GELENEKSEL VE MODERN TOPLUMDA KADIN BEDENİ VE CİNSELLİĞİ

Yıl 2016, Cilt: 26 Sayı: 1, 219 - 244, 21.04.2016

Rıfat Bilgin

https://doi.org/10.18069/fusbed.43256

Cited By: 24

Öz

ÖZET
Bu çalışma, kadın bedeninin ve cinselliğinin geleneksel ve modern toplumdaki tezahürlerine
odaklanmaktadır. Makalede, toplumların modernliğe evrilmesi ile birlikte kadın, beden ve cinselliği
üzerindeki tahakkümün tümüyle yok olmadığı, dahası modern tüketim toplumunda kadın üzerinde yeni
tahakkümlerin kurulduğu tezi ileri sürülmektedir. Geleneksel toplumlarda özellikle ataerkil yapı ve “namus”
etrafında ikincil kılınan kadın kimliğinin, modern toplumda kapitalist tüketimci piyasanın ideolojik
buyrukları çerçevesinde hedonistik ve imajsal göstergeler üzerinden yeniden sorunsallaştırıldığı belirtilmektedir.
Bu çerçevede, modern bilinç ve kültürün gelişmesiyle birlikte kadının görünürlük, inisiyatif alma ve
özgürlük konumunda kaydedilen olumlu gelişmelere rağmen, kapitalist tüketim toplumunda kadın bedenin
veya cinselliğinin sunulma biçiminin ironik bir biçimde kadını “değersizleştirme” yönünde ilerlediği, “cinsel
objeye” indirgenerek “kadını tüketme” şeklinde gerçekleştiği ileri sürülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Tüketim Kültürü, Toplumsal Cinsiyet, Cinsellik, Beden Sosyolojisi, Modernlik,
Geleneksel Toplum.

Anahtar Kelimeler

Tüketim Kültürü, Toplumsal Cinsiyet, Cinsellik, Beden Sosyolojisi, Modernlik

Kaynakça

• Açıkalın, Neriman. (2013). “Fuhuş Pazarında Sermaye Olmak: Mersin Örneği”, Çalışma ve Toplum, 2013/3, ss. 243-282.
• Arpacı, Murat. (2013). “Modernitenin Eşiğinde Toplumsal Cinsiyet Rejimi: Pastoral İktidar, Beden Politikaları ve Evlilik”, Doğu Batı, 2013, 63: ss. 131-146.
• Ayata, Sencer. (2012). “Yeni Orta Sınıf ve Uydu Kent Yaşamı” içinde Kültür Fragmanları (Der. D. Kandiyoti ve A. Saktanber), III. Basım 2012, İstanbul: Metis Yayınları, ss. 37-56.
• Bartky, Lee Sandra. (1990). Femininity and Domination: Studies in the Phenomenology of Oppression, Routledge, London.
• Baudrillard, Jean. (1997). Tüketim Toplumu, Çeviri: Hazal Deliceçaylı, Ferda Keskin, I. Basım, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Baudrillard, Jean. (2011). Çaresiz Stratejiler, Çeviren: Oğuz Adanır, Gözden Geçirilmiş II. Basım, Temmuz 2011, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Bauman, Zygmunt (2012). Küreselleşme-Toplumsal Sonuçları, Çeviren: Abdullah Yılmaz, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Zygmunt. (2001). Parçalanmış Hayat – Post-modern Ahlak Denemeleri, Çeviren: İsmail Türkmen, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Zygmunt. (2005). Bireyselleşmiş Toplum. Çeviren: Yavuz Alogan, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Beck, Ulrich. (2011). Risk Toplumu: Başka Bir Modernliğe Doğru, Çevirenler: Özdoğan, Kâzım; Doğan, Bülent, İstanbul:İthaki Yayınları,.
• Berktay, Fatmagül. (2015). “Feminist Teoride Beden ve Cinselliğin Toplumsal İnşası” içinde Kadın Bedeni ve İstismarı, Editörler: Fatma Zehra Fidan & Duygu Alptekin, 1. Baskı, İstanbul: Opsiyon Yayınları,.
• Bilton, Tony. Bonnet. Kevin–Pip, Jones. Lawson, Tony. Skinner, David. Skinner, Stanworth, Michelle. Webster, Andrew. (2009). Sosyoloji, Editör: Bülent Özçelik, 2. Baskı, Ankara: Siyasal Kitabevi,
• Bourdieu, Pierre. (2001). Masculine Domination, Stanford University Press, California.
• Castells, Manuel. (2013). Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür, II. Cilt, Kimliğin Gücü, Çeviren: Ebru Kılıç, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Costa, Mariarosa Dalla. (2014). Kadınlar ve Toplumun Altüst Edilmesi, Çeviren: Kolektif, İstanbul: Otonom Yayıncılık.
• Çabuklu, Yaşar. (2004). Toplumsalın Sınırında Beden, 1. Baskı, İstanbul: Kanat Kitap-Pusula Yayınları.
• Çabuklu, Yaşar. (2010). Post-modern Toplumdan Kesitler, 3. Baskı, İstanbul: Paloma Yayınevi.
• Çabuklu, Yaşar. (2006). Bedenin Farklı Halleri, 1. Baskı, İstanbul: Kanat Kitap-Pusula Yayınları.
• Çakı, Fahri. (2012). “Batı Dışı Toplumlarda Gençlik ve Beden İmajı” içinde Beden Sosyolojisi, Edt. Kadir Canatan İstanbul: Açılım Yayınevi, ss. 307-323.
• Çınar, Aliye. (2011). “Toplumsal Bedenin İnşasında Kadının Çağrılması ve Çağrısı: Namus Olgusu Üzerinden Bir Çözümleme” içinde Beden Sosyolojisi, Edt. Kadir Canatan, İstanbul: Açılım Yayınları, ss. 499-521.
• Dedeoğlu, Özhan Ayla. Savaşçı İpek. (2005). “Tüketim Kültüründe Beden Güzelliği ve Yemek Yeme Arzuları: Kadınların Tüketim Pratiklerine Yansıması”, Ege Akademik Bakış Dergisi, Sayı: 1, Cilt: 5, ss. 77-87.
• Demez, Gönül. (2009). “Giriş” (Editör) içinde Beden Sosyolojisi Özel Sayısı, Toplumbilim Dergisi, Sayı:24, ss.9-12, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Demez, Gönül. (2012). "Medyada Yeni Sağlık Anlayışları ve Kadın Bedeninin Temsili", Uluslararası İnsanbilimleri Dergisi, Cilt:9, Sayı:1, ss. 512-532.
• Dinç, Berrin. &Alisinanoğlu, Fatma. (2010). “Defining The Effects of Television on The Body Image on The Basis of Adolescents’ Opinions”, Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 1(2), ss. 65-77.
• Er, F. Dilek Himam. (2009). "Modanın Yaratım Nesnesi Olarak “Tasarı Bedenler”", Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, Sayı:2, ss.17-24.
• Featherstone, Mike. (2013). Post-modernizm ve Tüketim Kültürü, Çeviren: Mehmet Küçük, Üçüncü Basım, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Fidan, Fatma. Zehra. (2015). “Tesettürlü Kadının Eril Zihniyet Aynasındaki Görüntüsü: Yeniden Oluşan Zihinsel Estetik Kalıplar” içinde Kadın Bedeni ve İstismarı, Editörler: Fatma Zehra Fidan & Duygu Alptekin, 1. Baskı, İstanbul: Opsiyon Yayınları.
• Fredrickson, B. L.,Tomi-Ann R. (1997). “Objectification Theory: Toward Understanding Women’s Lived Experiences and Mental Health Risks”, Psychology of Women Quarterly, 21, pp. 173-206, Printed in the United States of America.
• Giddens, Anthony. (1999). Toplumun Kuruluşu, Çev. Hüseyin Özel, Ankara: Bilim Sanat Yayınları.
• Goffman, Eriving. (1959). The Presentation of Self in Everyday Life, Glenceo.
• Gülkaya, Timurturkan. Meral. (2009). “Güzellik İdeali Etrafında ‘Biçimlenen ve Biçimlendirilen Bedenler”, Toplumbilim Dergisi, Sayı: 24,İstanbul: Bağlam Yayınları, ss.:105-109.
• Güneş, Sadık. (2006). Enformasyon Toplumunun Putları, Ankara: Hece Yayınları,.
• Illich, Ivan. (1996). Gender, Çeviren: A. Fethi, Ankara: Ayraç Yayınları.
• Kesim, Sevim. Kar, Altan. (2010). Plastik Cerrahi, “Tanrım Beni Baştan Yarat ..” Metaforunu Mümkün Kılabilir Mi?, içinde Kadın ve Bedeni Edt:Yasemin İnceoğlu-Altan Kar, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, ss.171- 196.
• Kızılçelik, Sezgin. (2003). “Küreselleşme, Beden ve Şizofreni”, C.Ü. Tıp Fakültesi Dergisi, 25 (4), Özel Sayı, ss.89-94.
• Kivisto, Peter. (2008). Sosyolojinin Temel Kavramları, Çevirenler: İhsan Çapcıoğlu,; Sefer Yavuz,. Ankara: Birleşik Yayınevi.
• Köse, Hüseyin. (2011). “Tüketim Toplumunda Bir ‘Sosyal Beden’ Kurgusu Olarak Kadın”, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, Cilt: 6, Say: 4, ss.76-89.
• Kümbetoğlu, Belkıs. (2010). “Değersizleştirme: Kadın Bedeninin Maruz Kaldığı Şiddet” içinde Kadın ve Bedeni, Edt:Yasemin İnceoğlu-Altan Kar,İstanbul: Ayrıntı Yayınları, ss. 39-61.
• Küntay, Esin. (2010). “Bedene Şiddet –Özbenlik Değerlendirmeleri Toplumbilimsel Bir Analiz” içinde Kadın ve Bedeni, Edt: Yasemin İnceoğlu, Altan Kar), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Laberge, Yves. (2006). “ Pierre Bourdieu (1930-2002): A Tributeand a Portrait”, International Sociology, vol. 21 (3), pp. 491-495.
• Lasch, Christopher. (1979). The Culture of Narcissism: American Life in an Age of Anger of Diminishing Expectations, Ncw York.
• Lefebvre, Henri. (2013). Modern Dünyada Gündelik Hayat, 3. Basım, Çeviren: Işın Gürbüz, İstanbul: Metis Yayınları.
• Lupton, Deborah. (2002). Duygusal Yaşantı. Sosyo-Kültürel Bir İnceleme, Çeviren: Mustafa Cemal, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Marcuse, Herbert. (1990). Tek Boyutlu İnsan, Çeviren: Aziz. Yardımlı, II. Baskı, İstanbul: İdea Yayınları.
• Nazlı Aylin (2015) “Kadın Bedeni ve Toplumsal İzdüşümleri: Sosyolojik Bir Bakış” içinde Kadın Bedeni ve İstismarı, Editörler: Fatma Zehra Fidan & Duygu Alptekin, 1. Baskı, Opsiyon Yayınları, İstanbul.
• Nye, Robert. (2015). “Erkekliklerin Aktarımı: Erken Modern Dönem Fransa Örneği” içinde Bourdieu ve Tarihsel Analiz, Derleyen: Philip S. Gorski, çeviren: Özlem Akkaya, 1. Baskı, Ankara: Heretik Yayınları.
• Odabaş, Sevim. (2005). “Modern Beden Kültüründe Güzellik Salonlarının Yeri: Ankara Örneği”, Toplum ve Bilim, Sayı:104, ss.153-181.
• Odabaş, Sevim. (2013). “İnternette Erkeklik, Cinsel Sağlık Politikası ve Ticareti”, Doğu Batı Dergisi, 2013, 63: ss. 203-221
• Odabaşı, Yavuz. (2013). Tüketim Kültürü, 4. Basım, İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Öncü, Ayşe. (2012). “1990’larda Küresel Tüketim, Cinselliğin Sergilenmesi ve İstanbul’un Kültürel Haritasının Yeniden Biçimlenmesi”, içinde “Kültür Fragmanları: Türkiye’de Gündelik Hayat” Edt: Deniz Kandiyoti ve Ayşe Saktanber, Çeviren: Zeynep Yelçe, (3. Basım). ss. 183-200. İstanbul: Metis Yayınları.
• Özbudun, Sibel. (2015). “Dinler, İslam ve Kadın Bedeni”, içinde Kadın Bedeni ve İstismarı, Editörler: Fatma Zehra Fidan & Duygu Alptekin, 1. Baskı, İstanbul: Kolektif Opsiyon Yayınları.
• Pakdemirli M. Nur. (2015). “Kadın Sömürüsünün Temelleri: Gelenek, Din ve Eğitim Bağlamında Bir Değerlendirme” içinde Kadın Bedeni ve İstismarı, Editörler: Fatma Zehra Fidan & Duygu Alptekin, 1. Baskı, İstanbul: Kolektif Opsiyon Yayınları.
• Seidman, Steven. (2011). “Theoretical Perspective” içinde/in eds Seidman, Steven, Nancy Fischer,
• and Chet Meeks,. Introducing The New Sexuality Studies, Routledge, London, pp 3-12
• Shilling, Chris. (1993).The Body and Social Theory, Sage Publications, Inc.,Newbury Park, California.
• Şişman, Nazife. (2013). Emanetten Mülke: Kadın-Beden-Siyaset, 3. Baskı, İstanbul: İz Yayıncılık. Giddens, Anthony. (2010). Mahremiyetin Dönüşümü: Modern Toplumlarda Cinsellik, Aşk ve Erotizm, Çeviren: İdris Şahin, 2. Baskı, İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
• Tahincioğlu, A. Nevin Yıldız. (2011). Namusun Halleri. İstanbul: Positiga Yayınları.
• Turner, S. Bryan. (2008). The Body&Society Explorations in Social Theory, 3rd Edition, London: Sage Publications.
• Türk, H. Bahadır. (2008). “Eril Tahakkümü Yeniden Düşünmek: Erkeklik Çalışmaları İçin Bir İmkân Olarak Pierre Bourdieu. Toplum ve Bilim Dergisi, 112, ss.119-147.
• User, İnci. (2010). Biyoteknolojiler ve Kadın Bedeni. Dişilik, içinde Kadın ve Bedeni, Edt: Yasemin İnceoğlu, Altan Kar), İstanbul: Ayrıntı Yayınları, ss.133-169.
• Van Der Loo, Hans; Van Reijen, Williem. (2003). Modernleşmenin Paradoksları. Çeviren: Kadir Canatan. I. Baskı, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Wallace, A. Ruth&Wolf, Alison. (2012) Çağdaş Sosyoloji Kuramları: Klasik Geleneğin Genişletilmesi, Çevirenler: Leyla Elburuz M. Rami Ayas, 3. Baskı, Ankara: Doğu batı Yayınları.
• Wollstonecraft, Mary, (2007) Kadın Haklarının Gerekçelendirilmesi, Çev: Deniz Hakyemez, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Yanıkkaya Berrin. (2009). "Beden Dilimi Oku": Popüler Müzik ve Bir Metin Olarak Beden Dili, Toplumbilim Dergisi, Beden Sosyoloji Özel Sayısı, Haziran, 2009, ss.45-60.
• Yaşar, M. Ruhat. (2007). Depresyonun Kadınlaşması, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C:17, Sayı: 2, ss. 251-281.