Ritüelleşme ve Kültür(el)leşme Bağlamında Müzikal Hac Kavramı : “Notalı Rotalar” Örneği

Yıl 2024, Cilt: 30 Sayı: 118, 427 - 446, 01.05.2024

Ekrem Erdem Tekbasan

https://doi.org/10.22559/folklor.2684

Öz

Tarih boyunca gerçekleştirilen seyahatler, her zaman belli bir motivasyona dayanmıştır.
Bu seyahatler farklı kültürlerle temas kurmayı, karşılaşmayı ve deneyimi
içerisinde barındırması nedeniyle önemli tespitlere imkân sağlamaktadır.
Seyahatlerin motivasyonlarından biri ise müzik maksatlı gerçekleştirilenleridir. Öyle
ki müzik motivasyonuyla seyahati merkeze almak bugünün festivallerini, müzik
müzelerini, şehirlerin ikonu haline gelen canlı müzik mekânlarını, dünya çapında
tanınan türlere ev sahipliği yapmış salonları anlamak için önemlidir. Bu amaçlarla
düzenlenen geziler ise kültür turizmi, müzik turizmi, eğlence turizmi gibi tanımlamalarla
karşımıza çıkmaktadır. Bu gezi süreçleri içerisinde bazı gezi mekânları,
ritüelistik denebilecek derecede kutsallaşmakta; aynı zamanda kültürel tüketim
olgusu haline dönüşmektedirler. Ritüelleşme ve kültür(el)leşme süreçleri literatürde
“müzikal hac” kavramı ile karşılanmaktadır. Bu çalışmada çok disiplinli bir
kavramsal çerçeve izlenerek Fest Travel adlı şirketin “Notalı Rotalar” adlı müzik
merkezli tur paketlerini inceledim. İncelemede müzik motivasyonuyla seyahat,
ritüelleşme, kültür(el)leşme ve müzikal hac kavramlarını açıklayarak söz konusu
şirketin düzenlediği turları içerik analizi yöntemini kullanarak müzikal hacılık
kavramı üzerinden yorumladım. Müzikoloji açısından da turizm pratiklerinin alan
içerisinde edinebileceği yer üzerinde durdum.

Anahtar Kelimeler

ritüelleşme, kültürleşme, mizikal hac, turizm, Notalı Rotalar

The Concept of Musical Pilgrimage In The Context of Ritualization and Acculturation: Example of “Notalı Rotalar”

Öz

Throughout history, travel has consistently been driven by various motivations,
each yielding significant discoveries through the development of cross-cultural
contacts, encounters, and experiences. Among these motivations, one notable
impetus for travel is the pursuit of musical experiences. Delving into the musical
dimension of travel is crucial for comprehending contemporary phenomena
such as music festivals, music museums, live music venues—now emblematic
features of urban landscapes—and concert halls hosting diverse global music
genres. These musical journeys are categorized under various labels, including
cultural tourism, leisure tourism, and music tourism. During these excursions,
certain destinations acquire a sacred significance, evolving into sites of ritualistic
pilgrimage while simultaneously serving as arenas for cultural consumption. This
process of ritualization and acculturation is commonly referred to as “musical
pilgrimage” within the domain of musicology studies. This paper investigates
the “Notalı Rotalar” music-centered tour packages offered by the company “Fest
Travel” through a multidisciplinary conceptual framework. Music-motivated
travel is elucidated through the lenses of ritualization, acculturation, and musical
pilgrimage. In conclusion, the significance of tourism practices within the realm of
musicology is underscored, highlighting the pivotal role that such endeavors play
in shaping our understanding of musical cultures and experiences.

Anahtar Kelimeler

ritualization, acculturation, musical pilgrimage, tourism, Notalı Rotalar

Kaynakça

• Artun, A. (2014). Sanat emeği: Kültür işçileri ve prekarite. İletişim.
• Ayhan, D. (2021). Mekânsal aidiyet : Mekânın aidiyet oluşturma niteliği. Selçuk Üniversitesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Başdaner, O. (2018). Turizm Alanının Sosyolojik ve Kuramsal İnşası İçin Bir Taslak. [Yüksek lisan tezi] Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Baudrillard, J. (2008). Tüketim toplumu (H. Deliceçaylı, & F. Keskin, Çev.) Ayrıntı.
• Bell, C. (2009). Ritual theory ritual practice. Oxford University Press.
• Berger, A. A. (2014). Kültür eleştirisi (Ö. Emir, Çev.) Pinhan.
• Bourdieu, P. (2023). Kültür üretimi (S. Yardımcı, & E. Gen, Çev.) İletişim.
• Cohnell, J., & Gibson, C. (2003). Sound tracks : Popular music identity and place. Routledge.
• Erdely, J. L., & Breede, D. C. (2017). Tales from the tailgate: The influence of fandom, musical tourism and pilgrimage on ıdentity transformations. Journal of Fandom Studies, 5(1), 43-62.
• Gibson, C., & Cohnell, J. (2006). Music and tourism : On the road again. Clevedon: Channel View.
• Girdlestone, C. (1956, Mayıs). Review of A Mozart Pilgrimage, By N. Medici & R.Hughes. Blackfriars, 37(434), 237-240.
• Goethe, J. W. (1990). İtalya seyahati (S. Göknil, Çev.) Milli Eğitim Bakanlığı.
• Goffman, E. (2019). Etkileşim ritüelleri (A. Bölükbaşı, Çev.)Heretik.
• Gottdiener, M. (2005). Postmodern göstergeler (E. Cengiz, & H. Gür, Çev.) İmge.
• Güngör, İ. (2021, Yaz). Richard Schechner ve bir eşiksellik paradigması : Performans. Yedi : Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, (26), 161-171.
• Jameson, F. (2011). Postmodernizm ya da geç kapitalizmin kültürel mantığı. Nirengi.
• Kilbride, D. (2003, Ağustos). Travel, ritual and national ıdentity : Planters on the European tour, 1820- 1860. The Journal of Southern History, 69 (3), 549-584.
• Köse, S. (2021, Şubat). Ritüel bellek. Motif Akademi Halk Bilim Dergisi, 14(33), 57-70.
• Küçükaksoy, M. E. (2017). Müziğin performans sürecindeki sihirli birliktelik : Müzikal komunitas. Rast Müzikoloji Dergisi, 5(3), 1732-1744.
• Lashua, B., Spracklen, K., & Long, P. (2014). Introduction to special ıssue: Music and tourism. Leeds Beckett University Tourist Studies, 14 (1), 3-9.
• Maccannell, D. (2013). The Tourist : A new theory of leisure class. Univercity Of California Press.
• Makal, A. (2018). İnsan hakları/ sosyal insan hakları, sosyal mücadeleler ve müzik. Çalışma ve Toplum : Ekonomi ve Hukuk Dergisi, (57), 579-615.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü (O. Akınhay, & D. Kömürcü, Çev.) Bilim ve Sanat Yayınları.
• Nash, D., & Smith, V. L. (1991). Anthropology and tourism. Annals Of Tourism Research, (18) 12-25.
• Nasöz, P., Oymak , M., Kaya, F., & Kızılırmak, İ. (2020). Dünya’da en çok turist çeken 10 şehrin websitelerinin elektronik pazarlama açısından incelenmesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies,8 (2), 1161-1178.
• Nietzsche, F. (2012). Richard Wagner Bayreuth’da (M. O. Toklu, Çev.) Say.
• Pekin, F. (2011). Çözüm: Kültür turizmi. İletişim.
• Schechner, R. (2006). Performance studies : An ıntroduction. Routledge.
• Stokes, M. (1999). Music, travel and tourism : An afterword. The World of Music Dergisi, 41(3), 141-155.
• Veblen, T. B. (2022). Aylak sınıfın teorisi (E. Kırmızıaltın, & H. Bilir, Çev.) Heretik.
• Windress, K. (2016). Musicla Pilgrimages to Cuba: Negotiating tourism and musical learning in cuban bata drumming. MUSICultures Dergisi, 43(1), 132-152.
• Yağcı, M. O. (2015). Fredric Jameson’un Bütünleyici Eleştirel Teorisi : Meta Teoriye Dönüş. [Yüksek lisan tezi] Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Elektronik Kaynakça: Hill, M. (2018, Haziran 26). Woodstock 69: Archeologists dig it. Times Colonist Gazetesi Web Sitesi. Erişim Adresi: https://www.timescolonist.com/life/woodstock-69-archeologists-dig-it-4663460
• Pekin, F. (t.y.). Kültür Turizmi Üzerine. Fest Travel. Erişim Adresi: https://www.festtravel.com/kultur-turizmi-uzerine.
• Teatro Del Silenzio - The History. (2006). Teater Del Silenzio Resmi Web Sitesi. Erişim Adresi: https:// www.teatrodelsilenzio.it/en/the-history/.