TYPOLOGICAL VARIATION IN ENCODING THE MANNER OF MOTION EVENT IN TRANSLATED VERSIONS OF ENGLISH AND TURKISH SHORT STORIES

Yıl 2022, , 895 - 908, 21.09.2022

Cemre İşler

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1061348

Öz

The aim of this study is to examine how speakers of typologically different languages, Turkish (a verb-framed language, V-language) and English (a satellite-framed language, S-language) express manner of motion events and how each language adapts itself to the demands of the other in translations with regard to the use of manner-of-motion verbs. In this respect, a total of 20 short stories (10 Turkish and 10 English) were selected to analyze. The effort was made to include the ones that are well suited for eliciting manner of motion verbs. For the identification of the motion verbs, Talmy’s (1985) definition of motion events was taken into consideration. According to the results, English writers were found to express manner of motion in their texts at a higher rate with regard to both token and type frequency of manner-of-motion verbs. As far as the translation strategies were considered, it was found that Turkish and English writers mostly used literal translation. In order to adapt the characteristics of the target language, it was also found that translators used a variety of strategies indicating compensation for language requirements.

Anahtar Kelimeler

Linguistic typology, Motion events, Manner of motion verbs, S-languages, V-languages

İngilizce ve Türkçe Kısa Öykü Çevirilerinde Devinim Eylemlerinin Tarz Anlatımı Bakımından Dilbilimsel Tipolojik Değişkenliği

Öz

Bu çalışma, tipolojik olarak farklı sınıflandırılan Türkçe (fiil çerçeveli dil) ve İngilizce (uydu çerçeveli dil) dillerinde devinim eylemlerinin kullanımını sıklık ve çeşitlilik bakımından inceleyerek, her iki dilin karşılıklı çevirilerinde hedef dilin gerekliliğine nasıl uyarlandığını çevirmenlerin kullandıkları stratejilere bakarak tespit etmeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda, 10 Türkçe ve 10 İngilizce olmak üzere toplam 20 kısa öykü devinim eylemlerinin kullanımı ve çevirileri bakımından incelenmek üzere seçilmiştir. Devinim eylemlerinin tarz anlatımlarını ortaya koyabilmek için çalışmanın amacına uygun olan eylemler dahil edilmeye çalışılmıştır. Bunun olabilmesi adına da, devinim eylemlerinin tespiti için Talmy'nin (1985) ‘devinim eylemleri’ tanımı dikkate alınmıştır. Bulgulara göre, İngiliz yazarların Türk yazarlara göre devinim eylemlerini metinlerinde hem sıklık hem de çeşitlilik bakımından daha yüksek oranda ifade ettikleri ortaya çıkmıştır. Hedef dilin özelliklerini uyarlamak için çevirmenlerin dil gereksinimlerinin karşılanmasına yönelik çeşitli stratejiler kullandıkları ve bu stratejilere bakıldığında ise en çok “birebir tercümeyi” kullandıkları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dilbilimsel tipoloji, Devinim eylemleri, Devinim eylemlerinde tarz anlatımı, Uydu çerçeveli diller, Fiil çerçeveli diller

Kaynakça

• Abasıyanık, S.F. (2012). Stelyanos Hrisopulos. Türkiye İş Bankası, Kültür Yayınları. Translated by: Joseph LeBaron (1983). In Halman, T.S. (ed.) A Dot on the Map: Selected Stories by Sait Faik (pp. 135-143). Indiana: Indiana University Turkish Studies.
• Abasıyanık, S.F. (2012). Sivriada Geceleri. Türkiye İş Bankası, Kültür Yayınları. Translated by: William C. Hickman (1983). In Halman, T.S. (ed.) A Dot on the Map: Selected Stories by Sait Faik (pp. 67-73). Indiana: Indiana University Turkish Studies.
• Abasıyanık, S.F. (2012). Haritada Bir Nokta. Türkiye İş Bankası, Kültür Yayınları. Translated by: Talat Sait Halman (1983). In Halman, T.S. (ed.) A Dot on the Map: Selected Stories by Sait Faik (pp. 39-47). Indiana: Indiana University Turkish Studies.
• Abasıyanık, S.F. (2012). Son Kuşlar. Türkiye İş Bankası, Kültür Yayınları. Translated by: Talat Sait Halman (1983). In Halman, T.S. (ed.) A Dot on the Map: Selected Stories by Sait Faik (pp. 273-281). Indiana: Indiana University Turkish Studies.
• Abasıyanık, S.F. (2012). Hişt Hişt. Türkiye İş Bankası, Kültür Yayınları. Translated by: Hanna Ruth Schelle (1983). In Halman, T.S. (ed.) A Dot on the Map: Selected Stories by Sait Faik (pp. 269-273). Indiana: Indiana University Turkish Studies.
• Ağaoğlu, A. (2015). Sessizliğin İlk Sesi, Istanbul: Everest Yayınları. Translated by: Mizanoğlu Reddy, N. (1988). Twenty Stories by Turkish Women Writers (pp. 179-189). Indiana: Indiana University Turkish Studies.
• Atasü, E. (2003). Kadınlar da Vardır. Istanbul: Can Yayınları. Translated by: Mizanoğlu Reddy, N. (1988). Twenty Stories by Turkish Women Writers (pp. 95-98). Indiana: Indiana University Turkish Studies.
• Burak, S. (1965). Pencere. available at: http://www.siirakademisi.com/index.php Translated by: Mizanoğlu Reddy, N. (1988). Twenty Stories by Turkish Women Writers (pp. 7-13). Indiana: Indiana University Turkish Studies.
• Chappell, F. (1996). Painted Devils, In Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Mütercim-Tercümanlık Bölümü, Çeviribilim Ve Uygulamaları, Aralık, 2000, pp.128, Translated by: Orkun Yakın.
• Eray, N. (1986). Azgelişmişlik Eczanesi, available at: http://www.siirakademisi.com/index.php. Translated by: Mizanoğlu Reddy, N. (1988). Twenty Stories by Turkish Women Writers (pp. 118-124). Indiana: Indiana University Turkish Studies.
• Erbil, L. (1968), Ayna, available at: http://www.siirakademisi.com/index.php? Translated by: Mizanoğlu Reddy, N. (1988). Twenty Stories by Turkish Women Writers (pp. 17-22). Indiana: Indiana University Turkish Studies.
• Faulkner, W. (1992). That Evening Sun, in New York, The Oxford Book of American Short Stories, Translated by: N. A. Öncül, (2003). Amerikan Edebiyatı Öykü Antolojisi (pp. 252-272), Dünya Yayıncılık.
• Furman, R. (2012). Caused motion events in Turkish: Verbal and gestural representation in adults and children. Netherlands Graduate School of Linguistics.
• Furman, R., Ozyurek, A., & Küntay, A. C. (2010). Early language-specificity in Turkish children's caused motion event expressions in speech and gesture. In 34th Boston University Conference on Language Development [BUCLD 34] (pp. 126-137). Cascadilla Press.
• Gilman, C. P. (1992). The Yellow Wallpaper, in New York, The Oxford Book of American Short Stories. Translated by: Özlem Karagöz, (2003). Amerikan Edebiyatından Seçme Öyküler (pp. 121-141), Dünya Yayıncılık.
• James, H. (1913). The Middle Years, in New York, The Oxford Book of American Short Stories, 1992. Translated by: N. A. Öncül, (2003). Amerikan Edebiyatı Öykü Antolojisi (pp. 161-186), Dünya Yayıncılık.
• O’ Brien, T. (1992). The Things They Carried, In in New York, The Oxford Book of American Short Stories. Translated by: Nuri Ateş (2003). Amerikan Edebiyatı Öykü Antolojisi (pp. 516-540), Dünya Yayıncılık.
• O’Conner, F. (1955). Good Country People, available at: http://engl273-3-stair.wikispaces.umb.edu/file/view/Good+Country+People.pdf, Translated by: Buket Akgün (2003). Amerikan Edebiyatı Öykü Antolojisi (pp. 434-460), Dünya Yayıncılık.
• O’Conner, F. (2005). A Good Man Is Hard to Find, In New York, Fifty Great Short Stories. Translated by: Meltem Sargın (2003). Amerikan Edebiyatından Seçme Öyküler (pp. 189-213), Dünya Yayıncılık.
• Özçalışkan, Ş. (2012). When gesture does and does not follow speech in describing motion. In Supplement to the Proceedings of the 36th Boston University Conference on Language Development. Retrieved from http://www. bu. edu/bucld/files/2012/07/ozcaliskan-36. pdf.
• Özçalışkan, Ş. (2004). Typological variation in encoding the manner, path, and ground components of a metaphorical motion event. Annual Review of Cognitive Linguistics, Ruiz de Mendoza Ibáñez, Francisco José (ed.), (pp. 73–102).
• Özçalışkan, Ş. & Slobin, D.I. (2003). Codability effects on the expression of manner of motion in English and Turkish. In A.S. Özsoy, D. Akar, M. Nakipoglu-Demiralp, E.E. Taylan & A. Aksu-Koç (Eds.), Studies in Turkish Linguistics (pp. 259–270). Istanbul: Bogaziçi University Press.
• Özçaliskan, Ş. & Slobin, D. I. (2000). Climb up vs. Ascend climbing: Lexicalization Choices in Expressing Motion Events with Manner and Path Components. In S. Catherine-Howell, S. A. Fish, & T. K. Lucas (Ed.), Proceedings of the 24th Annual Boston University Conference on Language Development, 2(558-570), Somerville, MA: Cascadilla Press.
• Özyürek, A. (2000). Differences in spatial conceptualization in Turkish and English discourse: Evidence from both speech and gesture. In Studies on Turkish and Turkic languages (pp. 263-272). Harrassowitz.
• Özyürek, A., & Kita, S. (1999). Expressing manner and path in English and Turkish: Differences in speech, gesture, and conceptualization. In Twenty-first Annual Conference of the Cognitive Science Society (pp. 507-512). Erlbaum.
• Powell, P. (1996). A Gentleman’s C, In Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Mütercim-Tercümanlık Bölümü, Çeviribilim Ve Uygulamaları, Aralık, 2000, pp.129, Translated by: Orkun Yakın.
• Slobin, D. I. (1996). Two Ways to Travel: Verbs of Motion in English and Spanish. In M. Shibatani and S. A. Thompson (Ed.), Grammatical Constructions, (pp. 195-220), Oxford, Oxford University Press.
• Slobin, D. I. (1997). Mind, Code and Text. In Joan Bybee, John Haiman and Sandra A. Thompson (Ed.), Essays on Language Function and Language Type, (pp. 437-467), Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins.
• Slobin, D. I. (2000). Verbalized Events: A Dynamic Approach to Linguistic Relativity and Determinism. In S. Niemeier & R. Dirven (Ed.), Evidence for Linguistic Relativity, (pp. 107 -138), John Benjamins Publishing Company.
• Slobin, D. I. (2003). Language and Thought Online: Cognitive Consequences of Linguistic Relativity. In D. Gentner & S. Goldin-Meadow (Ed.), Language in mind: Advances in the study of language and thought (pp. 157-192), Cambridge, MA. MIT Press.
• Slobin, D. I. (2004). Relating Narrative Events in Translation. In D. Ravid & H. B. Shyldkrot (Ed.), Perspectives on Language and Language Development. Essays in honor of Ruth A. Berman. Dordrecht: Kluwer.
• Slobin, D. I. (2005). Linguistic Representations of Motion Events: What is Signifier and What is Signified? In C. Maeder, O. Fischer & W. Herlofsky (Ed.), Iconicity Inside Out: Iconicity in Language and Literature 4. Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins.
• Talmy, L. (1985). Lexicalization Patterns: Semantic Structure in Lexical Forms. In T. Shopen (Ed.), Language Typology and Syntactic Description, (pp. 57-147). New York: Cambridge University Press.
• Talmy, L. (1991). Path to realization: A typology of event conflation, Proceedings of the Seventeenth Annual Meeting of the Berkeley Linguistics Society, (pp. 480-519).
• Talmy, L. (2000). Toward a Cognitive Semantics. Cambridge, MA: MIT Press.
• Uçar, A. (2006). Türkçe Devinim Eylemlerinde Tarz Anlatımı. Dil ve Edebiyat Dergisi, 3(2).
• Williams, J. (2000). Harmony. In Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Mütercim-Tercümanlık Bölümü, Çeviribilim Ve Uygulamaları, Aralık, (pp.127). Translated by: Orkun Yakın.
• Wright, R. (1992). The Man Who Was Almost A Man, in New York, The Oxford Book of American Short Stories. Translated by: Tuna İncesulu (2003). Amerikan Edebiyatından Seçme Öyküler (pp. 449-469), Dünya Yayıncılık.