Anadolu Mandası (Bubalus bubalis) Sütlerinde Somatik Hücre Sayısına Etkili Bazı Faktörlerin Karar Ağacı Yöntemiyle Belirlenmesi

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 18, 71 - 76, 31.12.2022

İsa Yılmaz , Mete Yanar , Veli Sel

Öz

Bu çalışmada, Iğdır ili Karakoyunlu ilçesinde Anadolu mandası yetiştiren işletmelerde somatik hücre sayısına (SHS) etki eden bazı çevresel faktörlerin etkisi veri madenciliği (VM) algoritmalarından Ki-Kare Otomatik Etkileşim Belirleme Analizi (CHAID) ile analiz edilmiştir. CHAID algoritması kullanılarak karar ağacı oluşturulmuştur. Bu amaçla 2014-2015 yılları arasında Iğdır ili Karakoyunlu ilçesinde yetiştirilen Anadolu mandasından alınan 315 adet süt örneği kullanılmıştır. Çalışmada ortalama SHS 84.787±72.653 hücre/mL olarak belirlenmiştir. İşletmelerde manda ineğinin sağım öncesi meme temizliğinin yapılması durumuna göre SHS değerleri; yapılan işletmelerde SHS 70.779±63.835 hücre/mL ve yapılmayan işletmelerde 141.952±92.154 hücre/mL olarak belirlenmiştir (p<0.001). Meme temizliği yapılan işletmelerde mevsimlere göre SHS değeri yaz mevsiminde 88.505±79.153 hücre/mL, ilkbahar ve kış mevsiminin birlikte oluşturduğu grupta 57.361±45.037 hücre/mL olarak belirlenmiştir (p<0.001). Sağıcı faktörü göz önüne alındığında ise SHS değerleri; sağımı işçinin yapması durumunda 194.543±90.964 hücre/mL, ev sahibi erkek veya ev hanımının birlikte yapması durumunda 71.068±61.098 hücre/mL olarak belirlenmiştir (p<0.001). Bununla birlikte sağımın yalnız ev sahibi erkek tarafından yapıldığı işletmelerde 71.222±53.570 hücre/mL iken, yalnız ev hanımının yaptığı işletmelerde ise 54.524±39.180 hücre/mL olarak belirlenmiştir (p<0.05). Sonuç olarak; süt üretiminde meme temizliği, sağıcı kişi ve mevsim faktörlerinin SHS üzerinde etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Anadolu mandalarından elde edilen sütlerin SHS Türk Gıda Kodeksi ve Avrupa Birliği standartlarına uygun olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Anadolu mandası, Karar ağacı, Iğdır ili, CHAID, SHS, Anatolian water buffalo, Decision tree, SCC, Iğdır province

Destekleyen Kurum

Iğdır Üniversitesi

Proje Numarası

2013-FBE-L16

Teşekkür

Iğdır Üniversitesi Bilimsel Araştırma Proje Koordinatörlüğü (BAP) tarafından desteklenmiştir. Desteklerinden dolayı Iğdır Üniversitesi BAP birimine teşekkürlerimizi sunarız.

Determination of Some Factors Effective on Milk Somatic Cell Number in Anatolian Water Buffaloes (Bubalus bubalis) by Decision Tree Method

Öz

In this study, the effect of some environmental factors affecting the somatic cell count (SCC) in Anatolian water buffalo farms in Karakoyunlu district of Iğdır province was analyzed by Chi-Square Automatic Interaction Detection Analysis (CHAID), one of the datamining (DM) algorithms. A decision tree was created using the CHAID algorithm. For this purpose, 315 milk samples taken from farms in Karakoyunlu district reared Anatolian buffalo between 2014-2015 were used. The mean SCC in the study was determined as 84,787 cells/mL. SCC values according to the pre-milking udder cleaning of the buffalo cows in the farms; SCC was determined as 70,779±63,835 cells/mL in farms that were made and 141,952±92,154 cells/mL in farms that were not (p<0.001). According to the season groups , the SHS value in the farms that clean the udder. It was determined as 88,505±79,153 cells/mL and 57.361±45.037 cells/mL in summer and spring + winter seasons, respectively (p<0.001). Considering the provider factor, SCC values are; It was determined as 194,543±90,964 cells/mL if the worker performed the milking, and as 71,068±61,098 cells/mL if the man or housewife did the milking together (p<0.001). On the other hand, while it was 71,222±53,570 cells/mL in farms where milking was done only by the owner of the house, it was determined as 54,524±39,180 cells/mL in the farms where milking was done only by the housewife (p<0.05). As a result; It has been determined that udder cleanliness, milker and season have an effect on SCC in milk production. It has been determined that the milk obtained from Anatolian buffaloes comply with SCC Turkish Food Codex and European Union standards.

Anahtar Kelimeler

Anatolian water buffalo, Decision tree, SCC, Iğdır province, Anatolian water buffalo, CHAID, Decision tree, SCC, Iğdır province

Proje Numarası

2013-FBE-L16

Kaynakça

• Abd, A.A., Abdul, N.I, Abood A.S. (2013). Study of Somatic Cell Count in Milk of Pregnant and Non-Pregnant Buffaloes. Al-Anbar J. Vet. Sci. 6(1), 39-43.
• Alhussien, M.N., Dang, A.K. (2018). Milk somatic cells, factors influencing their release, future prospects, and practical utility in dairy animals: An overview, Veterinary World. 11(5), 562-577
• Anonim (2016). Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı Hayvan Yetiştiriciliği ve Sağlığı Meme Hastalıkları ile Mücadele, Kitap. ss 60, Ankara. http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller/Meme%20Hastal%C4%B1klar%C4%B1yla%20M%C3%BCcadele.pdf (Erişim: 07 Nisan 2019)
• Anonim (2017). Resmi Gazete. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı. Çiğ Süt Tebliği (No: 2017/20). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/04/20170427-2.htm (Erişim: 31 Ekim 2018).
• Anonim (2018). T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü Verileri. https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=IGDIR . (Erişim: 20 Kasım 2018).
• Anonim (2018). EU Hygiene Regulations in relation to TBC and SCC for Raw Milk. https://www.agriculture.gov.ie/media/migration/foodsafetyconsumerissues/foodsafetycontrolsonmilk/tradernotices/3MilkCircularTBCSCC160518.pdf (Erişim: 31 Ekim 2018).
• Atasever, S., Erdem, H., Kul, E. (2011). Relationship between somatic cell count and catalase activity in raw milk of Anatolian buffaloes. Scientific Research and Essays. 6(19), 4109-4112.
• Bombade, A., Kamboj, A., Alhussien, M.N., Monhanty, A.K, Dang, A.K. (2018). Diurnal variation of milk somatic and differential leukocyte counts of Murrah buffaloes as influenced by different milk fractions, seasons and parities, Biological Rhythm Res. 49(1), 151-163, DOI: 10.1080/09291016.2017.1345472.
• Damé, M.C.F., Lima, C.T.S., Marcondes, C.R., Ribeiro, M. E.R., Garnero, A.D.V. (2010). Preliminary study on buffalo (Bubalus bubalis) milk production in Southern Brazil. Proceedings 9th World Buffalo Congress. Buenos Aires, April, pp:582-584.
• De K, Mukherjee, J., Prasad, S., Dang, A.K. (2011). Effect of different physiological stages and managemental practices on milk somatic cell counts of Murrah buffaloes. Buff Bull. 30, 72–99.
• DeLong, K.L., Dayton, M.L., Schexnayder, S., Krawczel, P., Fly, M., Garkovich. L., Oliver, S. (2017). Farm business and operator variables associated with bulk tank somatic cell count from dairy herds in the southeastern United States. Journal of Dairy Science. 100, 9298-9310.
• Harmon, R.J. (2001). Somatic Cell Counts: A Primer. 40th Annual Meeting, National Mastitis Council, Reno, NV. USA, pp: 3-9.
• Kalyan, De., Mukherjee, J., Prasad, S., Dang, A.K. (2011). Effect of different physiologıcal stages and managemental practices on milk somatic cell counts of murrah buffaloes. Buffalo Bulletin. 30 (1), 72-74.
• Karadas, K., Kadirhanogullari, I.H. (2017). Predicting Honey Production using Data Mining and Artificial Neural Network Algorithms in Apiculture. Pakistan Journal of zoology. 49 (5), 1611-1619.
• Koç, Y., Eyduran, E., Akbulut, O. (2017). Application of Regression Tree Method for Different Data from Animal Science. Pakistan J. of zool. 49(2), 599-607.
• Manlongat, N., Yang, T.J., Hinckley, L.S., Bendel, R.B., Krider, H.M. (1998). Physiologic-chemoattractant-induced migration of polymorphonuclear leukocytes in milk. Clinical and Diagnostic Laboratory Immunology. 5 (3), 375-381.
• Moroni, P., Rossi, C.S., Pisoni, G., Bronzo, V., Castiglioni, B., Boettcher, P.J. (2006). Relationships between somatic cell count and intramammary infection in buffaloes. Journal of dairy science, 89(3), 998-1003.
• Orhan, H., Eyduran, E., Tatlıyer, A., Saygıcı, H. (2016). Prediction of egg weight from egg quality characteristics via ridge regression and regression tree methods. Revista Brasileira de Zootecnia. 45(7), 380-385.
• Oruçoğlu, O. (2011). Holstein ırkı ineklerin 305 günlük süt verimini etkileyen çevre faktörlerinin regresyon ağacı ile belirlenmesi. Doktora Tezi. SDÜ Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Özenç, E., Vural, M.R., Şeker, E., Uçar, M. (2008). An evaluation of subclinical mastitis during lactation in Anatolian buffaloes. Turk Journal of Veterinary Animal Science. 32 (5), 359-368.
• Piwczynski, D. & Sitkowska, B., (2012). Statistical Modelling of Somatic Cell Cvounts Using the Claassification Tree Technique. Archiv Tierzuccht 55(4), 332- 345.
• Roy, B., Mehlar, K., Sirohi, S.K. (2003). Influence of milk yield, parity, stage of lactation and body weight on urea and protein concentration in milk of Murrah buffaloes. Asian-Aaustralian Journal of Animal Science. 16 (9), 1285-1290.
• Sharma N, Singh N.K, Bhadwal M.S. (2011). Relationship of Somatic Cell Count and Mastitis: An Overview. Asian-Aust. J. Anim. Sci. 24(3), 429-438.
• Singh, M., Ludri, R.S. (2001). Somatic Cell Counts in Marrah buffaloes (Bubalus bubalis) during different stages of lactation, parity and season. Asian-Australasian Journal of Animal Sciences. 14(2), 189-192.
• Soysal, M.I. (2009). Manda ve ürünleri üretimi. ISBN No: 9944-5405-1-X.245s, Kitap: 250, Tekirdağ. SPSS, 2017. IBM SPSS Statistics for Windows, Version 25.0. Armonk, NY: IBM Corp.
• Şahin, A., Ulutaş, Z., Yıldırım, A., Kul, E., Aksoy, Y., Uğurlutepe, E., Sözen, S., Kaplan, Y. (2016). The Effect of Some Environmental Factors on Milk Composition of Anatolian Buffaloes. Scientific Papers-Series D-Animal Science. Volume LIX.
• Şahin, A., Yıldırım, A. (2012). Mandalarda çiğ süt kompozisyonu ve somatik hücre sayısı. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. (2), 43-48.
• Şekerden, Ö. (2011). Factors Affecting Somatic Cell Counts and Their Relations with Milk and Milk Constituent Yield in Anatolian and F1 Anatolian x Italian Crossbred Buffaloes. J.Anim. Production. 52 (1), 9-16.
• Şekerden, Ö. (2016). Her Yönüyle Manda Yetiştiriciliği. Temizyürek Ofset Baskı. Kitap: ss. 174, Hatay Türkiye TÜİK, (2021). Türkiye İstatistik Enstitüsü. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1002 (Erişim Tarihi: 26.12.2022).