Ekoeleştirel Yansımalar: Bilge Karasu’nun Avından El Alan Masalında Post-Antroposantrizm

Yıl 2025, Cilt: 31 Sayı: 121, 37 - 48, 01.02.2025

Visam Mansur , Nergiz Öznur Vardar

https://doi.org/10.22559/folklor.2722

Öz

Postmodern Türk yazar Bilge Karasu, insan merkezcilik olarak da bilinen antroposantrizmin ve türcülüğün eleştirisini yaparak insan ve insan olmayan varlıklar
arasındaki ilişkiyi sorunsallaştırır. Karasu, Göçmüş Kediler Bahçesi’ndeki (2003)
hikâyelerden biri olan “Avından El Alan”da birçok posthümanist kuramcı tarafından
yeni öznelliklerin oluşması için gerekli görülen mimetik yanılsamayı altüst etmek
amacıyla gerçeküstü ve doğal olmayan bir anlatı biçimine yer verir. Söz sanatlarıyla
bezeli bir dil ve üstkurmaca ögelerle zenginleştirilmiş bir anlatım tekniği kullanarak
türler arası hiyerarşinin karmaşıklığı, güç dinamikleri ve aşkın yeniden tanımlanması
gibi konuları ele alır. Değişken hava koşullarının gerçeküstü bir zemine yerleştirilmesiyle
kurgulanan hikâye, tüm varlıkların acizliğini ve birbirine bağımlılığını vurgulayarak
insanın doğa üzerindeki üstünlüğünü sorgular. Başlangıçta balığı kendine
külfet olarak gören balıkçının yolculuğu, bir yılanla arkadaşlık kurduğu çocukluk
anısıyla paralellik göstererek, balıkçının balığın şefkat ve acı çekme yetisine sahip
bir canlı olduğunun farkına varmasına yol açar. Balıkçının empati duygusu arttıkça
hayvanın dilini anlama kapasitesi de artar ve bu durum, ikisi arasındaki birliktelikle
doğacak olan fiziksel ve manevi dönüşümü mümkün kılar. İnsanın acımasızlığını
ve insan olmayan hayvanlarla uyum içinde yaşama ihtimallerini irdeleyen hikâye,
insan doğasını ustaca sorgular. Bu sebeple, insan ile insan olmayan hayvan arasındaki
bütünleşmeyi betimleyen “Avından El Alan,” insaniyetli olmanın, iç içe yaşam
(bağlantısallık) görüşünün benimsenmesi ve ötekileştirilen hayvanla eşitliğe dayalı
ilişkilerin kurulmasıyla gerçekleşeceğini öne sürmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bilge Karasu, dönüşüm, posthuman, av, türcülük

Ecocritical Reflections: Post-Anthropocentrism in Bilge Karasu’s The Prey

Öz

In his attempt to critique anthropocentrism and speciesism, Bilge Karasu, a
postmodern Turkish writer, problematizes the relationship between human and nonhuman
entities. In “The Prey,” one of the short stories in The Garden of Departed Cats
(2003), Karasu employs surrealist and unnatural narrativity to disrupt the mimetic
illusion considered by many posthumanist scholars as essential for the formation of
new subjectivities. Through a narrative rich in figurative language and metafictional
elements, Karasu engages with the complexities of species hierarchy, power relations
and the redefinition of love. Surrealistically, set against the backdrop of variable
weather conditions, the story questions human superiority over nature, highlighting
the vulnerability and interdependence of all beings. Initially viewing the fish as a
burden, the fisherman’s journey parallels his childhood memory of encountering
a snake, leading to a profound realization of the fish’s capacity for affection and
suffering. As empathy grows, so does the fisherman’s ability to comprehend the
language of the animal, culminating in a physical and spiritual metamorphosis upon
their union. Through exploration of human cruelty and the possibility of harmony
with nonhuman animals, the story highlights and subtly critiques the nature of
humanity. Thus, by depicting a unification between human and nonhuman, “The
Prey” suggests that genuine humanity lies in embracing interconnectedness and
fostering equality-based relationships with the animal other.

Anahtar Kelimeler

Bilge Karasu, metamorphosis, posthuman, prey, speciesism

Etik Beyan

Research and publication ethics statement: This study is a research article containing original data that has not been previously published or submitted to any other outlet for publication. The authors followed ethical principles and rules during the research publication process. In the study, the informed consent was obtained from volunteer participants and the privacy of the participants was protected for the study. Contribution levels of authors: First Author %50; Second Author %50 Ethics committee approval: The ethics committee approval was not required for this study. Financial support: The study did not receive any financial support. Conflict of interest: The authors declare that there is no conflict of interest.

Kaynakça

• Braidotti. R. (2013). The posthuman. Polity Press.
• Braidotti, R. (2019). A theoretical framework for the critical posthumanities. Theory, Culture & Society, 36(6), 31–61. https://doi.org/10.1177/0263276418771486
• Alber, J. (2009). Impossible storyworlds and what to do with them. Storyworlds: A Journal of Narrative Studies, 1, 79–96.
• Fludernik, M. (1996). Towards a ‘natural’ narratology. Routledge.
• Gedik, K. (2018). “Sea” theme in the works of Bilge Karasu. International Journal of Humanities and Education, 4(8), 149–162.
• Gergöy, A. (2018). The human [not] dressed in the animal: Love-politics in the work of Bilge Karasu. METAFOR: The Boğaziçi University Journal of Literary Studies, 3, 5–24. https://metafor.boun.edu. tr/sites/metafor.boun.edu.tr/files/metafor_3._sayi_20181.pdf
• Gökmen, Ü. (2016). An overview of Bilge Karasu’s “avından el alan” from the point of narrative elements. The Journal of International Social Research, 9(45), 116–124.
• Haraway, D. J. (2003). The companion species manifesto: Dogs, people, and significant otherness (Vol. 1). Prickly Paradigm Press.
• Karasu, B. (2003). The Prey. In the Garden of Departed Cats (A. Aji, Trans., pp. 7–21) New Directions Books. (Original work published 1979).
• Karasu, B. (2010). Öteki metinler (F. Akatlı, Ed.) Metis.
• Merleau-Ponty, M. (1973). The visible and the invisible. Northwestern University Press.
• Özüm, A. (2013). An analysis of the elements of magical realism in Onar Kutlar’s İshak and Bilge Karasu’s Göçmüş Kediler Bahçesi. Bilig, 66, 179–204.
• Prince, G. (1988). The disnarrated. Style, 22(1), 1–8.
• Richardson, B. (2006). Unnatural voices: Extreme narration in modern and contemporary fiction. Ohio State University Press.
• Salzani, C. (2017). From post-human to post-animal. Posthumanism and the “Animal Turn”. Lo Sguardo-rivista di filosofia, 24, 97–109.
• Shen, D. (2016). What are unnatural narratives? What are unnatural elements?. Style, 50(4), 483–489.
• Şahin, S. (2021). Manifestation of the classic in the modern fairy tale: Bilge Karasu’s tale, “Avından El Alan”. folklor/edebiyat, 27(1), 1–14. https://doi.org/10.22559/folklor.1389
• Wolfe, C. (2003). Animal rites: American culture, the discourse of species, and posthumanist theory. University of Chicago Press.
• Wolfe, C. (2010). What is posthumanism?. University of Minnesota Press.