Tebriz’de Yayınlanan Azerbaycan Türkçesinde Bir Dergi “Dede Korkut Dergisi”

Yıl 2020, Cilt: 26 Sayı: 102, 425 - 434, 03.05.2020

Nabi Kobotarian (azeroğlu) Roghaiyeh Azizpour

https://doi.org/10.22559/folklor.1035

Öz

İran’da basın hayatı Kaçar Hanedanı padişahı olan Fethali Şah Kaçar zamanında
ortaya çıktı. O dönem İran’daki matbaacılığın merkezi Tebriz olduğu bilinmektedir.
Tebriz’den sonra diğer şehirlerde matbaalar kurulmuştur. İran İslam devriminden
sonra Tebriz’de yayına başlayan Dede Korkut Dergisi Azerbaycan Türkçesinde ve
Arap alfabesiyle İran’da yayınlanan ilk Türkçe dergiler arasında tarihe geçmiştir.
Dergi birçok ilkleri beraberinde getirmiştir. Türk dili ve kültürünü hor gören Şah
dönemi sonrası bu derginin ortaya çıkması İran’da yaşayan Türklerin özlüğüne
dönüşünün bir simgesi olarak görülmektedir. Dönemin siyasi ve içtimai çalkantılar
nedeniyle ne yazık ki bu dergi diğer dergiler gibi kısa ömürlü olmuş ve yirmi sayı
çıktıktan sonra kapatılmıştır.
1359 H.Ş./1980-Ağustos 1361 H.Ş./1982 Nisan tarihleri arasında Dr. Hüseyin
Feyzullahi’nin baş sorumluğunda çıkan Dede Korkut Dergisi’nin içeriği milli
bilinci aşılamak, milli kültürü korumak ve Azerbaycan Türkçesinin eğitim diline
çevirmek isteğigibi konular üzerinde yoğunlaşmıştır. Derginin adından da belli
olduğu gibi milli edebiyat konuları ön plana çıkmaktaydı. Derginin öne çıkan
önemli bir hususiyeti de milli edebiyat geleneğinde Dede Korkut, Oğuz Han,
Tepegöz, Alpamış ve diğer ulusal karakterlerin ilk defa İran Türklerine tanıtması
olmuştur. Bu çalışmada İran İslam Devriminden sonra Tebriz’de yayınlanan Dede
Korkut Dergisi’nin tanıtılmasını amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tebriz, İran Türkleri

Kaynakça

• Azizpour, R. (2019). İran’da yayınlanan Dede Korkut Dergisi üzerine bir inceleme (1980-1982). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Avrasya Araştırmaları Anabilim Dalı. Niğde.
• Sedr Haşimi, M. (1328). (Tarix-i Cerayid vä Mäcällat İran). İsfahan.
• Köprülü, M. F. (1989). Saz şairleri. Ankara: Akçağ.
• Kobotarian, N. (2013a). Tebriz âşıklık geleneği ve âşık edebiyatı. Adana: Karahan.
• Serdariniya, S. (2002). Tebriz şehr-i evvelinha (Farsça). Tebriz: Azerbaycan Sanat ve Kültür.
• Togan, Z. V. (1981). Bugünkü Türkili ve Türkistan ve yakın tarihi. İstanbul: Enderun.