ANALİTİK DİN FELSEFESİNDEN BİR PROBLEM OLARAK DUA

Yıl 2020, Sayı: 71, 155 - 180, 15.07.2020

Emine Gören Bayam

Öz

Bu makale çağdaş analitik din felsefesinde duanın, bir felsefi problem olarak nasıl ele alındığıyla ilgilidir. Duanın farklı türleri vardır ancak her şeye gücü yeten, her şeyi bilen, iyi ve özgür olan bir Tanrı’dan, insanın dünyevi bir istekte bulunması şeklindeki dualar (petitionary prayer) felsefi bir problem olarak görünür. Bu makalede öncelikli olarak problemin ne olduğu belirlenmeye çalışılırken onun, Tanrı’nın sıfatları ile ilgili yönleri ele alınmış ve şu sorular izlenmiştir: Tanrı her şeyi bilen, mükemmel iyi bir varlık ise ve insanın iyiliğini her zaman isteyense ondan bir iyilik için dua etmenin anlamı nedir? Tanrı üstün bir biçimde özgür ve değişmez ise duanın gerçekten etkin bir şey olduğu söylenebilir mi? Tanrı’nın duaları kabul ettiğine bir kişinin rasyonel bir biçimde inanması ne kadar mümkündür? Bu sorular analitik din felsefesinde dua ile ilgili öne çıkan sorulardır. Problemi belirledikten sonra probleme sunulan çözüm önerilerinden sonuca bağlı, deontolojik ve ilahi inayete bağlı çözümler üzerinde durulmuştur. Her bir çözümün nasıl savunulduğu ve eksik yönleri ele alınırken muhtemel bir çözümde ne gibi özellikler olması gerektiği değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

dua, ilahi inayet, analitik din felsefesi, yaratıcı nedensellik, Scott Davison

Kaynakça

• Aquinas, St. Thomas, Summa Contra Gentiles, Çev. Joseph Rickaby, S. J.The Catholic Primer, 2005.
• Aquinas, St. Thomas, Summa Theologica, http://www.ccel.org/ccel/aquinas/ summa.html 28.07.2016.
• Basinger, David, “Why Petition an Omnipotent, Omniscient, Wholly Good God?”, Religious Studies, 19/1, 1983, s. 25-41.
• Basinger, David; Murray, M., “Tanrı Duaya İcabet Eder mi?”, çev. Fatih Topaloğlu, Din Felsefesinde Çağdaş Tartışmalar, ed. M. Peterson, R. Vanarragon, Elis Yayınları, Ankara, 2014, s. 293-320.
• Capps, Donald, “İstek Duası Psikolojisi”, çev. Ümit Horozcu, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12, 2005, s. 157-169.
• Choi, Isaac, “Is Petitionary Prayer Superfluous?”, Oxford Studies in Philosophy of Religion 7, 2016, s. 32-62.
• Cohoe, Caleb, “God, Causality, and Petitionary Prayer”, Faith and Philosophy, 31/1, 2014, s. 24-45.
• Davison, Scott A., “On the Puzzle of Petitionay Prayer: Response to Daniel and Frances Howard-Synder”, European Journal for Philosophy of Religion, 3, 2011, s. 227-237.
• Davison, Scott A., “Petitionary Prayer”, Stanford Encyclopedia of Philosophy, http://plato.stanford.edu/entries/ petitionary-prayer/ 19.06.2018.
• Davison, Scott A., Petitionary Prayer: A Philosophical Investigation, Oxford University Press, 2017.
• Hitchcock, Christopher, “Contrastive Explanation and the Demons of Determinism,” The British Journal for the Philosophy of Science, 50/4, 1999, s. 585-612.
• Howard-Snyder, Daniel and Frances, “The Puzzle of Petitionary Prayer”, European Journal for Philosophy of Religion, 2, 2010, s. 43-68.
• Kleinschmidt, Shieva, “The Experiential Problem for Petitionary Prayer”, International Journal of Philosophy of Religion, 83, 2018, s. 219-229.
• Lipton, Peter, “Contrastive Explanation”, Royal Institute of Philosophy Supplements, V. 27, Mart 1990, s. 247-266.
• Masek, Lawrence, “Petitionary Prayer to an Omnipotent and Omnibenevolent God”, Proceedings of the American Catholic Philosophical Association, 74, 2000, s. 273-283.
• Mavrodes, George I., “Prayer”, Routledge Encyclopedia of Philosophy, London and New York, 1998, s. 6816-6820.
• Murray, Michael J., “Tanrı Duaya İcabet Eder mi?”, çev. Fatih Topaloğlu, Din Felsefesinde Çağdaş Tartışmalar, ed. Michael L. Peterson, Raymond J. Vanarragon, çeviri editörü. Ferhat Akdemir, Elis Yayınları, Ankara, 2014, s. 294-306.
• Murray, Michael J., Meyers, Kurt, “Ask and It Will Be Given to You”, Religious Studies, 30/3, 1994, s. 311-330.
• Muzio, Gianluca Di, “A Collaborative Model of Petitionary Prayer”, Religious Studies, 54, 2018, s.37-54.
• Parladır, Selâhattin, “Dua”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara, TDV Yayınları, 1994, c.9: 530.
• Pickup, Martin, “Answer to Our Prayers: The Unsolved But Solvable Problem of Petitionary Prayer”, Faith and Philosophy, 35/1, 2018, s. 84-104.
• Stump, Eleonore, “Petitionary Prayer”, American Philosophical Quarterly, 16/2, Nisan 1979, s. 81-91.
• Swinburne, Richard, Providence and the Problem of Evil, Oxford, Oxford University Press, 2003.
• Turhan, Kasım, “İnayet”, TDV İslam Ansiklopedisi, 22, Ankara, Türkiye Diyanet Vakfı, 2000, s. 265-266.
• Yip, Andrew C., Smith, Nicholas D., “Partnership with God: A Partial Solution to the Problem of Petitionary Prayer”, Religious Studies, 46, 2010, s. 395-410.