SİİRT DUDÊRAN AŞİRETİ: YAPI VE DEĞİŞİM

Yıl 2017, , 187 - 206, 15.01.2017

Metin Gültekin , Mehmet Tan

https://doi.org/10.18069/firatsbed.346454

Cited By: 2

Öz

Göçebelik, temel ekonomik faaliyeti hayvancılık
olan ve bir mekâna bağlı kalmayıp, hareketliliği esas alan bir yaşam tarzını
ifade eder. Aşiret ise akrabalığa dayanan büyük bir sosyal örgütlenme biçimidir.
Koçer aşiret, göçebe yaşam tarzını benimseyen ve hayvancılık ile geçimini
sağlayan akrabalığa dayalı topluluktur. Bu çalışma, göçebe yaşam tarzından kent
hayatına geçen koçerlerin (göçebelerin) kentle bütünleşme sürecini incelemeyi
amaçlamaktadır. Siirt Dudêran aşireti üzerinde yapılan bu araştırma, koçerlerin
sosyo-kültürel, sosyo-ekonomik ve sosyo-politik özelliklerini belirleyerek
kente geçiş sürecini nedenleriyle birlikte ele almaktadır. Bu süreçte Koçerler,
bir yandan göçebe yaşam tarzlarını kente taşımışlar bir yandan da kentin
yerleşik kültürüne uyum sorunuyla karşılaşmışlardır. Göçebe ve kentsel yaşam
biçimlerinin farklılıkları koçerlerin zihin dünyalarını etkilemiştir.  Aşiret bağları büyük oranda çözülmüştür. Tam
olarak uyum gösteremedikleri sosyal, kültürel, ekonomik ve siyasal süreçlere
maruz kalmışlardır. Sonuçta koçerler ne içinde doğmuş olduğu ve tecrübe ettiği
süreçleri yaşayabilmiş ne de kent yaşamına ayak uydurabilmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Göçebelik, Kentleşme, Aşiret, Koçer, Dudêran

Dudêran Ashiret of Siirt: Structure and Change

Öz

Nomadism is a way of life whose basic economical
activity is live stock and that is based on mobility, not belonging to a
certainplace. An ashiret, however;  is a
big social form of organization based on kinship. Koçer-ashiret is a community
built on kinship relations and whose members adopt a nomadic lifestyle and
makes a living by live stock. This work is aimed to scrutinize the integration process
of koçers who moved into urban life from a nomadic life. This study that has
been carried out on Siirt Dudêran ashiret handles their transition process from
a nomadic life to an urban life by defining their socio-cultural,
socio-economic and socio-politic characteristics. Within this transition period,
koçers have brought their nomadic lifestyle to the town and have also been confronted
by the compliance problem with the town’s sedentary culture. The differences between
nomadic lifestyle and urban lifestyle have mentally effected koçers. Ashirets
ties have mostly becomed is solved. They have been exposed to social, cultural,
economical and politcal processes which hey haven’t totally complied with. As a
result, neither they could live the life they were born in and experienced nor they
could adopt the urban life truly

Anahtar Kelimeler

Nomadism, Urbanization, Ashiret, Koçer, Dudêran

Kaynakça

• Aytaç, Ömer (2016). “Kent, Yoksulluk ve Sosyal Düzensizlik Potansiyeli”, Mukaddime Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 1, Sayfa: 135-155.
• Bal, Hüseyin (2008). Kent Sosyolojisi, Isparta: Fakülte Kitabevi.
• Beşikçi, İsmail (1992). Doğu’da Değişim ve Yapısal Sorunlar (Göçebe Alikan Aşireti), Ankara: Yurt Kitap Yayınları.
• Boti, Evdila (2011).Ferhenga Serte, Siirt: Siirt Belediyesi.
• Bruinessen, Martin Van (2011). Ağa, Şeyh ve Devlet, Çev. Banu Yalkut, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Demir, Ömer ve Acar Mustafa (2002). Sosyal Bilimler Sözlüğü, Ankara: Vadi Yayınları.
• Edmonds, Cecil John (2013). Kürtler, Türkler ve Araplar Kuzey-Doğu Irak’ta Siyaset, Seyahat ve İnceleme, Çev. Serdar Şengül, Serap Ruken Şengül, İstanbul: Avesta Yayınları.
• Farqînî, Zana (2000). Türkçe-Kürtçe Sözlük, İstanbul: İstanbul Kürt Enstitüsü Yayınları.
• İbni Haldun (2004). Mukaddime I-II, Çev. Halil Kendir, İstanbul: Yenişafak Gazetesi Yayınları.
• Jabar, Faleh A. ve Dawod, Hosham (2013). Aşiretler ve İktidar; Ortadoğu’da Etnisite ve Milletçilik, Çev. Ömer Öğünç, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Jabar, Faleh A. (2013). “Şeyhler ve İdeologlar: Aşiretlerin Irak’taki Baba Tarafından Kalma Totaliterci-lik Altında Yapı Bozumuna Uğraması ve Yeniden Yapılanması, 1968-1998”, Çev. Ömer Öğünç, Aşiretler ve İktidar Ortadoğu’da Etnisite ve Milliyetçilik, Der. Faleh A. Jabar-Hosham Dawood, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Keleş, Ruşen (1972). Şehirciliğin Kuramsal Temelleri, Ankara: Ankara Üniversitesi SBF Yayınları.
• Keleş, Ruşen (1980). Kent Bilim Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Kongar, Emre (2012). Toplumsal Değişme Kuramları ve Türkiye Geçeği, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kreyenbroek, Philip ve Allison, Christine (2008). Kürt Kimliği ve Kültürü, Çev. Ümit Aydoğmuş, İstanbul: Avesta Yayınları.
• Marshall, Gordon (1999). Sosyoloji Sözlüğü, Çev. Osman Akınhay ve Derya Kömürcü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları
• Ögel, Bahattin (1985). Türk Kültür Tarihine Giriş I, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Özcoşar, İbrahim (2009). Merkezileşme Sürecinde Bir Taşra Kenti Mardin, Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları. Sayılır, Şeyda B. (2012). “Göçebelik, Konar-Göçerlik Meselesi ve Coğrafi Bakımından Konar-Göçerlerin Farklılaşması”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, Cilt: XII, Sayfa: 563-580.
• Taşdelen, H. Musa (1997). Göçerlerin Şehirleşmesi (Beritanlı Aşireti Örneği), İstanbul: Turan Yayıncılık.
• Tayanç, Mehmet (2016). Göçerlerin Kente Tutunma Biçimleri: Siirt Conkbayır Mahallesi Örneği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Van: Y.Y.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Thevenin, Michael (2011). “Kurdish Transhumance: Pastoral Practices in South-east Turkey”, Pastoralism: Research, Policy and Practice, Sayfa: 1:23.
• Türkdoğan, Orhan (1998). Güneydoğu Kimliği: Aşiret-Kültür ve İnsan, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Yazıcı, Mehmet (2016a). “Göçerlerde Toplumsal Yapı ve Çöküş Üzerine Kuramsal Bir Değerlendirme”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 26, Sayı: 1, Sayfa: 191-208.
• Yazıcı, Mehmet (2016b). “Modern Göçerlik”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 15, Sayı:56, Sayfa: 235-252.
• Zeki Beg, Muhammed Emin (2011). Kürtler ve Kürdistan Tarihi, Çev. M.Ali Avni, Vahdettin İnce, Mehmet Dağ, Reşat Adak, Şükrü Aslan, İstanbul: Nubihar Yayınları.