THE IDENTIFICATION OFTHE FACTORS DETERMINING TURKEY’S CURRENT ACCOUNT DEFICIT

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 2, 530 - 543, 30.06.2018

N. Ceren Türkmen

https://doi.org/10.29106/fesa.403039

Cited By: 1

Öz

The current account balance of a country is comprised of the balance of
goods and services, the balance of investments and transfers. If the total
income from goods and services exports and sum of other foreign exchange
earning transactions is lower than the expenditure on imports of goods and
services and sum of other foreign exchange outflows, current account deficit
emerges Current account deficits (CAD) constitute an important research topic
in the economic literature, as they are an important indicator of the
structural economic fragility of all the developed and developing countries.
The CAD/GNP ratio is shown as one of the economic crisis signals. On the other
hand, the country exhibits persistence characteristics in CAD under the
presence of chronic structural problems and this problem has negative effects
such as narrowing borrowing opportunities of the country and increasing
borrowing costs. In this study, the sources of Turkey's current account deficit
were examined with the use of the MARS model. In this context, it is examined
whether the historical data on Turkey’s current account balance is associated
with selected macroeconomic variables. The coefficients of the model selected
from the models showing the existence of a coherent relationship indicate that
economic growth, the increase in the public sector borrowing requirement, the
increase in external debt, the increase in oil price and the appreciation of
USD are important in explaining the size of the current account deficit.

Anahtar Kelimeler

Current Account Deficit, MARS, Economic growth

TÜRKİYE’NİN CARİ İŞLEMLER HESABI AÇIKLARINI BELİRLEYEN ETMENLERİN TESPİTİ

Öz

Bir ülkenin cari dengesi, mal ve
hizmet dengesi, yatırım dengesi ve transferler dengesinin toplamından
müteşekkildir. Mal ve hizmet ihracatı ve diğer döviz kazandırıcı işlemlerden
elde edilen gelir, mal ve hizmet ithalatı ve diğer döviz çıkışı gerektiren işlemleri
kaynaklı giderlerden düşükse cari işlemler hesabı açığı meydana gelmektedir.
Cari işlemler hesabı açıkları (CAD) gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin hepsinde
yapısal ekonomik kırılganlıklarının önemli bir indikatörü olduğundan iktisat
literatüründe önemli bir araştırma konusunu teşkil etmektedir. CAD/GSMH oranı
ekonomik kriz sinyallerinden biri olarak gösterilmektedir. Diğer taraftan,
ülkede kronik yapısal problemlerin varlığı halinde CAD kalıcılık özellikleri
sergilemekte ve bu durum ülkenin borçlanma imkanlarının daralması, borçlanma
maliyetlerinin yükselmesi gibi olumsuz etkiler doğurmaktadır. Bu çalışmada
Türkiye’nin cari işlemler açığının kaynakları MARS modeli kullanımı ile
incelenmiştir. Bu kapsamda, Türkiye’de cari işlemler hesabına ait tarihsel
verinin seçilen makroekonomik değişkenler ile ilintili olup olmadığı
incelenmiştir. Tutarlı bir ilişkinin varlığını gösteren, anlamlı modeller
arasından seçilen modelin katsayıları cari açığın büyüklüğünün açıklanmasında
ekonomik büyümenin, kamu kesimi borçlanma gereksinimi artışının, dış borç
artışının, petrol fiyatı artışının ve dolar kuru artışının önemli olduğuna
işaret etmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Cari İşlemler Açığı, MARS, ekonomik büyüme

Kaynakça

• AKBOSTANCI, Elif ve TUNÇ, Gül İ. (2002), “Turkish Twin Deficit: An Error Correction Model Of Trade Balance”, Middle East Technical University Erc Working Papers, No: 01/06, 1-17.
• BİLGİLİ, Emine ve BİLGİLİ, Faik, (1998), “Bütçe Açığının Cari İşlemler Dengesi Üzerindeki Etkileri: Teori Ve Uygulama”, İktisat İşletme Ve Finans, 146, 4-16.
• BP, (2016), Statistical Review of World Energy.
• ÇETİNTAŞ, Hakan ve BARIŞIK, Salih, (2005) “Yapısal Kırılma, Birim Kök Ve İkiz Açıklar Hipotezi: Türkiye’den Ampirik Bulgular”, Maltepe Üniversitesi Ekonomik, Toplumsal ve Siyasal Analiz Dergisi: 1, 43-57.
• ÇEVİŞ, İsmail ve ÇAMURDAN, Burak, (2008), “The Determinants Of The Current Account Balance in Inflation Targeting Countries”, İktisat İşletme ve Finans, 23: 270, 111-131.
• DEMİRBAŞ, Muzaffer, vd, (2009), “Petrol Fiyatlarındaki Gelişmenin Türkiye’nin Cari Açığı Üzerine Etkisinin Analizi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 14:3, 289- 299.
• DUMAN, Yakup Koray, (2017), “Türkiye’de Cari İşlemler Dengesi Ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki”, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (FESA), 2-4, 231-244. DOI: 10.29106/fesa.356389.
• ERBAYKAL, E. (2007), “Türkiye’de Ekonomik Büyüme Ve Döviz Kuru Cari Açık Üzerinde Etkili Midir? Bir Nedensellik Analizi”, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3:6, 81-88.
• ERDOĞAN, S. Ve BOZKURT, H., (2009), “Türkiye’de Cari Açığın Belirleyicileri: MGARCH Modelleri İle Bir İnceleme”, Maliye Finans Yazıları, 23:84, 135-172.
• ERDOĞAN. S, ve ACET. H., (2016), “Cari İşlemler Dengesi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği 2003-2015”, The Journal of Academic Social Science Studies, 51, 539-548.
• ERKILIÇ, S., (2006), “Türkiye’de Cari Açığın Belirleyicileri”, Yayınlanmamış Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası İstatistik Genel Müdürlüğü.
• FRIEDMAN, J. H., (1991), “Multivariate Adaptive Regression Splines”, Annals Of Statistics, 19:1, 1-67.
• GÖÇER, İsmet, vd., (2013), “Kredi Hacmi Artışının Cari Açığa Etkisi: Çoklu Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Analizi”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 18, 1-17.
• KARABULUT, Gökhan ve ÇELİKEL DANIŞOĞLU, Ayşe, (2006), “Türkiye’de Cari İşlemler Açığının Büyümesini Etkileyen Faktörler”, Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi. 8: 1, 2006, 47-63.
• KARAGÖL, V. ve ERDOĞAN, M., (2016), “Cari Açığın Belirleyicilerine Yönelik Bir Zaman Serisi Analizi: Türkiye Örneği”, Sakarya İktisat Dergisi, 5: 2, 31-56.
• KASMAN, Adnan, Turgutlu, Evrim ve Konyalı, Gonca, (2005), “Cari Açık Büyümenin Mi Aşırı Değerli TL’nin Mi Sonucudur?”, İktisat, İşletme ve Finans, 233, 88-98.
• LEBE, F., vd., (2008) “The Empirical Analysis of The Effects Of Economic Growth and Exchange Rate on Current Account Deficit: Romania and Turkey Samples”, Journal of Applied Quantitative Methods. 4:1, 69-81.
• ÖZFALCI, Y., (2008), “Çok Değişkenli Uyarlanabilir Regresyon Kesitleri: MARS” Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi FBE.
• PEKER, O. ve HOTUNLUOĞLU, H., (2009), “Türkiye’de Cari Açığın Nedenlerinin Ekonometrik Analizi”, Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi. 23 :3, 221-237.
• SEKMEN, F. ve ÇALIŞIR, M. (2011), “Is There A Trade-Off Between Current Account Deficits And Economic Growth? The Case Of Turkey”. International Research Journal of Finance and Economics, 62, 166-172.
• SHEPTON, P. (2001), “Forecasting Recessions: Can We Do Better On Mars?”, FED, March-April, 39-41.
• TARI, R. ve KUMCU, F. S., (2005), “Türkiye’de İstikrarsız Büyümenin Analizi (1983– 2003 Dönemi)”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 9:1, 156-179.
• TELATAR, Erdinç, (2011), “Türkiye’de Cari Açık Belirleyicileri Ve Cari Açık- Krediler İlişkisi”, Bankacılar Dergisi. 78, 22-34.
• TELATAR, O. M. ve TERZİ, H., (2009), “Türkiye’de Ekonomik Büyüme Ve Cari İşlemler Dengesi İlişkisi”. Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 23:2, 119-134.
• UÇAK, Sefer, (2017), “Cari Denge ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Analizi”, MCBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 15:2, 107-140. Doi: 10.18026/cbayarsos.323995.
• ÜNSAL, H., (2006), “Kamu Açıkları İle Ödemeler Bilançosu Açıkları Arasındaki Etkileşim: 1980 Sonrası Türkiye Örneği”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi S.B.E., Ankara.
• YANAR, Rüstem ve KERİMOĞLU, Güldem, (2011), “Türkiye’de Enerji Tüketimi, Ekonomik Büyüme ve Cari Açık İlişkisi”, Ekonomi Bilimleri Dergisi. 3: 2, 191- 201, ISSN: 1309-8020.
• YILMAZ, Ahmet ve KARATAŞ, Togan, (2009), “Türkiye Ekonomisinde 2001 Yılı Sonrası Süreçte Cari İşlemler Açığının Nedenleri Üzerine Bir İnceleme”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F.Dergisi. XXVII:2, 2009, 69-96.
• YILMAZ, Ö., ve AKINCI, M., (2011), “İktisadi Büyüme İle Cari İşlemler Bilançosu Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15: 2, 363-377.
• YURDAKUL, F., ve UCAR, B., (2015), “The Relationship Between Current Deficit and Economic Growth: An Empirical Study on Turkey” Procedia Economics and Finance, 26, 101-108.