INVESTIGATION OF THE CAUSALITY RELATIONSHIP BETWEEN BIST100 INDEX AND DOLLAR EXCHANGE RATE ON INVESTOR RISK APPETITE INDEX

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 1 - 11, 31.03.2024

Kübra Sağlam

https://doi.org/10.29106/fesa.1329108

Öz

Risk appetite indicators, which represent investor sensitivity in behavioral finance perspective, are effective in shaping investment decisions of individual, foreign, institutional and other investors in the markets. Due to the fact that psychological factors affect the markets, it is seen that individuals benefit from index types that measure the fear, risk and appetite of all investors on a global and local scale. Local markets evaluate their own risk appetite indices in this context, as well as the fear and risk appetite indices that affect global financial markets. Accordingly, in our study, relationship between Investor Risk Appetite (RISE) Index, which represents local risk appetite, and Borsa Istanbul 100 Index (BIST100) and dollar rate (USD/TRY) was examined by Toda-Yamamoto (1995) causality analysis. For the period between 04.01.2008-25.11.2022, weekly values of the RISE Index, weekly closing values of the BIST100 Index and weekly average of the USD/TRY exchange rate are used. As a result of the findings, it has concluded that causality relationship from BIST100 Index and USD/TRY average rate to RISE Index is unidirectional, while no causality relationship has found from RISE Index to other variables.

Anahtar Kelimeler

Investor Risk Appetite Index, Behavioral Finance, Toda-Yamamoto Causality Analysis, BIST100 Index, Dollar exchange rate

BIST100 ENDEKSİ ve DOLAR KURUNUN YATIRIMCI RİSK İŞTAHI ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ

Öz

Davranışsal finans perspektifinde yatırımcı duyarlılığını temsil eden risk iştahı göstergeleri, piyasalardaki bireysel, yabancı, kurumsal ve diğer yatırımcıların yatırım kararlarının şekillenmesinde etkili olmaktadır. Psikolojik faktörlerin piyasaları etkilemesinden dolayı, küresel ve yerel ölçekte tüm yatırımcılara ait korku, risk ve piyasalara dair iştahlarını ölçen endeks türlerinden bireylerin faydalanmakta olduğu görülmektedir. Yerel piyasalar, küresel finans piyasalarını etkileyen korku ve risk iştahı endekslerinin yanı sıra, kendi risk iştahı endekslerini de bu kapsamda değerlendirmektedir. Çalışmamızda bu doğrultuda, yerel risk iştahını temsil eden Yatırımcı Risk İştahı (RISE) Endeksi ile Borsa İstanbul 100 Endeksi (BIST100) ve dolar kuru (USD/TRY) arasındaki ilişki Toda-Yamamoto (1995) nedensellik analizi ile incelenmiştir. 04.01.2008-25.11.2022 tarih aralığı baz alınan dönemde, RISE Endeksinin haftalık değerleri ile BIST100 Endeksinin haftalık kapanış değerleri ve USD/TRY döviz kurunun haftalık ortalaması kullanılmıştır. Elde edilen bulgular neticesinde, BIST100 Endeksi ve USD/TRY kuru ortalamasından RISE Endeksine doğru nedensellik ilişkisinin tek yönlü olduğu sonucuna varılırken, RISE Endeksinden diğer değişkenlere doğru herhangi bir nedensellik ilişkisi bulunamamıştır.

Anahtar Kelimeler

Yatırımcı Risk İştahı Endeksi, Davranışsal Finans, Toda-Yamamoto Nedensellik Analizi, BIST100 Endeksi, Dolar kuru

Kaynakça

• AKDAĞ, S. (2019). VIX korku endeksinin finansal göstergeler üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), s. 235-256. doi:10.17218/hititsosbil.522619
• AKDAĞ, S., & İSKENDEROĞLU, Ö. (2019). Risk iştahı endeksinin markov rejim modeli ile incelenmesi: Türkiye örneği. Ege Akademik Bakış, 19(2), s. 265-275. doi:10.21121/eab.556341
• AKDAĞ, S., İSKENDEROĞLU, Ö., & Alola, A. A. (2020). The volatility spillover effects among risk appetite indexes:insight from the VIX and the RISE. Letters in Spatial and Resource Sciences(13), s. 49-65. https://doi.org/10.1007/s12076-020-00244-3 adresinden alındı
• AKDAĞ, S., & YILDIRIM, H. (2022, Kasım). Covıd-19 pandemisi ile yatırımcı risk iştahı arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(3), s. 611-621. doi:10.30692/sisad.1184953
• BALAT, A. (2020). Türkiye’nin hisse senedi piyasası ile yerli ve yabancı yatırımcı risk iştah endeksi ilişkisi: eşbütünleşme ve nedensellik analizi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, XLIX(2), s. 162-171.
• ÇELİK, S., DÖNMEZ, E., & ACAR, B. (2017). Risk iştahının belirleyicileri: Türkiye örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(Özel), s. 153-162.
• ÇİFÇİ, G., & REİS, Ş. G. (2020). Risk iştahı ile piyasa likiditesi arasındaki nedensellik ilişkisi. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 5(2), s. 389-403. doi:10.30784/epfad.687595
• DEMİREZ, D., & KANDIR, S. Y. (2020). Risk iştahının pay getirileri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(4), s. 92-102.
• FETTAHOĞLU, S. (2019, Ekim). Relationship between credit default swap premium and risk appetite according to types of ınvestors: evidence from Turkish stock exchange. Muhasebe ve Finansman Dergisi(84), s. 265-278. doi:10.25095/mufad.625880
• GEMİCİ, E., GÖK, R., & BOURİ, E. (2023, March). Predictability of risk appetite in Turkey: Local versus global factors. Emerging Markets Review, 55 , s. 1-28. doi:10.1016/j.ememar.2023.101018
• GUJARATİ, D. N., & PORTER, D. C. (2018). Temel Ekonometri (5. basımdan çeviri b.). (Ü. Şenesen, & G. G. Şenesen, Çev.) İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• İSKENDEROĞLU, Ö., & AKDAĞ, S. (2019). Risk iştahı ile petrol fiyatları, döviz kuru, altın fiyatları ve faiz oranları arasında nedensellik analizi: Türkiye örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 20(1), s. 1-14.
• KABAKCI, C. Ç., & AKKAYA, G. C. (2020). Yatırımcı duyarlılığı endeksi ile BİST 100 endeksi arasındaki ilişkinin araştırılması. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(4), s. 407-416. doi:10.18026/cbayarsos. 799208
• KALAFATCILAR, K., & KELEŞ, G. (2011, Ağustos 25). Risk iştahı endeskleri ve ifade ettikleri. Tükiye Cumhuriyet Merkez Bankası Ekonomi Notları(12), s. 1-10.
• KAPLAN, H. (2020). Sermaye yeterlilik rasyosu ile dolar kuru, altın fiyatları ve risk iştahı ilişkisi: Türk bankacilik sektöründe bir inceleme. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(66), s. 220-233.
• KAYA, A. (2021). Menkul kıymet yatırımcıların risk alma eğilimleri. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 15(2), s. 261-287. doi:http://dx.doi.org/10.46520/bddkdergisi.987443
• KÖYCÜ, E. (2022, Mart). Risk iştah endeksi ile BİST100 endeksi arasındaki ilişki: Covid-19 öncesi ve sonrası döneme yönelik bir araştırma. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(1), s. 1-11. doi:DOI: 10.29106/fesa.997958
• LİPPİ, A., & ROSSİ, S. (2020). Run For The Hills: Italian Investors’ Risk Appetite Before And During The Risk Appetite Before And During The. (E. P. Limited, Dü.) International Journal of Bank Marketing, 38(5), 1195-1213.
• LİU, M. H., MARGARİTİS, D., & TOURANİ-RAD, A. (2012, January 14). Risk appetite, carry trade and exchange rates. Global Finance Journal, 23(1), s. 48-63. doi:10.1016/j.gfj.2012.01.004
• MKK. (2014). MKK veri setleri. Merkezi Kayıt Kuruluşu. https://www.tuyid.org/files/seminerler/MKK_VERI_SETI_tuyid_(2)_V2.pdf adresinden alındı
• MKK. (2015). 2015 Faaliyet raporu. Merkezi Kayıt Kuruluşu. https://www.mkk.com.tr/sites/default/files/2021-12/MKK-2015.pdf adresinden alındı
• ÖNK, H., & SAYGIN, O. (2022, Haziran). Bitcoin, risk iştahı, BİST100 endeksi ilişkisi: Türkiye örneği. International Journal of Disciplines Economics & Administrative Sciences Studies, 8(42), s. 419-427. doi:http://dx.doi.org/10.29228/ideas.62987
• ÖZKAN, N. (2022). Yatırımcı risk iştahı ile BIST100, dolar kuru ve altın fiyatları arasındaki ilişkinin analizi: Covıd-19 pandemi dönemi üzerine bir inceleme. Y. A. Ünvan (Dü.) içinde, İşletme ve İktisadî Bilimler Metodoloji, Araştırma ve Uygulama (s. 353-368). Livre de Lyon.
• PHİLLİPS , P. C., & PERRON, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), s. 335-346. https://www.jstor.org/stable/2336182 adresinden alındı
• QADAN, M. (2019, April). Risk appetite and the prices of precious metals. Resources Policy, 62, s. 136-153. doi:10.1016/j.resourpol.2019.03.007
• QADAN, M., & JACOB, M. (2022, June). The value premium and investors’ appetite for risk. International Review of Economics and Finance, 82, s. 194-219. doi:10.1016/j.iref.2022.06.014
• SARAÇ, T. B., İSKENDEROĞLU, Ö., & AKDAĞ, S. (2016). Yerli ve yabancı yatırımcılara ait risk iştahlarının incelenmesi: Türkiye örneği. Sosyoekonomi, 24(30), s. 29-44. doi:10.17233/se.2016.10.002
• TARI, R. (2018). Ekonometri (13 b.). Kocaeli: Umuttepe Yaımları.
• TODA, H. Y., & YAMAMOTO, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal of Econometrics(66), s. 225-250. https://doi.org/10.1016/0304-4076(94)01616-8 adresinden alındı
• TÜYİD&MKK. (2013). Borsa trendleri raporu IV. http://www.tuyid.org/files/yayinlar/Borsa_Trendleri_Raporu_IV.pdf adresinden alındı
• YILMAZ, T., & YILDIZ, B. (2022). Yatırımcıların risk iştahı endeksi ile korku endeksleri arasındaki ilişki: Türkiye’de ardl ile ampirik bir uygulama. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 7(23), s. 646-676. doi:10.30784/epfad.1121939