TUNA BULGAR DEVLETİ İLE BİZANS DEVLETİ ARASINDA SİYASÎ EVLİLİKLER

Yıl 2023, , 1471 - 1486, 26.09.2023

Öner Tolan

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1319975

Öz

Bulgarların Bizans ile olan komşuluğu, Kubrat Han’ın başında bulunduğu Karadeniz’in kuzeyindeki siyasi yapının dağılmasının ardından VII. yüzyıl sonlarında bir kısım Bulgarların Asparuh liderliğinde Aşağı Tuna bölgesine gelip yerleşmesi ile başladı. Bu şekilde sınır komşusu haline gelen iki devletin birbiri ile olan ilişkisi, Tuna Bulgar Devleti’nin kesin olarak yıkıldığı XI. yüzyılın başlarına kadar devam edecektir. Bu süreç içerisinde Tuna Bulgar Devleti’nin üç asırdan uzun sürmüş olan siyasi hayatı boyunca komşuluk yaptığı Bizans Devleti ile dostluk ve düşmanlık çizgisinde gidip gelen yoğun temasların yaşandığı bir siyasi ilişki sürdürülmüştür. Bazı dönemlerde Bulgarlar, bazı dönemlerde de Bizans siyasi olarak güçlü ve üstün konuma gelmiştir. Elbette siyasi güç değiştiği ölçüde ilişkilerin niteliği de değişmiştir. Siyasi anlaşmalar, ittifaklar, rehin uygulamaları bu ilişki çerçevesinde zaman zaman başvurulan diplomatik yöntemler arasındadır. İşte bu diplomatik uygulamalardan biri de siyasi evliliklerdir. İki devlet arasındaki diplomatik ilişkilerde, siyasi evlilikler, başvurulan önemli yöntemlerden biri olmuştur ve Bulgar-Bizans ilişkileri incelenirken dikkate alınması gereken önemli bir unsurdur. Bu çalışmanın amacı Tuna Bulgar Devleti ile Bizans Devletinin siyasi ilişkileri çerçevesinde hanedana mensup kişiler arasında kurulması planlanan evlilik bağlarını tespit etmek ve bunların hangi politik zeminde geliştiğini ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Tuna Bulgar Devleti, Bizans Devleti, Diplomasi, Siyasi Evlilik

Diplomatic Marriages Between the Danube Bulgarian State and the Byzantine State

Öz

The neighborhood of the Bulgarians with Byzantium started with the settlement of some Bulgarians in the Lower Danube region under the leadership of Asparuh at the end of the 7th century. The relationship between the two states, which became neighbors in this way, will continue until the beginning of the 11th century when the Danube Bulgarian State was definitely destroyed. In this process of Danube Bulgarian political life which lasted for more than three centuries, a political relationship was maintained in which the Danube Bulgarian State had intense contacts with the Byzantine State. In some periods, Bulgarians and in other periods Byzantium became politically powerful and superior. Of course, as the political power has changed, the nature of the relations has also changed. Political agreements, alliances, and pledge practices are among the diplomatic methods used from time to time within the framework of this relationship. One of these diplomatic practices is diplomatic marriages. In the diplomatic relations between the two states, diplomatic marriages have been one of the important methods used and it is an important element to be taken into account when examining the Bulgarian-Byzantine relations. The aim of this study is to determine the marriage ties planned to be established between the members of the dynasty within the framework of the political relations of the Danube Bulgarian State and the Byzantine State and to reveal on which political ground they developed.

Anahtar Kelimeler

Danube Bulgarian State, Byzantine State, Diplomacy, Diplomatic Marriages

Kaynakça

• Alexandrov, E. (1993). The Bulgarian-Byzantine Treaty of 927 (International Law Analysis). Bulgarian Historcal Review, 21 (1). 34-53.
• Ayan, E. (2008). Büyük Selçuklu Sultanlarının Siyasi Evlilikleri. Türk Dünyası Araştırmaları, 173, 109-128.
• Browning, R. (1975). Byzantium and Bulgaria, A Comparative Study Across The Early Medieval Frontier. London: Temple Smith.
• Constantine Porphyrogenitus. (1967). De Administrando İmperio. (Gy. Moravcsik, Ed., R. J. H. Jenkins, Transl.). Washington D.C.: Dumbarton Oaks.
• Constantine Prphyrogennetos. (2017). The Book of Ceremonies. (Transl. A. Moffatt, M. Tall). Leiden-Boston: Brill.
• Dunlop, D. M. (2008). Hazar Yahudi Tarihi. (Çev. Z. Ay). İstanbul: Selenge Yayınları.
• Fehér, G. (1999). Bulgar Türkleri Tarihi. (Çev. Heyet). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Fine, J. V. A. (1991). The Early Medieval Balkans, A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century. Ann Arbor: The University of Michigan Press.
• Georgieva, S. (1993). Diplomatic Marriages in Medieval Bulgarian Fareign Policy. Bulgarian Historical Review, 21 (1), 116-126.
• Head, C. (1972). Justinian II of Byzantium. Madison, Milwaukee, London: The Unıversity of Wisconsin Press.
• Hupchick, D. P. (2017). The Bulgarian-Byzantine Wars for Early Medieval Balkan Hegemony, Silver-Lined Skulls and Blinded Armies, Wilkes-Barre: Palgrave Macmillan.
• Karatay, O. (2013). Tuna Bulgarları. O. Karatay-S. Acar (Ed.), Doğu Avrupa Türk Tarihi içinde (ss. 273-294). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Kayapınar, A. (2002). Tuna Bulgar Devleti (579-1018). H. C. Güzel-K. Çiçek-S. Koca (Ed.), Türkler içinde (Cilt 2, ss. 630-640). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Leo Deacon. (2005). The History of Leo the Deacon. (Transl. A. M. Talbot D. F. Sullivan). Washington DC: Dumbarton Oaks.
• Luttwark, E. N. (2009). Bizans İmparatorluğu’nun Büyük Stratejisi. (Çev. M. E. Tuzcu). İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Macrides, R. (1992). Dynastic marriages and political kinship. J. Shepard, S. Franklin (Ed.), Byzantine Diplomacy, Papers from the Twenty-fourth Spring Symposium of Byzantine Studies, Cambridge, March 1990 içinde (263-280 ss.). Aldershot, Hampshire: Variorum.
• McCormick, M. (1991). Porphyrogennetos. The Oxford Dictionary of Byzantium içinde (Vol. 2, s. 1141). New York-Oxford: Oxford University Press.
• Nicholas I Patriarch of Constantinople. (1973). Letters. (Greek Text and Eng. Tranl. R. J. H. Jenkins, L. G. Westerink). Washington D.C.: Dumbarton Oaks.
• Nikephoros Patriarch of Constantinople. (1990). Short History. (Text, Transl. and Commentary C. Mango). Washington DC: Dumbarton Oaks.
• Ostrogorsky, G. (1995). Bizans Devleti Tarihi. (Çev. Fikret Işıltan). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Öztürk, M. (2010). Tarih Felsefesi. 2. Baskı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Runciman, S. (1930). A History of the First Bulgarian Empire. London: G. Bell&Sons Ltd.
• Shepard, J. (1995). A Marriage too far? Maria Lekapena and Peter of Bulgaria. A. Davids (Ed.), The Empress Theophano: Byzantium and the West at the Turn of the First Millennium içinde (121-149 ss.). Cambridge: Cambridge University Press.
• Skylitzes, J. (2010). A Synopsis of Byzantine History, 811-1057. (Transl. J. Worthley). Cambridge: Cambridge University Press.
• Sophoulis, P. (2012). Byzantium and Bulgaria, 775–831. Leiden-Boston: Brill.
• Step‘anos Tarōnec‘i. (2017) The Universal History of Step‘anos Tarōnec‘i. (Int., Transl and Comm T. Greenwood) Oxford: Oxford University Press.
• Stratos, A. N. (1980) Byzantium in the Seventh Century. (Vol. V) Amsterdam: Adolf M. Hakkert – Publisher.
• Symeon Logothetes. (2019). The Chronicle of the Logothete. (Transl. and Commentary S. Wahlgren). Liverpool: Liverpool University Press.
• Theophanes Confessor. (1997). The Chronicle of Theophanes Confessor, Byzantine and Near Eastern History AD 284-813. (Transl. and Commentary C. Mango-R. Scott). Oxford: Clarendon Press.
• Theophanis. (1883). Chronographia. (Ed. C. De Boor) Leipzig.
• Treadgold, W. (1997). A History of the Byzantine State and Society. California: Stanford University Press.
• Uçar, H. (2021). Kesik Burunlu (ρıνότμητοσ) İmparator II. Justinianos ve Tuna Bulgarları. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 7(46), 2212-2218.
• Vachovka, V. (2008). Danube Bulgaria and Khazaria as Parts of The Byzantine Oikoumene. Florin Curta (Ed.), The Other Europe in the Middle Ages Avars, Bulgars, Khazars, and Cumans içinde (339-362 ss.). Leiden-Boston: Brill.
• Whittow, M. (1996). The Making of Byzantium, 600-1025. Berkeley-Los Angeles: University of California Press.
• Zlatarski, V. (2007). İstoriya na bılgarskata dırjava prez Srednite vekove (Cilt I/1). Sofiya: İzdatelstvo Zakhariĭ Stoyanov.