Various Standpoints in the Istanbul Convention Discussions, from Open Opposition to shifting the Ground: Cases of Sabah and Sözcü

Yıl 2023, Cilt: 15 Sayı: 2, 153 - 197, 15.12.2023

Hatice Çoban Keneş , Nihal Kocabay-şener

https://doi.org/10.46655/federgi.1278694

Öz

This study examines the process of Turkey withdrawing from the Istanbul Convention with two media
organizations with different ideologies. It has been considered that these two media organizations can
make visible the two different subject positions (opposition and support) that emerge in society. The
news related to the Istanbul Convention published on the websites of Sabah and Sözcü between March
20, 2021, and July 1, 2021, have been collected and the news gathered 41 news from Sözcü, 16 news from
Sabah. The news was categorized based on their subjects into themes, and the news was evaluated
within the framework of critical discourse analysis. As a result of the analysis, the narrative that the
Istanbul Convention "harms Turkey" was prominently featured in almost all of Sabah's news. Similarly,
this narrative also emerged, albeit with different reasons in Sözcü. Furthermore, news in Sözcü included
protest movements about withdrawing from the Istanbul Convention. However, the absence of even a
single rights-based news piece concerning LGBTI+ individuals resulted in the invisibility of the LGBTI+
community. This absence is indicative of Sözcü aligning itself with the codes of the dominant gender
regime, emphasizing its adherence to prevailing gender norms. These results essentially point to the
implicit cooperation of both newspapers within the dominant gender regime.

Anahtar Kelimeler

mainstream media, Istanbul Convention, Sabah, Sözcü, Anti-gender Movements

İstanbul Sözleşmesi Tartışmalarında Açık Muhalefetten Zemin Kaydırmaya Farklı Tutumlar: Sabah ve Sözcü Örnekleri

Öz

Bu çalışmada İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme süreci, toplumda oluşan iki farklı özne konumunu (karşıtlık ve destek) görünür kılabilecek farklı ideolojik konumdaki iki medya kuruluşu üzerinden incelenmektedir. Çalışma kapsamında Sabah ve Sözcü’nün web sitelerinde 20 Mart 2021- 1 Temmuz 2021 tarihleri arasında yayınlanan İstanbul Sözleşmesi ile ilgili haberler taranmıştır. İstanbul Sözleşmesi’ni konu edinen 41 haber Sözcü’den, 16 haber ise Sabah’tan elde edilmiştir. Haberler konularına göre temalara ayrılmıştır ve haber metinleri eleştirel söylem analizi çerçevesinde değerlendirilmiştir. Analiz sonucunda Sabah’ın neredeyse tüm haberlerinde görünür olan İstanbul Sözleşmesi’nin “Türkiye'ye zarar verdiği” söylemi Sözcü’de de farklı gerekçelerle ortaya çıkmıştır. Öte yandan Sözcü’de sözleşmeden çekilmeye yönelik tepkileri görünür kılan haberlerin olması Sözleşme savunusuna aracılık etmekle birlikte LGBTİ+ öznelere dair hak odaklı tek bir haberin olmaması, LGBTİ+’ların görünmez kılınması nedeniyle Sözcü’nün de hâkim cinsiyet rejiminin kodlarıyla hareket ettiğinin işareti olarak okunmuştur. Bu sonuçlar her iki gazetenin hâkim cinsiyet rejimi içinde üstü örtük işbirliğine de işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

anaakım medya, İstanbul Sözleşmesi karşıtlığı, Sabah, Sözcü, toplumsal cinsiyet karşıtlığı

Kaynakça

• Alankuş, Sevda (ed.). Hak Odaklı Habercilik (İstanbul: IPS İletişim Vakfı, 2007a).
• Alankuş, Sevda (ed.). Kadın Odaklı Habercilik (İstanbul: IPS İletişim Vakfı, 2007b).
• Baştan, Şebnem Açelya. "Popülizm ve Toplumsal Cinsiyet Karşıtı Hareketler: Orban Hükümeti Özelinde Macaristan Örneği." Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 14, no. 2 (2021): 132-161.
• Bilgin Aytaç, Gizem ve Ayda Sezgin. “Toplumsal Cinsiyet Karşıtı Hareketlere Kısa Bir Bakış: Macaristan, Polonya ve Türkiye Örnekleri”. Birikim, 25.02.2022. https://birikimdergisi.com/guncel/10926/toplumsal-cinsiyet-karsiti-hareketlere-kisa-bir-bakis-macaristan-polonya-ve-turkiye-ornekleri (Son erişim tarihi 16.04.2023)
• Çelik, Büşra. “İstanbul Sözleşmesi Bağlamında İslamcı Kadınların Görüşlerine Dair Bir Değerlendirme”. Tezkire 74, (2021): 185-204.
• Dursun, Onur. “Bilim Gazeteciliğinde Popülaritenin ve Pozitif Bilimlerin Hegemonyası”. İleti-ş-im 29, (2018): 83-114.
• Ecevit, Yıldız. “Dünyada Toplumsal Cinsiyet Karşıtlığı ve Yükselen Küresel Kadın Hareketi” Sol Feminist Tartışmalar. 13 Mart 2021 (Mor Seminerler).
• Fairclough, Norman. “Critical Discourse Analysis and the Marketization of Public The Universities.” Discourse&Society 4, no. 2 (1993): 133-168.
• Fairclough, Norman. Language and Power (London: Longman, 1989).
• Fairclough, Norman. Critical Discourse Analysis: The Critical Study of Language (London and New York: Longman, 1998).
• Fairclough, Norman. Discourse and Social Change (London: Polity Press, 1996).
• Gaste Arşivi. “23 Nisan 2013 Tarihli Sözcü Gazetesi Sayfa 1”, 23 Nisan 2013, https://www.gastearsivi.com/gazete/sozcu/2013-04-23/1 (Son erişim tarihi 16.05.2023)
• Günaydın, Ayça. “Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Karşıtlığı: Uluslararası Aile Konferansları Örneği.” Kültür ve Siyasette Feminist Yaklaşımlar 42, (2021): 40-53.
• Kadının İnsan Hakları Derneği. “Kadınlara Yönelik Şiddet ve Ev İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadele Hakkındaki Avrupa Konseyi Sözleşmesi”. https://kadinininsanhaklari.org/savunuculuk/uluslararasi-sozlesmeler-ve-mekanizmalar/istanbul-sozlesmesi/ (Son erişim tarihi 06.04.2023).
• KAOS GL. 2021 Medya İzleme Raporu. Yıllık rapor, 2022. https://kaosgldernegi.org/images/library/medya-i-zleme-2021-web.pdf (Son erişim tarihi 05.05.2023).
• Keleş, Dilek ve Duygu Onay. “İslamcı Basında İstanbul Sözleşmesi Karşıtlığının İzlekleri: Milli Gazete Örneği.” Kültür ve İletişim 24, no. 2, (2022): 372-405.
• Kocabay-Şener, Nihal., Hatice Çoban-Keneş, Nur Betl Çelik, Ferda Fahrioğlu-Akın. Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Şeytanlaştırılması: İstanbul Sözleşmesi Karşıtlığı ve Medya. 2022. https://ag-da.org/wp-content/uploads/2022/07/I%CC%87stanbul-So%CC%88zles%CC%A7mesi-Medya-Raporu.pdf (Son erişim tarihi 16.04.2023)
• Korolezuk, Elżbieta ve Agnieszka Graff. “Toplumsal Cinsiyet ‘Brüksel’den Gelen Ebola’: Sömürge Karşıtı Çerçeve ve Liberal Popülizmin Yükselişi” Kültür ve Siyasette Feminist Yaklaşımlar 41, (2020): 4-29.
• Köker, Eser ve Ülkü Doğanay. Irkçı değilim ama… Yazılı Basında Irkçı- Ayrımcı Söylemler (Ankara: İHOP, 2010)
• Mayer, Stephanie ve Birgit Sauer. “‘Gender Ideology’ in Austria: Coalitions around an Empty Signifier.” Anti-gender campaigns in Europe: Mobilizing against equality ed. Roman Kuhar ve Davıd Paternotte (Rowman & Littlefield Publishers, 2017), 23–40.
• Nalçınkaya, Öznur. (2022). “Gazetelerin Siyasi Partilere Yaklaşımı: Sözcü Gazetesi Üzerine Bir İnceleme” International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal 8, no: 63 (2020): 1732-1751.
• Nazeyrollas, Prudence. “Avrupa’da Toplumsal Cinsiyet Karşıtı Hareketler” http://feminisite.net/index.php/2020/08/avrupada-toplumsal-cinsiyet-karsiti-hareketler/#_ftnref7, 2019 (Son erişim tarihi 03.04.2023)
• Özdemir, Murat. “Post-Truth Çağda İdeolojik Farklılıkların Medya İçeriklerine Yansıması: Barış Pınarı Harekâtı Haberlerinin Söylem Analizi” Egemia Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Medya ve İletişim Araştırmaları Hakemli E-Dergisi 7, (2020): 107-138.
• Özdemir-Taştan, İnan, Ezel Buse Sönmezocak, Anjelik Kelavgil. (2022). “İstanbul Sözleşmesini Savunmak: Toplumsal Cinsiyet Temelli Nefret Söylemiyle Mücadele İçin Politika Önerileri”, 2022. https://ag-da.org/wp-content/uploads/2022/07/I%CC%87st.-Soz.-Politika-Onerileri-Raporu-29-Temmuz.pdf (Son erişim tarihi 16.04.2023)
• Özkazanç, Alev. “Otoriter Sağ Popülizmin Yükselişi ve Küresel Kadın Hareketi.” Kısa Dalga, 08.04.2022. https://kisadalga.net/yazar/otoritersag-populizmin-yukselisi-ve-kuresel-kadin-hareketi_27536 (Son erişim tarihi 15.04.2023)
• Özkazanç, Alev. “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karşıtlığının Dinamikleri”. Bianet, 12 Mart 2019. https://www.bianet.org/bianet/toplumsal-cinsiyet/206353-toplumsal-cinsiyet-esitligi-karsitliginin-dinamikleri (Son erişim tarihi 15.04.2023)
• Özkazanç, Alev. “Toplumsal cinsiyet karşıtı hareketler, otoriter popülizm ve Türkiye.” Kaos GL, 08.01.2019. https://kaosgl.org/haber/toplumsal-cinsiyet-karsiti-hareketler-otoriter-populizm-ve-turkiye (Son erişim tarihi 15.04.2023)
• Özuğurlu, Aynur ve Cansu Dayan. “Toplumsal Cinsiyet Karşıtlığı ve Akademik Özgürlükler: Türkiye’de Kadın Ve Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları Örneği”. Toplum ve Hekim 35, no. 6 (2020): 456-465. Squire, Isabel Jane Ase. Gender ideology and the Istanbul Convention in Bulgaria. Aalborg Universitet Yüksek Lisans Tezi (2018).
• Şahi̇n, Meryem. “Dünyada Toplumsal Cinsiyet Karşıtı (Anti-Gender) Hareketler.” Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 22, no. 3 (2020): 654-670.
• Şeker, Berfu. “Avrupa’da ve dünyada toplumsal cinsiyet eşitliği karşıtı akımların etkileri”. Kaos GL, 22.04.2020. https://kaosgl.org/gokkusagi-forumu-kose-yazisi/avrupa-da-ve-dunyada-toplumsal-cinsiyet-esitligi-karsiti-akimlarin-etkileri (Son erişim tarihi 17.04.2023)
• T24. “Erdoğan, Sabah ve ATV'yi satın alan Kalyoncu'nun düğününe katıldı”, 1 Şubat 2014, https://t24.com.tr/haber/erdogan-sabah-ve-atvyi-satin-alan-kalyoncunun-dugunune-katildi,249934 (Son erişim tarihi 16.05.2023)
• Telseren Ömeroğlu, Aslı, Bengi Cengiz, Elif Bozkurt, Zeynep Kıvılcım. “Otoriter Cinsiyet Rejimlerine Karşı Direniş: İstanbul Sözleşmesi’nin Rolü”, t.y. https://ag-da.org/wp-content/uploads/2022/04/5.pdf (Son erişim tarihi 14.04.2023)
• van Dijk, Teun A. “Aims of Critical Discourse Analysis." Japanese Discourse 1, (1995): 17-27.
• van Dijk, Teun A. “Multidisciplinary CDA: A Plea for Diversity”. Methods of Critical Discourse Analysis ed. Ruth Wodak ve Michael Meyer (London: Sage, 2001), 95-120.
• van Dijk, Teun A. “Principles of Critical Discourse Analysis” Discourse & Society 4, no. 2 (1993): 249-283.