Türkiye’de Reklamların ve Reklamcılık Anlayışının Filmlere Yansıması (1970-1980)

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 42 - 57, 30.06.2021

Menderes Akdağ

Öz

Türkiye’de reklamcılığın kökenleri Osmanlı’nın son dönemine kadar indirilebilir. Bu dönemin reklam aracı daha çok basındır. Cumhuriyet döneminde de basın bir reklam aracı olarak uzun süre etkisini sürdürür. İlerleyen süreçte radyo ve sinema bir reklam aracı olarak ortaya çıkar. 1970’lerde ise televizyon devreye girer. 1970’ler reklamcılık açısından Türkiye’de oldukça ilginç bir süreçtir. Bu, çoklu reklam araçlarının kullanıldığı bir dönemdir. Aynı dönem köyden kente göçün arttığı bir zaman dilimidir. Anarşi, siyasi şiddet ve istikrarsızlıklar dönemidir. Kimilerince bu dönemde devlet otoritesinin kaybolduğu dahi iddia edilmektedir. Bütün bunlar reklamcılığı da etkiler. Tüketicinin yanıltıldığı, kimi zaman mağdur edildiği görülür. Reklamcılıkta kontrolsüzlük söz konusudur. Filmler, çekildiği dönemlerden izler taşır. Bu nedenle geçmişi anlama adına sinema aracılık yapabilir. Bu açıdan bakıldığında 1970-1980 arasında Türkiye reklamcılığının izlerini filmlerde görmek mümkündür. Çalışmamız, Türkiye’de reklamcılığın dönüşümünü bu bakımdan farklı bir bakış açısıyla ve farklı kaynaklara dayanarak tekrar yorumlamayı amaçlamaktadır. Yöntem olarak söz konusu dönemde çekilmiş kimi filmler izlenmiştir. Buradan elde ettiğimiz bulgular, gazete taraması ve diğer okumalarımız sonucu edindiğimiz bilgilerle karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak, 1970’lerde Türk reklamcılığının çok farklı araçlar kullandığı ve bunun dönem filmlerine yansıdığı tespit edilmiştir. Bunun yanında dönemin siyasi atmosferi reklamcılığı etkilemiş olmalıdır. Öbür yanda o günkü reklamcılığa bugünden bakıldığında söz konusu reklamcılığın bir takım etik sorunlar yaşadığı çalışmamızın sonucu olarak anlaşılmıştır. Alan taraması sonucu çalışmamıza benzer bir araştırma örneğini rastlayamadık. Bu da çalışmamızın önemini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Reklam, Reklamcılık, Sinema, Türk Sineması, Film

Reflections of Advertising and Mentality Of Ads on Films in Turkey (1970-1980)

Öz

The origins of advertising in Turkey deductible until the late Ottoman period. Dominantly, the advertising medium of this period is the press. During the Republic period, the press continues to be effective as an advertising tool for a long time. In the future, radio and cinema emerge as an advertising tool. Television comes into play in the 1970s. 1970' is a very interesting process in Turkey in terms of advertising. This is a period when multiple advertising tools were used. The same period is a period in which the migration from the village to the city increases. Rate of anarchy, political violence and political instability goes up in the period. It is even claimed by some that the state authority was lost during this period. All of these also affect advertising. It is seen that the consumer is misled and sometimes victimized. There is a lack of control in advertising. Movies have traces of the time they were shot. Therefore, cinema can act as an intermediary to understand the past. In this respect, it is possible to see the traces of advertising in films between 1970-1980, in Turkey. Our study aim to reinterpret the transformation of the advertising in Turkey with a different perspective in this regard and intends to based on different sources. As a method, some films shot during that period were watched. The findings we obtained here were compared with the information we obtained as a result of our newspaper scanning and other readings. As a result, it was determined that Turkish advertising was reflected in the films of the period when it used very different tools in the 1970s. Besides, the political atmosphere of the period must have affected advertising. On the other hand, looking at the advertising of that day from today, it is understood as a result of our study that the said advertising had some ethical problems. As a result of the field survey, we could not find a research example similar to our study. This reveals the importance of our study

Anahtar Kelimeler

Advertising, Cinema, Turkish Cinema, Film.

Kaynakça

• Akdağ, M. (2020). Türk Sinema Tarihinde Film Reklamları: 1977 Yılı Hürriyet Gazetesi Örneği. M. Ö. Seçim içinde, İletşimciler Diyor Ki (s. 205-226). Konya: Literatürk.
• Aksoy, O. (Yöneten). (1976). Şoför [Sinema Filmi].
• Güllülü, U. (1981). Radyonun Bölge Reklam Aracı Olarak Kullanımına Bir Örnek: Erzurum Radyosu (1973-1978). İşletme Fakültesi Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara, Türkiye: Ankara Üniversitesi.
• Haluk Can Dizdaroğlu, B. T. (Yöneten). (2019). Kral Şakir Korsanlar Diyarı [Sinema Filmi].
• Kaya, C. (Yöneten). (2014). Motör: Kopya Kültürü & Popüler Türk Sineması (Remake, Remix, RipOff) [Sinema Filmi].