Masaldan Şiire ve Hikâyeye: Cahit Sıtkı’nın Abbas Hikâyesini Metinselaşkınlık İlişkileri Kuramı’na Göre Anlamlandırma

Yıl 2015, Cilt: 21 Sayı: 84, 223 - 232, 15.11.2015

Gülşah Durmuş

Öz

Şair kimliği ağır basan Cahit Sıtkı Tarancı (1910- 1956), bazı şiirleriyle paralellik gösteren 

hikâyeler de yazmıştır. Bu çalışmada Cahit Sıtkı Tarancı’nın “Abbas” adını taşıyan hikâyesi, 

Gerard Genette’in metinlerarası ilişkileri açıklamak için önerdiği Metinselaşkınlık İlişkileri 

Kuramı’na göre çözümlenmiştir. Genette, kuramında metinlerarasılık (intertextuality) ana-metin-

sellik (hypertextuality), yan-metinsellik (paratextuality), üst-metinsellik (architextuality) ve yo-

rumsal üst-metinsellik (metatextuality) olmak üzere beş metinselaşkınlık (transtextuality) ilişki-

sinden söz etmiştir. Çalışmada, Tarancı’nın Abbas hikâyesi metinlerarası ilişkiler bakımından bu 

beş metinselaşkınlık ilişkisi çerçevesinde yeniden anlamlandırılmıştır. Hikâye metni “Ana metin/ 

hypertext”; şiir ile çocukken dinlenilmiş olan masal metni, “alt metin/ hypotext” kabul edilmiştir. 

Yan-metinsellikte yazarın eserine seçtiği başlık vasıtasıyla ilişki kurduğu diğer metinler tespit 

edilmiş, üst-metinsellikte eserin ait olduğu yazınsal tür belirtilmiş, yorumsal üst-metinsellikte ya-

zarın başka metinlerinde Abbas hikâyesi ve alt metinleri hakkında yaptığı değerlendirmeler üze-

rinde durulmuştur. Şair, kolektif bilinçdışının ürünü olan masal metinlerine gönderimde bulunarak 

ve kendi oluşturduğu eserler arasında güçlü bir iletişim ağı yapılandırarak hem eserlerinin kalıcı 

olmasını ve geniş halk kitleleri tarafından benimsenmesini sağlamış hem de yaşadığı derin aşk 

acısına art zamanlı gelişim çizgisinde geçmiş, hâl ve geleceğe ait bütün insanlığı ortak kılmıştır. 

Çalışmada, sanatçıların, kalıcı eserler bırakabilmek için metinlerarası ilişkiler vasıtasıyla kendi-

lerinden öncekiler ile kendilerinden sonrakiler arasında farklı bir duyuş tarzı oluşturarak yeni bir 

köprü/ eşik oluşturmak istediği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Cahit Sıtkı Tarancı, Abbas, Şiir, Hikâye

Kaynakça

• Aktulum, Kubilay (1999). Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi.
• Aktulum, Kubilay (2011). Metinlerarasılık/ Göstergelerarasılık. Ankara: Kanguru Yayınları.
• Alkan, Erdoğan (1995). Şiir Sanatı Dünyada ve Türkiye’de Şiir Akımları Şiirin Temel Sorunları Kav- ramları. İstanbul: Yön Yayıncılık.
• Anday, Melih Cevdet (07.01.1993). “Mutluluk Edebiyatı”, Cumhuriyet, <http://www.cumhuriyet.com. tr/> (04.05. 2015).
• Bezirci, Asım (1987). Cahit Sıtkı Tarancı Bütün Şiirleri. İstanbul: Can Yayınları.
• Enginün, İnci (2006). Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Ezber, Çetin (1979). Cahit Sıtkı Tarancı’nın Hikâyeleri. Yayımlanmamış Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Gökalp Alpaslan, Gonca (2007). Metinlerarası İlişkiler ve Gılgamış Destanının Çağdaş Yorumları. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Kıran, Zeynel ve Ayşe (Eziler) Kıran (2000). Yazınsal Okuma Süreçleri (Dilbilim, Göstergebilim ve Yazinbilim Yöntemleriyle Çözümlemeler). Ankara: Seçkin Yayınları.
• Korkmaz, Ramazan (2002) İkaros’un Yeni Yüzü Cahit Sıtkı Tarancı. Ankara: Akçağ:Yayınları.
• Ong, Walter J. (2013). Sözlü ve Yazılı Kültür Sözün Teknolojileşmesi. İstanbul: Metis Yayınları.
• Önerli, Selahattin (1976). Cahit Sıtkı Tarancı’nın Hikâyeciliği ve Hikâyeleri. Ankara: Akran Matbaacılık. Rifat, Mehmet (2005). 20. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları I- II. İstanbul: Om Yayınevi.
• Tarancı, Cahit Sıtkı (2006). Ziya’ya Mektuplar. İstanbul: Can Yayınları.