MAĞRİP'TEN MEŞRİK'EFELSEFE. DOĞU BİLGELİĞİ

Yıl 2020, Sayı: 71, 20 - 45, 15.07.2020

Mehmet Vural

Öz

Felsefenin Eski Yunan’da ortaya çıkan bir “Yunan Mucizesi” olduğu Batılıların sıkça dillendirdiği bir iddiadır. Bu iddia sahipleri Doğu’yu barbar, geri kalmış ve felsefenin çok uzağında topluluklar olarak nitelemektedirler. Batı’nın Doğu’ya bu bakışı ön yargılı ve ideolojiktir.
Felsefenin atası sayılan Hermes, Doğulu mitolojik bir şahsiyettir. Sümerler, Mısırlılar, Hintliler ve Çinliler başta olmak üzere Doğulu birçok topluluk bilim ve felsefeye çok büyük katkı sağlamıştır. Ancak iki dünyanın bilim ve felsefeye bakışı birbirinden oldukça farklıdır. Batı, bilmeyi ve yazılı kültürü; Doğu ise yaşantıyı, deneyimi ve sözlü kültürü öne çıkarmaktadır. Batı’nın rasyonel düşüncesine karşı Doğu, sezgi, keşf, ilham gibi bilgi edinme yollarını önemsemiştir. Yine Batı’nın son dönemde ihmal ettiği metafizik, Doğu’da hâlâ çok güçlü bir şekilde varlığını sürdürmektedir.
Günümüzde Batı için Doğu bilgeliği gizemli, kapalı, ilginç, bir o kadar da yabancı gelse de alternatif bir bakış olma özelliğini korumaktadır. Bu çalışmada Doğu bilgeliği genel hatlarıyla tanıtılıp Batı felsefesi ile benzerlik ve farklılıkları ortaya konmaya çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Doğu bilgeliği, Hint bilgeliği, Çin düşüncesi, Eski Mısır'da bilgelik, Metafizik

Kaynakça

• • Ananda Coomaraswamy; René Guénon ve Dasgupta, Surendranath, Doğu Bilgeliği: Kılavuz Kitap, Çeviren: Ahmet Aydoğan, Say Yayınları, İstanbul 2012.
• • Charles Malik (1953), “The Relations of East and West”, Proceeding of the American Philosophical Society, 97, ss. 1-7.
• • Fuat Aydın (2018), Klasik Çin Düşüncesine Giriş, Ankara: Eski Yeni Yayınları.
• • Hans Joachim Störig (1993), İlk Çağ Felsefesi, Çeviren: Ö. Celal Güngören, İstanbul: Yol Yayınları.
• • Mehmet Vural (2020), İslam Felsefesi Sözlüğü, Ankara: Elis Yayınları.
• • Mes‘ûdî, et-Tenbîh ve’l-işrâf (2020), Çev.: Mithat Eser, Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• • Nishida Kitarö (1987), Last Writing: Nothingness and the Religious Worldview, trans. David A. Dilworth, Honolulu: Hawaii Press.
• • Recep Boztemur (2006), “Doğu”, Felsefe Ansiklopedisi, Editör: Ahmet Cevizci, Cilt: IV, Ankara: Ebabil Yayınları, ss. 673-678.
• • Roger T. Ames (2006), “Doğu Asya Felsefesi”, Felsefe Ansiklopedisi, Çev.: Muhsin Yılmaz, Editör: Ahmet Cevizci, Cilt: IV, Ankara: Ebabil Yayınları, ss. 678-682.
• • Roger-Pol Droit (Editör) (2015), Başka Diyarların Felsefeleri, 2 Cilt, Çeviren: İsmail Yerguz, İstanbul: Say Yayınları.
• • Seyyid Hüseyin Nasr (1984), İslam ve Modern İnsanın Çıkmazı, Çeviren: Ali Ünal, İstanbul: İnsan Yayınları.
• • Sidney Lewis Gulick (1963), The East and the West: A Study of Their Psychic and Cultural Characteristics, Tokyo: Charles E. Tuttle Co. Publishers.
• • Tâlat S. Halman (1972), Eski Mısır Şiiri, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• • Zhang Wei (2013), “Ortak Bir Dile Doğru Yolda Olmak mı? Heidegger’in Japon Bir Ziyaretçi ile Diyaloğu”, Çev.: Metin Bal, Kaygı, 21, ss. 159-175.