FARSÇANIN TÜRKİYE’DE YABANCI DİL OLARAK ÖĞRETİMİNDE YALANCI KÖKTEŞLİK (İran Farsçası ve Türkiye Türkçesi Örneklemi)

Yıl 2022, , 69 - 82, 18.01.2022

İsmail Söylemez

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1037058

Öz

False Cognate/yalancı kökteşler, dil öğretimi ve çeviri süreçlerinin önemli bir sorunudur. Aynı etimolojik kökten gelen, telaffuzu ve şekli benzer ancak anlam alanı farklı olan kelimeler; false friend/yalancı eş değer şeklinde adlandırılırken bu süreçte karşımıza çıkan telaffuzu ve şekli benzer, anlamları farklı ancak farklı etimolojik köklerden gelen kelimelere de false cognate/ yalancı kökteş denilmektedir. Yalancı kökteş kelimeler (false cognate words) ve yalancı eş değer kelimeler (false friend) birbirlerine karıştırılmamalıdır. Farsça-Türkçe birbirlerinden kelime alışverişinde bulunmuştur ve bu diller arasında oldukça fazla ortak kelime kullanmaktadırlar. Bu ortak kelimeler arasında çok sayıda falsce cognate/yalancı kökteş kelime bulunmaktadır. Farsça ve Türkçedeki ortak kelimeler Farsça öğrenme sürecinde ve çeviride kolaylık sağlarken yalancı kökteş kelimeler de hatalara sebep olmaktadır. Hedef dildeki yalancı kökteşlerle karşılaşan öğrenci, öğretim sürecindeki birinci dilden olumsuz aktarım yaparak kelimeyi Türkçedeki anlamıyla kabul etmekte ve hata yapmaktadır. Bu çalışma Farsça öğrenmek isteyen Türkiye Türkçesi konuşurlarının yalancı kökteş kelimeler konusunda farkındalık sahibi olmalarını ve bu karışıklıktan kaynaklanan sorunların daha kolay çözümlenebilmesine katkı sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Farsça, Türkçe, Farsça öğretimi, yalancı kökteşler.

False Cognates In Teaching Persian As A Foreign Language In Turkey (Iranian Persian and Turkey Turkish Sample)

Öz

False cognates are an important problem in language teaching and translation processes. Words that come from the same etymological root, have similar pronunciation and shape, but different meanings are false friend. Words with similar pronunciation and form, different meanings and different etymological roots are called false cognate. Persian-Turkish exchanged words from each other and they use many common words. Among these common words, there are many false cognate/false cognates. Common words in Persian and Turkish provide convenience in the process of learning Persian and in translation. But false cognates also cause errors. The student, who encounters false cognates in the target language, accepts the word with its Turkish meaning by making a negative transfer from the language he speaks and makes a mistake. This study aims to make the Turkish speakers of Turkey who want to learn Persian be aware of false homonyms and to solve the problems arising from this confusion more easily.

Anahtar Kelimeler

Persian, Turkish, Persian teaching, false cognates.

Kaynakça

• Aksan, D. (2016). Anlambilim: Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi. Ankara: Bilgi.
• Bermaganbetova, S. (2016). Türkiye Türkçesi ve Kazak Türkçesi Arasındaki Yalancı Eş Değerler. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
• Çelik, A. (2005). Tanzimat’tan Günümüze Türkiye’de Farsça Öğretimi. Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Dilberipur, A. (1995). Türkçe-Farsça ortak Kelimeler Sözlüğü. Ankara.
• Dursunoğlu, H. (2009). Türkiye Türkçesindeki Farsça Sözcükler ve Kullanım Şekilleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13 (1): 131-142.
• Erkır, B. (2011). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Karşılaştırmalı Türkçe-İngilizce Sözde Denkteşler (False Cognates) Listesinin Oluşturulması ve Bu Listenin Eğitbilimsel Olarak Kullanılması. Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• MEB, Yabancı Dil Eğitimi ve Öğretimi ile Türk Vatandaşlarının Farklı Dil ve Lehçelerinin Öğrenilmesi Hakkında Kanun, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2923.pdf Erişim Tarihi: 18.08.2021.
• Özeren, M. (2014). Salar Türkçesi ve Türkiye Türkçesi Arasındaki Yalancı Eşdeğer Sözcükler. TEKE, 3/2, 111-127.
• Ozеrеn, M. (2017). O Lоjnıh Еkvivаlеntаh Rоdstvеnnоgо Prоishоjdеniya v Аltаyskоm i Тurеtskоm Yazıkаh. Yazık i Litеratura, 4(104), Bakı 2017, s. 278-280.
• Ozеrеn, M., Abdiеva, R. (2018). O lоjnıh еkvivаlеntаh rоdstvеnnоgо prоishоjdеniya v kırgızskоm i turеtskоm yazıkаh. Tanrı Dağlarının Anadolu’daki İlk Profesör Kızı Gülzura Cumakunova (Ed. A. İsakov-G. Murzakulova), Bengü Yay., Ankara, s. 107-116.
• Ozеrеn, M. (2019). Lоjnıе Еkvivаlеntı / False Equıvalents. Prоblеmı Sоvrеmеnnоy Nauki i Obrazоvaniya / Problems of Modern Science and Education. No. 1 (134), 2019, s. 75-78.(https://ipi1.ru/images/2019/134/PMSE-1-134.pdf)
• Pirooz, M. R. (2003). On English-Persian and Persian-English False Cognates. Iranian Journal Of Applied Linguistics (IJAL), İran: Sistan-Belucestan, 6-1, 118-136.
• Resulov, A. (1995). Akraba Diller ve Yalancı Eş Değerler Sorunu. Türk Dili 524, 916-924, Ankara.
• Söylemez, İ. (2021). Türkiye’de Yabancı Dil Olarak Farsça Öğretiminde Yalancı Eş Değerlik (İran Farsçası ve Türkiye Türkçesi Örneklemi). Nüsha 53, 243-296, Ankara.
• Şimşekler, N. (2021). Türkiye’nin Bir İhtiyacı: İran, Afganistan ve Tacikistan Farsçasını Kapsayan Farsça Mütercim-Tercümanlık Bölümü. Afganistan-İran-Tacikistan Dil ve Edebiyat Yazıları, (Ed. İsmail Söylemez) 33-38, İstanbul: Demavend.
• Turgut, K. (2011). Türkiye’de Farsça Dili ve Edebiyatı Alanında Yapılan Çalışmalar Bibliyografyası Denemesi I: Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarında Hazırlanan Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri. Şarkiyat Mecmuası, İstanbul.
• Türkben Aydın, F. (2018). Dil Öğreniminde Türkçe-Farsça Ortak Deyimlerin Önemi Üzerine Bir İnceleme. Turkish Studies, S.13/4, Ankara.
• Uzun, L. ve Salihoğlu (2009). English-Turkish Cognates and False Cognates: compiling a Corpus and Testing How They ara Translated by Computer Programs. Poznan Studies in Contemporary Linguistic 45 (4)., 569-593.