An Evaluation of Divorce in Türkiye During The Covid-19 Pandemic

Yıl 2024, , 1115 - 1130, 18.09.2024

Mehmet Sait Şahinalp

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1499734

Öz

The emergence of the COVID-19 pandemic in late 2019 has led to numerous socio-economic challenges globally and in Türkiye. One of these challenges is the record number of divorces in Türkiye in 2021, mirroring trends in many other countries. This study aimed to uncover the reasons behind the change in the crude divorce rate during the Covid-19 pandemic in Türkiye and to identify the provinces most adversely affected by the increase in divorces. The research relied on TURKSTAT divorce and population data as well as judicial statistics from the Ministry of Justice. A mixed research method, incorporating qualitative and quantitative analysis, was employed to evaluate the gathered data. Factors such as prolonged periods of family togetherness during the pandemic, fear of illness and loss, economic hardships, and psychological stress have contributed to increased instances of domestic violence and, subsequently, divorces. The strict limitations on official services led to a significant decrease in divorces in 2020; however, a surge in divorces occurred in 2021 following the lifting of restrictions. The backlog of cases from 2020 and the postponement of divorce proceedings to 2021 also played a significant role in the upsurge of divorces. Although the overall crude divorce rate increased in Türkiye during the pandemic, the distribution of high and low rates across provinces remained relatively unchanged. Nevertheless, the annual increase in divorce rates reveals that the socio-economically underdeveloped provinces in the East and Southeast of Türkiye were the most negatively impacted areas in terms of divorces during the pandemic period.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Population Geography, Turkey, Divorce, Crude Divorce Rate.

COVİD-19 PANDEMİSİ DÖNEMİNDE TÜRKİYE’DE YAŞANAN BOŞANMALAR ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Dünyada ve Türkiye’de 2019 yılının sonlarında ortaya çıkan Covid-19 pandemisi birçok sosyo-ekonomik probleme yol açmıştır. Bu problemlerden biri de dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi Türkiye’de de 2021’de rekor düzeyde gerçekleşen boşanmalardır. Bu çalışma, Türkiye’de Covid-19 pandemisi sürecinde, kaba boşanma hızında meydana gelen değişimin nedenlerini ve dağılışını ortaya koyarak; Covid-19 pandemisi sürecinde boşanmalar açısından en olumsuz etkilenen illeri ortaya çıkarmayı hedeflemiştir. Araştırmanın temel kaynaklarını TÜİK boşanma ve nüfus verileri ile Adalet Bakanlığı’nın adli istatistikleri oluşturmuştur. Araştırmada karma araştırma yöntemi kullanılmış ve elde edilen veriler nitel ve nicel yöntemlerle analiz edilmiştir. Pandemi sürecinde ailelerin birlikte çok vakit geçirmesi, virüse yakalanma ve yakınlarını kaybetme endişesi, ekonomik olumsuzluklar, stres ve travmalar aile içi şiddete neden olmuştur. Resmi hizmetlerin 2020 yılında kısıtlanmasıyla boşanmalarda önemli bir düşüş; kısıtlamaların kaldırılması ile 2021 yılında ise bir boşanma patlaması yaşanmıştır. Açılamayan ve görülemeyen davaların 2020 yılında ertelenmesi, boşanmaya karar verme sürecinin 2021’e sarkması da 2021’deki artışta önemli bir rol oynamıştır. Pandemi döneminde Türkiye’de kaba boşanma hızı artmışsa da bu oranın yüksek ve az olduğu iller genel anlamda değişmemiştir. Ancak yıllık boşanma hızı artışı verileri pandemi döneminde boşanmalar bakımından en olumsuz etkilenen alanların Türkiye’nin doğu ve güneydoğusunda yer alan ve sosyo-ekonomik olarak gelişmemiş/az gelişmiş illerden oluştuğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Nüfus Coğrafyası, Türkiye, Boşanma, Kaba Boşanma Hızı.

Kaynakça

• Akgiş-İlhan, Ö. (2021). Covıd-19 pandemisinin nüfus hareketliliği üzerine etkisi: Hareketlilik ve gelir arasındaki ilişkinin analizi. Türk Coğrafya Dergisi, 79, 7-16. https://doi.org/10.17211/tcd.971688
• Apriasari, H., Qotrunnada K., Al-Jannah, F. M. ve Amani Z. (2021). Divorce in the Covid-19 pandemic era: An Integrative Study. Proceding of Inter-Islamic University Conference on Psychology, 1(1), 1-11.
• Arraichi A. ve Ghourdou, T. (2023). Analysing the Effect of COVID-19 on the Divorce Rates in England-Post-Pandemic: London as a Case Study. Journal of Humanities and Social Sciences Studies, 5, 7 ISSN: 2663-7197, 23-49. doi: 10.32996/jhsss.2023.5.7.5,
• Bakırcı, M. (2020). COVID-19 pandemisinin Türkiye havayolu ulaşımına etkisi. Türk Coğrafya Dergisi, 76, 45-58. doi: 10.17211/tcd.800559
• Baki A. ve Gökçek T. (2012). Karma yöntem araştırmalarına genel bir bakış. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(42), 001-021.
• Balcı, Y. ve Çetin, G. (2020). Covid-19 pandemi sürecinin Türkiye'de istihdama etkileri ve kamu açısından alınması gereken tedbirler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Covid-19 Sosyal Bilimler Özel Sayısı, 19(37), Bahar (Özel Ek), 40-58.
• BBC (2020). Divorce boom forecast as lockdown sees advice queries rise. 13 September 2020, https://www.bbc.com/news/uk-england-54117821 (E.T. 14. 04. 2022).
• Besschetnova, O. V., Fomina, S. N., Shimanovskaya, Y. V., Sizikova, V. V., Karpunina, A.V. ve Konstantinova, N. P. (2021). Divorce in post-epedemic society: reasons and consequences. Laplage Em Revista (International), 7(3), 65-72.
• Boserup, B., McKenney, M. ve Elkbuli, A. (2020). Alarming trends in US domestic violence during the Covid-19 pandemic. American Journal of Emergency Medicine, 38(12), 2753-2755. doi: https://doi.org/10.1016/j.ajem.2020.04.077.
• Bozkurt, A. (2020). Koronavirüs (Covid-19) pandemi süreci ve pandemi sonrası dünyada eğitime yönelik değerlendirmeler: Yeni normal ve yeni eğitim paradigması. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(3), 112-142.
• Bradbury‐Jones, C. ve Isham, L. (2020). The pandemic paradox: The consequences of Covid‐19 on domestic violence Journal of Clinical Nursing, 29(13-14), 2047-2049.
• Bramantoro, A.ve Virdyna, I. (2022). Classification of divorce causes during the Covid-19 pandemic using convolutional neural networks. Peerj. Computer Science, 8, e998, 1-21.
• Brownwell, T. (2020). Divorce rates and Covid-19. National Law Review, 10(290). https://www.natlawreview.com/print/article/divorce-rates-and-covid-19 (E.T. 08. 05. 2022).
• Bülbül, İ. (2006). İkinci dünya savaşının Türkiye'de sosyal hayata olumsuz yansımaları. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 9, 1-51.
• Campbell, A., M. (2020). An increasing risk of family violence during the Covid-19 pandemic: Strengthening community collaborations to save lives. Forensic Science International. Reports, 2, 1-3, 100089. https://doi.org/10.1016/j.fsir.2020.100089.
• CBS (2022). Population dashboard. Statistics Netherlands. https://www.cbs.nl/en-gb/visualisations/dashboard-population/life-events/divorce (E.T. 24.06.2022).
• Chowdhury, A. (2013). Til recession do us part: booms, busts and divorce in the United States, Applied Economics Letters, 20(3), 255-261, doi: 10.1080/13504851.2012.689104.
• Çaykuş, E. T. ve Çaykuş T. M. (2020). Covid-19 pandemi sürecinde çocukların psikolojik dayanıklılığını güçlendirme yolları: Ailelere, öğretmenlere ve ruh sağlığı uzmanlarına öneriler. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 7(5), 95-113.
• Darıcan, M., F. (2013). Ekonomik krizler ve Türkiye. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, (İAÜD), (5)17, 39-46.
• DESTATIS (2022). “Eheschließungen, Ehescheidungen und lebenspartnerschaften, pressemitteilungen.” Statistisches Bundesamt Desutschland. https://www.destatis.de/DE/Themen/Gesellschaft-Umwelt/Bevoelkerung/Eheschliessungen-Ehescheidungen- Lebenspartnerschaften/_inhalt.html;jsessionid=A95AD04CF77E4C410FA2EC474B2FA89B.live741. (E. T. 14.07.2022).
• DİE (1950). Genel nüfus sayımı 1945. Yayın No:286, DİE Matbaası.
• DİE (1960). Genel nüfus sayımı 1960. Yayın No:452, DİE Matbaası.
• DİE (1971). Boşanma istatistikleri 1969-1970. Yayın No:633, DİE Matbaası.
• DİE (1982). Genel nüfus sayımı 1975. Yayın No:988, DİE Matbaası.
• DİE (1989). Genel nüfus sayımı 1985. Yayın No:1369, DİE Matbaası.
• DİE (1991). Boşanma istatistikleri, 1989. DİE, Yayın No: 1448, DİE Matbaası.
• DİE (2003). Genel nüfus sayımı 2000. Yayın No: 2759, DİE Matbaası.
• DİE, (2004). Boşanma istatistikleri, 2001. DİE Yayın No:2911, DİE Matbaası.
• DST (2022). Households, families and children-divorces. Statistics Denmark, https://www.dst.dk/en/Statistik/emner/borgere/husstande-familier-og-boern/skilsmisser. (E.T. 24.06.2022)
• Eurostat (2022). Marriage and divorce statistics. European Comission. ISSN 2443-8219. https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Marriage_and_divorce_statistics (E.T. 21.06.2022).
• Ezer, F. (2010). 1929 dünya ekonomik krizinin Türkiye’ye etkileri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1), 427-442.
• Fallesen, P. (2021). Decline in rate of divorce and separation filings in Denmark in 2020 compared with previous years. Socius: Sociological Research For A Dynamic World 7, 1-7. https://doi.org/10.1177/23780231211009991
• Fauzi, A., N., Syaifuddin, M., I., Fauziah, A., S., N. Ve Ainayah, U. (2022). Analysis of the rise of divorce cases during the Covid-19 pandemic. International Journal of Law and Society, 5(2), 198-202. doi: 10.11648/j.ijls.20220502.17.
• Ghaznavi C., Kawashima T., Tanoue Y., Yoneoka, D., Makiyama, K., Sakamoto, H., Ueda, P., Eguchi, A. ve Nomura, S. (2022). Changes in marriage, divorce and births during the Covid-19 pandemic in Japan. BMJ Global Health, 7, 1-11, e007866. doi:10.1136/bmjgh-2021-007866.
• Global Times (2020). Wuhan sees divorce rate soar after lockdown is lifted. 2020.4.14, https://www.globaltimes.cn/content/1185583.shtml (E.T. 13. 06. 2022).
• Goldberg, A. E, Allen, K. R., Smith, J. Z. (2021). Divorced and separated parents during the Covid-19 pandemic. Family Process. 60(3):866-887. doi: 10.1111/famp.12693. Epub 2021 Jul 5. PMID: 34227099; PMCID: PMC8444689.
• Günay Aktaş, S. (2020). Küresel sağlıktan sağlık turizmine Covid-19. Türk Coğrafya Dergisi, 76, 107-114. doi: 10.17211/tcd.816615.
• Heggeness, M., L. (2020). Estimating the immediate impact of the Covid-19 shock on parental attachment to the labor market and the double bind of mothers. Review of Economics of the Household, 18, 1053–1078.
• Hoehn-Velasco, L., Balmori de la Miyar, J.R., Silverio-Murillo, A., Farin S. M. (2023). Marriage and divorce during a pandemic: the impact of the COVID-19 pandemic on marital formation and dissolution in Mexico. Review of Economics of the Household, 21, 757–788. https://doi.org/10.1007/s11150-023-09652-y.
• INE. (2022). Statistics on annulments, separations and divorces. Year 2021. Press Release. Instituto Nacional De Estadística Espana, https://www.ine.es/dyngs/INEbase/en/operacion.htm?c=Estadistica_C&cid=1254736176798&menu=ultiDatos&idp=1254735573206. (E.T. 15.07.2022).
• INS (2021). Evenimente demografice in anul 2020. Institutul Naţional de Statistică, ISSN 2457-3078,https://insse.ro/cms/sites/default/files/field/publicatii/evenimente_demografice_in_anul_2020.pdf. 2021. (E. T. 08.07.2022)
• INS (2022). Evenimente demografice in anul 2021. Institutul Naţional de Dtatistică. ISSN 2457-3078, https://insse.ro/cms/sites/default/files/field/publicatii/evenimente_demografice_in_anul_2021.pdf. 2022. (E. T. 08.07.2022)
• ISTAT (2021). The helpline 1522 during the pandemic-III. Quarter 2021, Date Of Issue: 25 November 2021. Istituto Naziaonale di Statisca, https://www.istat.it/en/archivio/263909. (E. T.20.06. 2022) İnce, Z., Şahin, V. ve Yentür, M. M. (2021). Coğrafya Öğretmenlerinin Covid-19 Sürecinde Uzaktan Eğitim Yöntemiyle Coğrafya Öğretimi Hakkındaki Görüşleri: İstanbul Örneği, Sosyal Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 4(8), 707-729.
• Kadafi M. Ve Firmanto, A. A. (2024). Legal Analysis of Rising Divorce Cases: Impact of COVID-19 in Bandar Lampung, Indonesia. Revista De Gestão Social E Ambiental, 18(8), 1-19.
• Kervankıran, İ. ve Bağmancı, M.F. (2020). Bildiğimiz turizmin sonu mu? COVID-19’un Türkiye’deki turizm hareketliliğine etkisi. Türk Coğrafya Dergisi, 76, 19-32. doi: 10.17211/tcd.811302.
• Kim, J. ve Kim, T. (2021). Family formation and dissolution during the Covid-19 pandemic: evidence from South Korea. Global Economic Review, 50(1), 1-19.
• Komura, M. ve Ogawa H. (2022). Covid-19, marriage, and divorce in Japan. Review of Economics of the Household, 20, 831–853.
• Komura, M. ve Ogawa H. (2022). Covid-19, marriage, and divorce in Japan. Review of Economics of the Household, 20, 831–853.
• Korstanje M. (2016). Divorcing After Holidays: From Sacredness to Post-Vacation Blues Syndrome. Pappas, N., Bregoli, I. (Eds.), Global Dynamics in Travel, Tourism, and Hospitality içinde. (ss. 70-84). IGI Global, Hershey.
• Korstanje M. ve George B. (2015). Post-vacation divorce syndrome: Are holidays leading to divorces? Turydes. Revista Sobre Turismo y Desarrollo Local Sostenible. 8(19), 1-9.
• KOSTAT (2021). Marriage and divorce statistics in 2021. Press Rlease, Statistics Korea, http://kostat.go.kr/portal/eng/pressReleases/8/11/index.board. (E.T. 27.06.2022).
• KOSTAT (2022). Vital statistic june 2022. Press Release, Statistics Korea, http://kostat.go.kr/portal/eng/pressReleases/8/9/index.board (E.T. 27.06.2022).
• Lebow, J. L. (2020). Family in the age of Covid-19. Family Process, 59(2), 309-3012 doi: 10.1111/famp.12543.
• Legal Template (2020). US divorce rates soar during Covid-19 crisis. 29. 07. 2020, https://legaltemplates.net/resources/personal-family/divorce-rates-covid-19/#divorces-increase-in-couples-with-children. (E. T. 06.07.2022).
• Leslie, E. ve Wilson, R. (2020). Sheltering in place and domestic violence: evidence from calls for service during Covid-19. Journal of Public Economics, 189, 104241, 1-7.
• Manning, W. D. ve Payne. K. K. (2021). Marriage and divorce decline during the Covid-19 pandemic: a case study of five states. Socius: Sociological Research For A Dynamic World, 7, 1-3.
• Metin, O. ve Ünal, Ş. (2022). İçerik analizi tekniği: İletişim bilimlerinde ve sosyolojide doktora tezlerinde kullanımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22 (Özel Sayı 2), 273-294.
• OECD (2001). Glossary of statistical terms. https://stats.oecd.org/glossary/detail.asp?ID=492. (E.T. 09.05.2022)
• OECD (2022). Marriage and divorce rates. OECD Family Database. https://www.oecd.org/els/family/SF_3_1_Marriage_and_divorce_rates.pdf. (E. T. 09.05.2022).
• Offit-Kurman, (2022). Divorce rates skyrocket in China during coronavirus lockdown-will the trend also occur in the United States. Offit-Kurman Law Firm, Legal Blog. May 8, 2020, https://www.offitkurman.com/blog/2020/05/08/divorce-rates-skyrocket-in-china-during-coronavirus-lockdown-will-the-trend-also-occur-in-the-united-states/ (E. T. 27.05.2022)
• ONS (2021). Divorces in England and Wales: 2020, census 2021. UK National Office for Statistics.https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/birthsdeathsandmarriages/divorce/bulletins/divorcesinenglandandwales/2020. (E. T. 24.05.2022).
• Öztürk, S. ve Saygın, S. (2017). 1973 petrol krizinin ekonomiye etkileri ve stagflasyon olgusu. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, (6)12, 1-12.
• Pouradeli, S., Ahmadinia, H. & Rezaeian, M. (2024). Impact of Covid-19 pandemic on marriage, divorce, birth, and death in Kerman province, the ninth most populous province of Iran. Nature Portfolio Scientific Report, 14, 3980 https://doi.org/10.1038/s41598-024-54679-5
• Prime, H., Wade, M. ve Browne, D. T. (2020). Risk and resilience in family well-being during the Covid-19 pandemic. American Psychologist. 75(5), 631–643, ISSN: 0003-066X http://dx.doi.org/10.1037/amp0000660.
• Resmi Gazete (2011). “Hukuk Muhakemeleri Kanunu”. Kanun Numarası: 6100. Kabul Tarihi:12/1/2011, Yayımlandığı Resmî Gazete: Tarih:4/2/2011, Sayı: 27836.
• SataFin (2022). Changes in marital status. Statistic Finland. https://statfin.stat.fi/PxWeb/pxweb/en/StatFin/StatFin__ssaaty/statfin_ssaaty_pxt_121v.px/?rxid=68d02e8a-4e2e-4385-bc69-aec204eec0dc. (E.T.10.06.2022).
• SCB (2022). Summary of population statistics 1960–2021. Statistic Sweden, 2022. https://www.scb.se/en/finding-statistics/statistics-by-subject-area/population/population-composition/population-statistics/pong/tables-and-graphs/yearly-statistics--the-whole-country/summary-of-population-statistics/. (E. T. 10.06.2022).
• Sezal, L. (2020). 2018 Ağustos krizinin Türk bankacılık sektörüne etkisi. Journal of Economics and Research, 1(1), 17-3.
• Slaters and Gordon Lawyers. (2021). Lockdown pushes more couples to breaking point over partners’ irritating habits. 25 February 2021, https://www.slatergordon.co.uk/newsroom/lockdown-pushes-more-couples-to-breaking-point/. (E. T.29.05.2022).
• Smyth B., Moloney, L., Brady, J., Harman, J. ve Esler, M. (2020). Covid-19 and separated families. Covid-19 Issues Paper, Australian National University, Centre for Social Research and Methods.
• STATCAN (2022). Number of divorces and divorce indicators. https://www150.statcan.gc.ca/t1/tbl1/en/tv.action?pid=3910005101. (E. T. 11. 06.2022)
• Stewarts, (2022). Divorce and family. Divorce enquiries jump 136% as lockdown restrictions ease. News, 17 August 2021, https://www.stewartslaw.com/news/divorce-enquiries-jump-136-as-lockdown-restrictions-ease/. (E. T. 26.05.2022).
• Şanlı, O. (2021). Türkiye'de 1994, 2001 ve 2018-2021 kur krizlerinin yeni nesil kriz teorileri çerçevesinde incelenmesi. Aydin Faculty of Economics Journal/Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, (6)2, 117-158.
• T. C. Adalet Bakanlığı (2017). Adli istatistikler. Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü.
• T. C. Adalet Bakanlığı (2018). Adli istatistikler. Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü.
• T. C. Adalet Bakanlığı (2019). Adli istatistikler. Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü.
• T. C. Adalet Bakanlığı (2020). Adli istatistikler. Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü.
• T. C. Adalet Bakanlığı (2021). Adli istatistikler. Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü..
• T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2014). Türkiye aile yapısı araştırması TAYA: Tespitler, Öneriler (1.bs). Araştırma ve Sosyal Politika Serisi 07, Ankara.
• T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2015). Türkiye boşanma nedenleri araştırması TBNA 2014, Evlilik ve Boşanma Sürecinin Değerlendirilmesi. (1.bs). Araştırma ve Sosyal Politika Serisi 23, Ankara.
• Taub, A. (2020). A new Covid-19 crisis: Domestic abuse rises worldwide. The New York Times, April 6, 2020. https://www.nytimes.com/2020/04/06/world/coronavirus-domestic-violence.html. (E. T. 30.05.2022)
• TheCut (2021). Divorce is down, but will it last? https://www.thecut.com/2021/06/how-the-Covid-pandemic-affected-marriages-and-caused-divorce.html. (E. T. 01.06.2022)
• Tuncel G. (2010). Ekonomik krizlerin Türkiye’de siyaset-bürokrasi ilişkisine etkisi. Küresel Krizler ve Ekonomik Yönetişim Bildiriler Kitabı, içinde (ss.765- 788). Turgut Özal Uluslararası Ekonomi ve Siyaset Kongresi I, Malatya: İnönü Üniversitesi, 15-16 Nisan 2010.
• TÜİK (2022a). Boşanma istatistikleri 2021. MEDAS,
• TÜİK (2022b). Haber bülteni, evlenme ve boşanma istatistikleri.
• TÜİK (2024). Veri: kapsam, dönem ve zamanlama. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/DownloadIstatistikselTablo?p=eDVvurCAgy19Fb5yYS33BKqIVsTVTIseyMD1UrF1LGHXp5fnHuNVBZHz6peYpfUJ (E. T. 01. 08. 2024)
• UCANEWS (2020). Indonesia records sharp rise in divorce rate. December 17, 2020. https://www.ucanews.com/news/indonesia-records-sharp-rise-in-divorce-rate/90725. (E. T. 08.06.2022).
• Usher, K., Bhullar, N., Durkin, J., Gyamfi, N., ve Jackson, D. (2020). Family violence and Covid-19: Increased vulnerability and reduced options for support. International Journal of Mental HealthNursing, 29(4), 549–552.
• Wang C. and Zhao H. (2020) The impact of Covid-19 on anxiety in Chinese university students. Frontiers in Psychology. 11:1168, 5, 1-8. doi: 10.3389/fpsyg.2020.01168
• Westrick-Payne KK, Manning WD, Carlson L. (2022). Pandemic shortfall in marriages and divorces in the United States. Socius: Sociological Research For A Dynamic World, 8:10.1177/23780231221090192. doi: 10.1177/23780231221090192. Epub 2022 Apr 11. PMID: 37073215; PMCID: PMC10108829.
• Wilcox, W. B. ve Stone, L. (2020). Divorce is down during Covid. Institute For Family Studies, October 21. https://ifstudies.org/blog/divorce-is-down-during-covid (E. T. 23.05.2022).
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, H. (2017). Kıbrıs barış harekâtı ve sonuçları. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 87-98.
• Zhang, H. (2020). The influence of the ongoing Covıd-19 Pandemic on family violence in China. Journal of Family Violence, 37, 733–743. https://doi.org/10.1007/s10896-020-00196-8.
• Zhu, Y., Xie, J., Yu, Y. (2021). Effect of home isolation on domestic violence and divorce in China during Covid-19 pandemic. Psychiatry Research 306, 114234, 1-2, https://doi.org/10.1016/j.psychres.2021.114234.