları üzerine kurulmuş olan ve ülkemizin ekonomisi açısından belkemiği olan fabrikaların tesislerinin depremlerden etkilendiği, tesislerde kullanılan doğalgaz ve yanıcı parlayıcı sıvılardan kaynaklı yangınların tesislerde çoğu zaman telafisi zor büyük hasar vermiştir. Depremlerin yarattığı kayıpların telafisinin uzun zaman aldığı gerçeği düşünüldüğünde, bu tür yangınların sebep olduğu kayıpların basit önlemler alınarak neredeyse tamamının önlenebileceği ve bu bakımdan işletmelerin kaynaklarının büyük kısmının önleyici yaklaşıma ayırmaları gerektiği bir gerçektir. Bununla birlikte deprem esnasında, farklı senaryolarla kaynaklanabilecek yangınların oluşturacağı hasarlara yönelik zarar azaltma ve yangını kısıtlama çalışmaları ile zararın büyük bir kısmının azaltması esas alınmalıdır. Bu araştırma makalesinde, üretim fabrikalarının deprem fay hatları üzerine kurulu tesislerinde alabilecekleri önlemler irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

deprem, fabrika, yangın tehlikesi, önleyici yaklaşım

Preventing Fires During Earthquakes in Factories

Öz

Because of the the fault lines located on our country, many earthquakes which caused big losses have been experienced throughout its history. By the industrialization period, it has been observed that the facilities of the factories which were built on active fault lines were affected by earthquakes, fires caused by the natural gas and flammable liquids used in the facilities often caused great damage that difficult to compensate and hit the backbone of our country's economy. Considering the fact that it takes a long time to cover the losses which caused by earthquakes, it is a fact that almost all of the losses caused by such fires can be prevented by taking simple precautions. It is a fact that the great portion of the resources of the companies should be allocated to the preventive approach. In this research article, the precautions that should be taken for production factories which located on earthquake active fault lines are discussed.

Anahtar Kelimeler

Earthquake, Factory, Fire hazard, Preventive approach

Kaynakça

• [1] R.Demirtaş, C.Erkman, Deprem ve Jeoloji, Jeoloji Mühendisleri Odası, 2000.
• [2] C.İşçi, Journal of Yaşar University, 3(9), 959-983, 2008.
• [3] Yılmaz S., Kuyucular A., Şenel Ş., İnel M., Betonarme Prefabrik Yapıların Deprem Dayanımı: Makas Kirişinin Devrilmesi, İMO Teknik Dergi, 4157 -4160, Yazı 274, Kısa Bildiri, 2007.
• [4] Sever O., Elektrik Tesisatlarında Sismik Koruma Uygulamaları, II. Elektrik Tesisatı Ulusal Kongresi Bildirileri, 24-27 Kasım, 2011, İzmir. [5] https://www.afad.gov.tr/depremin-buyuklugu-ve-siddeti-ayni-kavramlar-midir, 30.08.2019, erişim: 22/02/2023.
• [6] FM Global, Understanding the Hazard: Fire Following Earthquake, https://www.fmglobal.com/research-and-resources/nathaz-toolkit/~/media/999022A3CF1641EF98EC10D4FE573B00.ashx, erişim: 22/02/2023.
• [7] Komut M., İş Sürekliliği Organizasyonu, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No:49. (Ekim 2013). ss.101-116.
• [8] Sanayi iyi uygulama örnekleri.
• [9] Azbil Coorporation, Intelligent Earthquake Sensor, Model Number SES70.
• [10] Japan Meteorological Agency, Tables explaining the JMA Seismic Intensity Scale, https://www.jma.go.jp/jma/en/Activities/inttable.html, erişim: 11/04/2023.
• [11] Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, (2021, 20 Kasım). Resmî Gazete Sayı: 31665. Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/21.5.200712937.pdf.
• [12] FEMA, Installing Seismic Restraints for Duct and Pipe, FEMA414.
• [13] Seismic Considerations for Steel Storage Racks Located in Areas Accessible to the Public, FEMA 460, National Institute of Building Sciences, Washington, D.C., 2005.
• [14] İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği, Resmî Gazete Tarihi: 25.04.2013 Resmî Gazete Sayısı: 28628.
• [15] T.Töngel, Endüstriyel Raf Sistemi Peryodik Kontrolleri, İş Ekipmanlarının Peryodik Kontrolü ve İş Kazalarının Önlenmesi Paneli, İstanbul, 2018.
• [16] T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, Basınçlı Gaz Tüplerinin Tehlikeleri Taşınması Ve Depolanması Hakkında El Bröşürü, İTKB-İSG-B2011001.
• [17] Özgenç A., Endüstriyel Amaçlı Gaz Yakan Cihazlarda Ürün Güvenliği, Tesisat Dergisi, 192. Sayı, Aralık 2011.
• [18] Arısoy A., Mekanik Tesisatın Sismik Korunması, V. Ulusal Tesisat Mühendliği Kongresi ve Sergisi, 3-6 Ekim 2001, İzmir.
• [19] Sever O., Mekanik Tesisatlarda Deprem Güvenliğinin Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2006.
• [20] NFPA 13 Rules for Earthquake Protection of Sprinkler Systems, International Conference of Protection Against Fire, Bogota Colombia 23 August 2018.
• [21] Mahadik V., Sharma A., Hofmann J., Modelling Structure-Anchor-Component Interaction For Nuclear Safety Related Structures Under Seismic Loads – Part 1: Generation Of Experimental Database, 3rd Conference on Structural Mechanics in Reactor Technology Manchester, United Kingdom - August 10-14, 2015 Division V, 2015.
• [22] Milli Eğitim Bakanlığı, İnşaat Teknolojisi, Alçı Levha ile Bölme Duvar, Ankara 2018.
• [23] Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik, Resmî Gazete Tarihi: 18.06.2013, Resmî Gazete Sayısı: 28681.
• [24] Dräger Marka, Polytron SE Ex Model Dedektör için ürün bilgilendirme broşürü. Erişim adresi: https://www.draeger.com/Products/Content/polytron-se-ex-pi-9046142-en-master.pdf.
• [25] Billah M., Islam M., Bin Ali R., Fire Fighting of a Tall Bulding: A Review, World Scientific News, WSN, 17-29 EISSN 2392-2192, June 2018.
• [26] Kuş E., Elektrik Panolarında Yangınlara Karşı Fine Kinney Yöntemi İle Risk Analizi Yapılması, Üsküdar Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• [27] Kılıç M., Yapılarda Yangın Güvenliği ve Söndürme Sistemleri, Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 8, Sayı 1, 2003.
• [28] Islam R., Hossain MI., Rahman S., Kabir S., Smart IoT System for Automatic Detection and Protection from Indoor Hazards: An Experimental Study, 022 IEEE 10th Region 10 Humanitarian Technology Conference, 16-18 Eylül 2022, Haydarabad, Hindistan.
• [29] Yangın Güvenlik ve Koruma Sistemleri Dergisi, Nisan 2023, Sayı 238, ISSN 1305-2071, 28-34.
• [30] Moretti A., Barazza F., Dusso A., Yangın Sprinkler Tesisatı İçin Sismik Koruma Sisteminin Kurulum Ve Tasarımına İlişkin El Kitabı, Mayıs 2017.
• [31] Scawthorn C., Water Supply in regard to Fire Following Earthquake, Pacific Earthquake Engineering Research Center, Peer 2011/08, November 2011.
• [32] Çeltek S.A., Durgun M., Gökrem L., Durgun Y., Nesnelerin İnterneti Tabanlı Yangın Alarm Sistemi Tasarımı ve Uygulaması, Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi (GBAD), Cilt 6, Sayı 3, Sayfa 66-72.
• [33] Günaydın S., Yanmaz Değil, Yangına Karşı Güvenli Kablo, EMO Dergisi, Sayı 447, 24-25, Mayıs 2013.