The Effect of Organizational DNA on Organizational Socialization in Schoool

Yıl 2024, , 81 - 95, 26.01.2024

Mahmut Sağır , Abdulkadir Nacar

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1208453

Öz

This research aims to examine the effect of schools’ organizational DNA types on organizational socialization by determining the organizational DNA characteristics and organizational socialization levels of schools according to teachers’ opinions. The universe of the research consists of 8957 teachers working in official primary, secondary and high schools in Kahramanmaraş central districts in the 2020-2021 academic year. The sample of the study consisted of 374 teachers selected from the population by the "Simple Random Sampling" method. The research was carried out in a relational screening model. In the research, personal information form, Organizational Socialization Scale (Erdoğan &Dönmez; 2019) and Organizational DNA Characteristics Scale of Schools (Nacar & Demirtaş; 2021) were used for data collection. In the study, it was determined that the organizational DNA scale of schools was at a high level for the communicative and entrepreneurial school sub-dimensions, and at a low level for the idle and bureaucratic organization sub-dimensions. In the study, it was concluded that the organizational socialization levels of the schools were "high". It has been determined that the communicative and entrepreneurial sub-dimensions of organizational DNA have a significant effect on organizational socialization. It was determined that while the levels of organizational DNA related to openness to communication and entrepreneurial sub-dimensions increased, the levels of organizational socialization increased.

Anahtar Kelimeler

School, Organization, Organizational DNA, Organizational Socialization

OKULLARDA ÖRGÜTSEL DNA’NIN ÖRGÜTSEL SOSYALLEŞMEYE ETKİSİ

Öz

Bu araştırmanın amacı, okulların örgütsel DNA özellikleri ile örgütsel sosyalleşme düzeylerini belirlemek ve okulların örgütsel DNA profillerinin örgütsel sosyalleşmeye etkisini incelemektir. Araştırma, ilişkisel tarama modelinde desenlenmiştir. Araştırmanın evrenini, 2020-2021 eğitim öğretim yılında Kahramanmaraş merkez ilçelerinde resmi ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan 8957 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın örnekleminde ise evrenden “Basit Tesadüfi Örnekleme” yöntemiyle belirlenen 374 öğretmen ve okul yöneticisi yer almıştır. Araştırmada veriler, örgütsel sosyalleşme ölçeği (Erdoğan & Dönmez; 2019) ve okulların örgütsel DNA Özellikleri Ölçeği (Nacar & Demirtaş; 2021) kullanılarak toplanmışır. Araştırmada, okulların Örgütsel DNA Ölçeğinde yer alan iletişime açık okul ve girişimci okul alt boyutlarında yüksek düzeyde, başıboş okul ve bürokratik okul altboyutlarında ise düşük düzeyinde oldukları tespit edilmiştir. Araştırmada okulların örgütsel sosyalleşme düzeylerinin ölçeğin tüm alt boyutlarında “yüksek” olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Örgütsel DNA’nın iletişime açık ve girişimci alt boyutlarının örgütsel sosyalleşme üzerinde anlamlı bir etkisi olduğu tespit edilmiştir. Örgütsel DNA’nın iletişime açık ve girişimci alt boyutlarına ilişkin düzeyleri yükselirken, örgütsel sosyalleşme düzeylerinin de yükseldiği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okul, Örgüt, Örgütsel DNA, Örgütsel Sosyalleşme

Kaynakça

• Aguirre, D., Howell, L. W., Kletter, D. B., & Neilson, G. (2005). A Global checkup: diagnosing the health of today’sorganisations. Booz Allen Hamilton amah, E. & Baridam, D.(2012) Adaptability and Organizational effectiveness. A study of the Nigerian banking industry. International Journal of Business Management Tomorrow, 2(3), 122-131.
• Akdur, R. (2003). Sağlık ocağı hizmetlerinde izleme değerlendirme ve eğitim kılavuzu. Onur Matbaacılık.
• Andur, A. (2014).İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel sosyalleşme ve örgütsel bağlılığa ilişkin algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi (Manisa İli Örneği)[YayınlanmamışYüksek Lisans Tezi], Ege Üniversitesi.
• Aytaç, Ö. (2004). Örgütler: Sosyolojik bir perspektif. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 189-217.
• Baş, T. (2013). Anket. Seçkin Yayınları.
• Balcı, A. (2000). Örgütsel sosyalleşme kuram strateji ve taktikler, Pegema Yayıncılık.
• Ball, R. J. (1997). DNA Leadership through, the goals institute. Reston VA.
• Bancar, A. (2016). Örgüt DNA’sı. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Baransel, A. (1979).Çağdaş yönetim düşüncesinin evrimi, klasik ve neo-klasik yönetim ve örgüt teorileri. İstanbul Üniversitesi İşletme İktisadı Enstitüsü 30. Yıl Yayınları.
• Bostancı, A. B., Akçadağ, T., Kahraman, Ü., & Tosun, A. (2016). Okulların DNA profili ile okul içi politik davranışlar arasındaki ilişki. Journal of Human Sciences, 13(3), 5693-5705.
• Bostancı, A. B., Çelik, K., & Kahraman, Ü. (2017). Okulların DNA profilleri ile öğretmenlerin psikolojik sermayeleri arasındaki ilişki. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 140-156.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Çakınberk, A., Derin, N., & Demirel, T. E. (2011). Örgütsel özdeşleşmenin örgütsel bağlılıkla biçimlenmesi: Malatya ve tunceli özel eğitim kurumları örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 3(1), 89-121.
• Can, H., Azizoğlu, Ö. A., & Aydın E. M. (2011). Organizasyon ve yönetim. Siyasal Kitabevi.
• Çandır, E. (2005). Örgütsel DNA ve bir uygulama, [YayınlanmamışYüksek Lisans Tezi], Uludağ Üniversitesi.
• Çeliköz, M.,& Erişen, Y. (2017). EPÖ Alanında görev yapan eğitim bilimcilerin yapılandırmacılık uygulamalarıyla ilgili görüşleri. International Online Journal of EducationalSciences, 9(3), 1-17.
• Çetin, R. B. (2014). Okul DNA’sı metaforunun çeşitli değişkenlere göre incelenmesi [YayınlanmamışYüksek Lisans Tezi], Sütçü İmam Üniversitesi.
• Çetin, R. B., & Döş, İ. (2014). Örgüt DNA’sı ölçeğinin geliştirilmesi ve MEB üzerine bir tarama çalışması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(31), 560-575.
• Demirer, S. (2014). Öğretmenlerin örgütsel sosyalleşme ve özdeşleşme düzeyleri ile birlikte çalışma yeterlikleri arasındaki ilişki, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Demirkanat, M. (2015). İlköğretim okul yöneticilerinin örgütsel sosyalleşme düzeyleri [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Dönmez, E. (2016). Örgütsel sosyalleşme ile örgütsel sessizlik arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Pamukkale Üniversitesi.
• Durna, U., & Eren, V. (2005). Üç bağlılık unsuru ekseninde örgütsel bağlılık. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6(2), 210-219.
• Erdoğan, U. (2012). İlköğretim okulu sınıf ve branş öğretmenlerinin örgütsel sosyalleşme düzeyleri [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Erdoğan, U.,& Dönmez, B. (2019). Öğretmenlerin örgütsel sosyalleşme düzeylerini belirlemeye yönelik bir ölçek çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 288-302.
• Ertekin, İ. (2017). Klasik örgüt kuramları. Journal of Emerging Economies and Policy, 2(2), 64 -73
• Gündüz, H. B., Beşoluk, Ş., & Önder, İ. (2011). Karmaşık sistemlerde liderlik bakışıyla: DNA liderlik. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 520-544.
• Kahraman, Ü. (2019). Okul yöneticilerinin yönetim tarzı, örgüt DNA’sı ve örgütsel değişimin okullardaki korku kültürüne etkisi [Yayınlanmamış Doktora Tezi], Pamukkale Üniversitesi.
• Karasar, N. (2003). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kartal, S. (2008). Eğitim çalışanlarının örgütsel sosyalleşmelerinde ilköğretim okulu yöneticilerinin katkıları ve iki örnek olay. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 75–88.
• Licata, J. W.,&Harper, G. W. (2001). Organizational health and robust school vision. Educational Administration Quarterly, 37(1), 5-26.
• Memduhoğlu, H. B. (2008). Örgütsel sosyalleşme ve Türk eğitim sisteminde örgütsel sosyalleşme süreci. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 137-153.
• Nacar, D. & Demirtaş, Z. (2021). Okulların örgütsel DNA özellikleri ölçeğinin geliştirilmesi çalışması. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(44), 7594-7615.
• Nacar, D. (2021). Okulların örgütsel DNA özelliklerinin, öğretmenlerin bürokratik eğilim ve gücün yönetsel kullanım algıları üzerindeki etkileri [Yayınlanmamış Doktora Tezi], Fırat Üniversitesi.
• Nartgün Sezgin, Ş.,& Demirer, S. (2016). Öğretmenlerin örgütsel sosyalleşme ve özdeşleşme düzeyleri ile birlikte çalışma yeterlikleri arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 237-269.
• Neilson, G. L.,Pasternack, B. A., & Mendes, D. (2004). The 7 types of organizational DNA. Strategy+Business, (35), 95-103.
• Neilson, G. L., Pasternack, B., Mendes, D., & Tan, E. (2004, February 4). Profiles in organizational DNA research and remedies. Strategy+Business.
• Onay, M.,& Ergüden, S. (2012). Yeni bir metafor: Kurum DNA’sı. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4(1), 203-212.
• Rashid, S. A. R.,&Chalab, I. D. (2007). The influence of organizational DNA on innovation performance: An empirical study in a sample of Iraqiindustrialorganizations. AL-Qadisiya Journal ForAdministrative and EconomicSciences, 9(4), 9-22.
• Schein, E. H. (1992). Organizational culture and leadership. Jossey-Bass Publishers.
• Silah, M. (2005). Sosyal psikoloji davranış bilimi. Seçkin Yayıncılık.
• Süral Özer, P., Topaloğlu, T., &Timur Canday Özmen, Ö. N. (2013). Destekleyici örgüt ikliminin, psikolojik sermaye ile iş doyumu ilişkisinde düzenleyici etkisi. Ege Akademik Bakış, 13(4), 437-447.
• Swailes, S. (2002). Organizational commitment: a critique of the construct and measures. International Journal of Management Reviews, 4(2), 155-178.
• Şişman, M. (2014). Örgütler ve kültürler. Pegem Akademi.
• Tarter, C. J., Hoy, W. K., & Kottkamp, R. B. (1990). School health and Organizational commitment. Journal of Research and Development in Education, 23(4), 236-242
• Tosun, A., & Bostancı, A. B. (2019). Okulların DNA profilleri ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık düzeyleri arasındaki ilişki. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 1115-1127.
• Ünal, Z. (2003). Öğretmenlerde iş doyumu ve örgütsel vatandaşlık [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Afyon Kocatepe Üniversitesi
• Trowler, P., & Knight, P. (1999). Organizational socialization and induction in universities: Re conceptualizing theory and practice. Higher Education, 37(2), 177-195.
• Yıldız, K. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin örgütsel sosyalleşme sürecinde sosyalleştirme stratejilerini kullanma düzeyleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 333-355.