GRUPLARARASI TEHDİT ALGISI VE DİNİ TUTUMUN SURİYELİLERE YÖNELİK ÖN YARGIDAKİ ROLÜ

Yıl 2021, Cilt: 26 Sayı: 2, 363 - 393, 31.12.2021

Gönül Kılınç , Zeynep Sağır

Öz

Bu çalışmanın amacı, psikolojik travmalara neden olabilen deprem ve COVID-19 afetlerini yaşayan bireylerin gruplar arası tehdit algısı ve dini tutumlarının Suriyeli sığınmacılara yönelik ön yargılarındaki rolünü anlamak ve afetlerin bu konuda nasıl bir değişime neden olduğunu betimlemektir. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Çalışma grubunu, 10 (%40) kadın ve 15 (%60) erkek katılımcı oluşturmaktadır. Veri elde etmek için yarı yapılandırılmış görüşme formu hazırlanmıştır. Veriler NVIVO-12 programı ile analiz edilmiştir. Çalışmada elde edilen veriler betimsel ve içerik analizi ile çözümlenmiştir. Çalışmanın en önemli sonuçlar arasında aynı dine mensup olmanın, Suriyeli sığınmacılara yönelik bireylerin tehdit algılarında ve ön yargılarının azalmasında önemli bir rolü olduğudur. Bununla birlikte deprem ve COVID-19 afetlerine maruz kalmak, bireylerin sığınmacılara yönelik ön yargısal tutumlarında değişimler yaşanmasını beraberinde getirmiştir. Böylece, katılımcıların onlara yönelik tutumlarında empatik bir yaklaşımın oluştuğu anlaşılmıştır. Bu durumun nedeni, yaşanılan afetlerle birlikte bireylerin Suriyeli sığınmacılar ile aynı sıkıntıları yaşamalarının oluşturduğu benzerlik algısı ve maruz kalınan afete yönelik dini anlamlandırmalar olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Dini tutum, ön yargı, gruplararası tehdit algısı, Suriyeli sığınmacı, deprem, COVID-19, psikolojik travma

Kaynakça

• Allport, G. W. The Nature of Prejudice. çev. Nur Nirven. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Kültür Yayınları, 1. Basım, 2016.
• Allport, G. W. “Attitudes”. Terminology, (1933), 1-13.
• Allport, G. W-Ross, J. Michael. “Personal Religious Orientation and Prejudice”. Journal of Personality and Social Psycholog, 5(4), (1967), 432–443. doi:10.1037/h0021212.
• Boyraz, Z. “Türkiye‘de Göçmen Sorununa Örnek Suriyeli Mülteciler”. Journal of World of Turks, 7 (2), (2015), 35-58.
• Büyüköztürk, Ş., vd. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Pegem Yayıncılık, 2003.
• Certel, H. Din Psikolojisi. Isparta: Berivan Yayıncılık, 2014.
• Cirhinlioğlu, F. G. ”Dini yönelimler ve Önyargı”. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), (2010), 1366-1384.
• Çetin, Selvet. İzmir’deki Yerel Halkın Suriyeli Sığınmacılara Yönelik Algısı. Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Ercan, Özge. Medyanın Kitleleri Etkilemedeki Gücü: Suriye Savaşı Üzerinden Yazılı Basın İncelemesi. İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Erdoğan, M. (2015). Türkiye’deki Suriyeliler: Toplumsal Uyum ve Kabul Araştırması. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Gorsuch, R.L-Aleshire, D.O. “Christian Faith and Ethnic Prejudice: A Review and Interpretation of Research”. Journal for the Scientific Study of Religion, 13, (1974), 281.
• Güler, A., vd. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma: Teorik Çerçeve-Pratik Öneriler7 Farklı Nitel Araştırma Yaklaşımı- Kalite ve Etik Hususlar. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2015.
• İ. Gürses. “Ön Yargının Nedenleri”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14/1, (2005), 143-161.
• Harlak, H. Ön Yargılar: Psikososyal Bir İnceleme. İstanbul: Sistem Yayıncılık, 2000.
• Hogg, Michael A- Vaughan, Graham M. Socıal Psychology. Pearson: United Kingdom, 2018.
• Hürriyetoğlu, Heyyem. Gruplar Arası Tehdit ve Empatinin Suriyeli Göçmenlere Yönelik Açık ve Örtük Tutumlar Üzerindeki Etkisi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019.
• Kağıtçıbaşı, Ç- Cemalcılar, Z. Dünden Bugüne İnsan ve İnsanlar: Sosyal Psikolojiye Giriş. Evrim: İstanbul, 2014.
• Karaoğlu, Ezgi. The Role of Social Dominance Orientation, Empathy and Perceived Threat in Predicting Prejudice of Turkish Citizens Toward Syrian Immigrants. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. 2015.
• Özen, Beyza. İzmir’de Türk Çalışanların Suriyeli Çalışan Algısının Sosyal Psikolojik Analizi. İstanbul: Sabancı Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Özkeçeci, Hediye Hilal. Gruplar Arası Temas ve Tehdit Algısının Türkiye’deki Suriyelilere Yönelik Ön Yargıdaki Rolü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Pettigrew, T. F.-Tropp, L. R. “How Does Intergroup Contact Reduce Prejudice? Meta-Analytic Tests of Three Mediators”. European Journal of Social Psychology,38(6), (2008). 922–934. https://doi.org/10.1002/ejsp.504
• Sağır, Z- Paloutzian, R. F. “Relıgıous Attıtudes, Demographıc Varıables, and Prejudıce Toward Syrıan Refugees ın Turkey: Local Data and Internatıonal Dıfferences”. Ortadoğu ve Göç, 10(20), (2020), 279-304.
• Sağır, Z. When Individuals Hold Religion as a Coping Tool: A Qualitative Study of Acculturation Process in Syrian Refugees with Disabilities”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 24/2, (2019), 1-23.
• Stephan, W. G-Stephan, C. W. “An Integrated Threat Theory of Prejudice”. In S. Oskamp (Ed.), Reducing Prejudice and Discrimination. (2000), 23–45.
• Stephan, W.G., vd. “The Role of Threats in the Racial Attitudes of Blacks and Whites”. Personality and Social Psychology Bulletin, 28, (2002), 1242 - 1254.
• Velasco González, K., vd. “Prejudice Towards Muslims in The Netherlands: Testing Integrated Threat Theory”. The British journal of social psychology, 47 Pt 4, (2008), 667-85.
• Türkoğlu, Neslihan. Suriyeli Mültecilere Yönelik Algının Yardım Etme Üzerindeki Yordayıcı Etkisi Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Yanbolluoğlu, Özge. Suriyeli Mültecilere Yönelik Duygular ve Algılanan Sosyal Mesafede,
• Gruplararası Pozitif ve Negatif Temas, Sosyal Baskınlık Yönelimi, Gruplararası Tehdit ve Gruplararası Kaygının Rolü. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Yapıcı, A.- Yapıcı, F. “Ön yargı ve Ayrımcılık Bağlamında İslamofobi: Dini-Sosyal Kimlikler Arası İlişkilerde Değişim ve Süreklilik”. İlahiyat Akademi Dergisi, 6 (1), (2017), 1-25.
• Yıldırım, A- Hasan, Ş. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık: Ankara, 2013.