REEL DÖVİZ KURU VE KAMU BORÇLANMASI İLİŞKİSİ

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 4, 575 - 587, 31.12.2022

Muzaffer Albayrak

https://doi.org/10.29106/fesa.1089116

Öz

Büyüyen ülkelerin karşı karşıya olduğu en önemli sorunlardan biri, ekonomik kalkınmayı finanse edecek yeterli rezervlere sahip olmamalarıdır. Bu durum ülkelerin dış borç ihtiyaçlarını artıran önemli sebeplerden biridir. Ayrıca döviz kurundaki geçişkenlik, ülkelerin gelişmişlik düzeyine göre makroekonomik göstergeleri olumlu veya olumsuz yönde etkilemektedir. Türkiye, kırılgan ekonomik yapısı ve çözülmesi gereken sorunları nedeniyle reel döviz kurundaki değişimlerden en çok etkilenen ülkeler arasında yer almaktadır. Bu araştırma, Türkiye'de reel efektif döviz kuru oynaklığının devlet finansmanı üzerindeki kısa ve uzun vadeli etkilerini ölçmeyi amaçlamaktadır. Araştırmada, 1994Q1-2021Q2, Bai-Perron çoklu yapısal kırılma dönemine ilişkin üç aylık verilerin incelenmesinde, ampirik bulgular 1998Q3, 2003Q2, 2008Q4, 2013Q2, 2017Q3 dönemlerinde meydana gelen beş yapısal kırılmayı göstermektedir. Johansen eşbütünleşmesinden elde edilen sonuçlar değişkenler arasında uzun dönemli ilişkinin bulunduğunu göstermektedir. Granger sonuçları, reel döviz kurları ile kısa vadeli borç arasında çift yönlü bir nedensellik ilişkisinin varlığını ortaya koymaktadır. Bulgular, kısa vadeli borcun uzun vadeli borca neden olduğuna dair kanıt sağlamamıştır. Ampirik sonuçlar, politika yapıcıların ekonomideki riskleri önlemek ve istikrarı sağlamak ve sürdürmek için döviz kurunda dengeleyici politikalar uygulaması gerektiğine işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Reel Döviz Kuru, Kamu Borçlanması, Bai-Perron, Granger Analizi

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

REAL EXCHANGE RATE AND PUBLIC DEBT RELATIONSHIP

Öz

One of the most important problems opposed to growing countries is that they do not have sufficient reserves to finance economic development. This situation is one of the crucial reasons that increase the foreign debt needs of countries. In addition, the pass-through in the exchange rate affects the macroeconomic indicators positively or negatively according to the development level of the countries. Turkey is among the countries most affected by the changes in the real exchange rate because of its fragile economic structure and the problems that need to be resolved. This research aims to measure the short- and long-term effects of real effective exchange rate volatility on government finance in Turkey. In the study, in investigating quarterly data for the term 1994Q1-2021Q2, Bai-Perron multiple structural breaks, empirical findings show five structural breaks occurred in 1998Q3, 2003Q2, 2008Q4, 2013Q2, 2017Q3 periods. The results obtained from the Johansen cointegration show that there is a long-term relationship between the variables. Granger's results reveal the existence of a bidirectional causality relationship between real exchange rates and short-term debt. The findings did not provide evidence that short-term debt causes long-term debt. Empirical results point out that policymakers should implement stabilizing policies in the exchange rate to prevent risks in the economy and to ensure and maintain stability.

Anahtar Kelimeler

Real Exchange Rate, Public Debt, Bai-Perron, Granger Analysis

Proje Numarası

-

Kaynakça

• AGÉNOR, P. R. (1991), Output, devaluation and the real exchange rate in developing countries, Review of World Economics (Weltwirtschaftliches Archiv), 127, issue 1, p. 18-41.
• ADEREMİ, T., FAGBOLA, L., SOKUNBİ, G. ve EBERE, C. (2020). Investigating external debt and exchange rate fluctuations in Nigeria: Any difference with ARDL model? Studia Universitatis Babes-Bolyai Oeconomica.
• AKDUĞAN, U. (2020). Türkiye’de döviz kuru hareketleri ve kamu borcu ilişkisi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (22), 75-97.
• AKKUŞ, Ö. (2021). CDS risk primleri ile dış borçlanma ilişkisi: Simetrik ve asimetrik nedensellik analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (31), 215-228.
• ASONUMA T. (2016). Sovereign defaults, external debt and real exchange rate dynamics, IMF Working Papers, Issue 037, p.48.
• BAİ, J., PERRON, P. (2003), Computation and analysis of multiple structural change models, Journal of Applied Econometrics, 18, issue 1, p. 1-22.
• BOZOKLU, Ş. ve YILANCI, V. (2010), Reel döviz kurlarının durağanlığı: E7 ülkeleri için ampirik bir inceleme. Maliye Dergisi, 158, 587-606.
• BRİCEÑO H.R. ve PEROTE J. (2020). "Determinants of the Public Debt in the Eurozone and Its Sustainability Amid the Covid-19 Pandemic," Sustainability, MDPI, vol. 12(16), pages 1-29, August. BULUT, C. ve CANBOLAT, Y. (2013), Türkiye ekonomisi’nde artan kamu açıklarının enflasyon, faiz oranı ve döviz kuru üzerindeki etkileri.
• BUNESCU, L. (2014), The ımpact of external debt on exchange rate variation in Romania, Economics and Sociology, Vol. 7, No 3, 104-115. Doi: 10.14254/2071-789X.2014/7-3/8
• CÉLİNE, B. (2004). Public debt and real exchange rate: the case of the South American countries within a framework of new open economy macroeconomics. IMF working paper, 16(09).
• DEMİR, M. ve SEVER, E. (2008). Kamu iç borçlanmasının büyüme, faiz ve enflasyon oranı üzerindeki etkileri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (25) ,170-196.
• EİCHENGREEN, B. ve HAUSMANN R. (2005), “Original Sin: The road to redemption,” in B. Eichengreen and R. Hausmann (eds.), Other People’s Money. Chicago: Chicago University Press.
• ESER Y. ve BİRİNCİ N. (2014). İç ve dış borç tercihini etkileyen faktörler, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(23).
• GÖKTAŞ, P. ve DİŞBUDAK, C. (2014). Modelling ınflation uncertainty with structural breaks case of turkey (1994–2013). Mathematical Problems in Engineering, 2014, 1–19.
• HANSEN J. ve ROEGER W. (2000). Estimation of Real Equilibrium Exchange Rates, Economic Papers, No. 144.
• GOVIL R. (2014). Exchange rates: concepts, measurements and assessment of competıtıveness, Bangkok, Thailand, November 24 – December 3. https://www.imf.org/external/region/tlm/rr/pdf/Nov5.pdf
• İLGÜN, M. F., DUMRUL, C. ve AYSU, A. (2014). Bütçe açıklarının reel döviz kuru üzerindeki etkileri: Türk ekonomisi üzerine bir uygulama. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10 (23), 13-30.
• KELLY L. ve SİENKO D. L. (2018). Before and after analysis: an application of structural break testing to the determination of economic damages, https://www.aeaweb.org › preliminary › paper.
• KIRAN, B. (2014). Türkiye'de reel döviz kuru ile kısa ve uzun vadeli sermaye hareketleri ilişkisi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22 (1), 269-283.
• KOULADOUM, J. C. (2018). "External debts and real exchange rates in developing countries: evidence from Chad," MPRA Paper 88440, University Library of Munich, Germany.
• KUMAR A., BHUTTO NİAZ A., MANGRİO K. A. ve KALHORO M. R.|DORAN J. (Reviewing editor) (2019). Impact of external debt and exchange rate volatility on domestic consumption. New evidence from Pakistan, Cogent Economics and Finance, 7:1
• MACKTON W. S., ODONDO A. ve NYONGESA D. (2018). Asian Journal of Economics, Business and Accounting, 6(4): 1-20.
• MORİNA F., HYSA E., ERGÜN U., PANAİT M. ve VOİCA M. C. (2020). The effect of exchange rate volatility on economic growth: case of the CEE Countries, J. Risk Financial Manag., 13(8), 177; https://doi.org/10.3390/jrfm13080177
• ODABAŞI, Y. ve ÇETİN, M. (2019). İşsizlik, reel döviz kuru ve ham petrol fiyatlarının cari açık üzerindeki etkisi: Türkiye üzerine bir uygulama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (61), 159-172.
• OLCAR A. (2013). Türkiye’nin dış borç sorunu ve kriz etkileri, Hitit Üniversitesi SBE, YL Tezi, Çorum.
• OPUŞ, S. (2002). Dış borçlanmanın sınırı ve Türkiye. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (19), 183-206.
• OUHİBİ S. ve HAMMAMİ S. (2020), An econometric study of the ımpact of ınflation, exchange rate and ınterest rate on public debt using four panels of countries, Journal Of Economics and Economic Education Research, 21 (2). https://www.abacademies.org/articles/an-econometric-study-of-the-impact-of-inflation-exchange-rate-and-interest-rate-on-public-debt-using-four-panels-of-countries-9264.html (28.01.2022
• ÖZKUL, G. ve ÖZTÜRK, A. (2021). Türkiye'de Döviz Kuru Oynaklığı ile Dış Borç Stoku Arasındaki İlişkinin Toda-Yamamoto Nedensellik Testi ile Analizi. Bankacılık ve Finansal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 46-63.
• PARK, D., RAMAYANDİ, A. ve TİAN, S. (2020). Debt buildup and currency vulnerability: evidence from global markets, Asian Development Bank, Economics Working Paper Series No. 623.
• PEKER, O. ve BÖLÜKBAŞ, M. (2013). Türkiye’de dış borçlanmanın belirleyicileri: ekonometrik bir analiz. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27 (2) , 289-302.
• PHİAKEO K. (2017). Exchange rate pass-through to ınflation and ıts effect on economic growth in a dollarized economies: the case of Southeast Asian countries. The University of Tokyo.
• PHİLLİPS, P. C. ve PERRON P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75 (2), 335-346.
• RODRİK, D. (2008), The real exchange rate and economic growth, brookings papers on economic activity, 39 (2) (Fall), 365-439.
• SERTKAYA Z. (2021). Kamu borçlarının ekonomik büyüme üzerine etkileri: Türkiye örneği, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Yayımlanmamış YL Tezi, Aydın.
• SEZGENÇ (2019). Kamu borçları ve gelir dağılımı ilişkisi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış YL Tezi, Karaman.
• ŞANLI D., SONGUR M. ve MURATOĞLU Y. (2018). Kamu borcu ve enflasyonun büyüme üzerindeki etkisini yeniden gözden geçirmek: AB 15 örneği, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 9 (23), 42-55.
• TATAR H.E. ve ERDOĞAN S. (2020). Türkiye’de döviz kuru ve dış borç ilişkisi, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 16 (1), Int. Journal of Management Economics and Business.
• TCMB (2021). Ödemeler dengesi raporu, 2009-II. Ankara.
• USLU, H. (2020). Türkiye'de bütçe açıklarının reel döviz kuru üzerindeki etkileri: ampirik bir analiz. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 23 (2), 460-478.
• UYSAL, D. ve ALPTEKİN V. (2009), “Türkiye ekonomisinde büyüme – işsizlik ilişkisinin var modeli yardımıyla sınanması (1980 – 2007)”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25.
• WU X. ZHU S. BAİ Z. ve Lİ X. (2018). Research on multiple structural breaks of a-share market based on Bai-Perron and modified ICSS test, International Journal of Business and Social Science, 10 (12), 160-168.
• YAMAK, P. R. ve KORKMAZ, A. (2011). Reel döviz kuru ve dış ticaret dengesi ilişkisi. Istanbul University Econometrics and Statistics e-Journal, 0 (2),16-38.
• YIEN L. C., ABDULLAH H. ve AZAM M. (2017). "Granger causality analysis between ınflation, debt and exchange rate: evidence from Malaysia," International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences, vol. 7(1), 189-196, January.
• YUSSUF, Y.C. (2021). Cointegration test for the long-run economic relationships of East Africa community: evidence from a meta-analysis. Asian Journal of Economics and Banking.