SERGİ-İ UMUMİ-İ OSMANİ’NİN (1863) AÇILIŞI VE SERGİ’NİN DUYURULMASINDA GAZETELERİN ROLÜ

Yıl 2018, Cilt: 28 Sayı: 1, 155 - 169, 31.01.2018

Kenan Demir

https://doi.org/10.18069/firatsbed.387846

Cited By: 3

Öz

Avrupa’da
19. yüzyılda üretimin artması ve ticaretin gelişmesi sonucu başlangıçta ulusal
olarak yapılan sergiler, 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren uluslararası
olarak organize edilmiştir. Osmanlı Devleti Avrupa’daki teşkil edilen
uluslararası sergilere ülkenin tanıtımı açısından önemli olacağı düşüncesiyle
katılmaya özen göstermiş ve Avrupa’da organize edilen uluslararası sergilerin
çoğuna iştirak etmiştir. Osmanlı Devleti’nde uluslararası sergilerin katılımı
yanında ülkede bir serginin açılmasının ülkenin sanayisi açısından önem arz
edeceği ve ülkede ne gibi ürünlerin üretildiği hakkında halkın haberdar
olmasını teşvik edeceği gibi sebeplerle bir sergi açma düşüncesi oluşmuştur. Bu
doğrultuda Mustafa Fazıl Paşa yönetiminde bir kurul oluşturulmuş ve sergi 1863
senesi Ramazan ayında İstanbul’da açılmıştır. Sergi komitesi sergiyi organize
ederken serginin duyurulmasında gazetelerden faydalanmış ve gazeteleri etkin
kullanmıştır. Dönemin yayın organları da İstanbul’da düzenlenen sergiye ilgi
göstermiştir. Gazetelerde yazı yazan dönemin aydınları sergilerin öneminden ve
ekonomiye olan etkisinden bahsetmiş ve sergiye katılımı teşvik etmiştir. Bu
çalışmada ülkede açılan ilk sergi olan 1863 Sergi-i Umumi-i Osmani’yi gazeteler
gözüyle incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sergi, Osmanlı, Gazeteler, Ekonomi

Opening Of Sergi-i Umumi-i Osmani And The Role Of Newspapers On Announcing It.

Öz

ABSTRACT

        In Europe, in the 19th century,
expositions were organised nationally at first as a result of development in
trade and increase on production. As of the second half of the 19th century,
these expositions were held internatinoally. Ottoman Empire cared to oin this
international expositions in Europe in contemplation of promoting of the statae
and joined most of the expositions. An idea to open an exposition in the
Ottoman Empire was formed in the course of the time because an exposition would
be important fort he country’s industry and would provide the society to be
informed about the production of the industry. In this direction, a board was
formed under Mustafa Fazıl Paşa and the exposition was opened in the month of
Ramadan in 1863 in Istanbul. While organizing the event, exposition committee
benefited from the newspapers and used them effectively. The media organs of
the period were also interested in the exposition. The intellectuals wrote
about the significance of the exposition and exposition’s effects on economy on
their collumns, and promoted the participation to event. In this study,
Ottoman’s first exhibition 1863 Ottoman General Exposition is analyzed through
newspapers of the period.

Anahtar Kelimeler

Exposition, Ottoman, Newspapers, Economy

Kaynakça

• “Başlıksız Bir Yazı”, Tasvir-i Efkâr, S:45, 7 Cemaziyelahir 1279/30 Kasım 1862-b.
• “Başlıksız Bir Yazı”, T.E., S:46, 10 Cemaziyelahir 1279/3 Aralık 1862-c.
• “Başlıksız Bir Yazı”, T.E., S:52, 4 Recep 1279/26 Aralık 1862-f.
• “Başlıksız Bir Yazı”, T.E, S:92, 25 Zilkade 1279/14 Mayıs 1863-d.
• “Chicago Sergisi”, Umur-ı Nafia ve Ziraat Mecmuası, Yedinci Sene, S:1, 1 Muharrem 1309/7 Ağustos 1891-a; Sayı:6, 15 Rebiülevvel 1309/19 Ekim 1891-b; Sayı:14, 15 Recep 1309, 14 Şubat 1892-c; Sayı:23, 1 Zilhicce 1309/27 Haziran 1892-d.
• “Chicago Sergisi”, Servet-i Fünun, Sayı:27,5 Eylül 1307/17 Eylül 1891.
• “Esbabı Servet 1-2”, Mir’at, Sayı:1, Ramazan 1279/Şubat 1863-b;Sayı:2, Şevval 1279/Mart 1863-c.
• “Gelecek Bin Sekiz Yüz Elli Bir Sene-i Miladiyesinde Londra’da Feth ve Küşad olunacak Çarşıya Vaz‘ Olunup…Nafia Nezareti Behiyyesi Tarafından Taşra Memurlarına İrsal Olunan Defterin Suretidir.” Ceride-i Havadis, S:501, 24 Zilkade 1266/1 Ekim 1850.
• “İlanat”, T.E., S:81, 16 Şevval 1279/6 Nisan 1863-a.
• “İlanat”, T.E, S:101, Zilhicce 1279 1863-e
• “İlanat”, T.E, S:102, 6 Muharrem 1280/23 Haziran 1863-f.
• “İşbu Bin İki Yüz Yetmiş Dokuz Senesi Şehr-i Ramazan-ı Şerifi İbtidasında Bâ-İrâde-i Seniyye Dersaadet’te Küşad Olunacak Sergi-i Umumi-i Osmanî Nizamnâmesidir”. Ruzname-i Ceride-i Havadis, S:1128, 5 Şaban 1279/26 Ocak 1863, s.1.
• “İşbu Bin İki Yüz Yetmiş Dokuz Senesi Şehr-i Ramazan-ı Şerif-i İbtidasında Ba-irade-i Seniyye Dersaadet’te Küşad Olunacak Sergi-i Umumi-i Osmani Nizamnamesidir” Tercüman-ı Ahval, S:291, 9 Şaban 1279/30 Ocak 1863-a; S:292, 12 Şaban 1279/2 Şubat 1863-b; S:293, 15 Şaban 1279/5 Şubat 1863-c; S:294, 17 Şaban 1279/7 Şubat 1863-d; S:295, 20 Şaban 1279/10 Şubat 1863-e.
• “Madde-i Resmiye”, T.E., S:45, 7 Cemaziyelahir 1279/30 Kasım 1862-a.
• “Madde-i Resmiye”,T.E., S:50,26 Cemaziyelahir 1279/19 Aralık 1862-d.
• “Madde-i Resmiye”, T.E., S:52, 4 Recep 1279/26 Aralık 1862-e.
• “Madde-i Resmiye”, T.E., S:81, 16 Şevval 1279/6 Nisan 1863-b.
• “Madde-i Resmiye”, T.E., S:82, 20 Şevval 1279/10 Nisan 1863-c.
• “Madde-i Resmiye”, T.E., S:125, 23 Rebiülahir 1280/7 Ekim 1863-g.
• “Paris Sergi Umumisi”, Mizan, Sayı:29, 11 Şaban 1304/5 Mayıs 1887.
• “Sergi Osmanî Nizamnamesinin Hulasa-ı Meali”, Mir’at, S:1, Ramazan 1279/Şubat 1863-a.
• “Sabanlara Dair Malumat”, Mir’at, Sayı:2,Şevval 1279/Mart 1863-d.
• “Ziraat Aletlerinin Tarifi”,Mir’at, Sayı:3,Zilkade 1279/Nisan 1863-e.
• Terakki, S:173, 22 Rebiülevvel 1286/21 Haziran 1869
• Kadri, “Sergi-i Umumi Osmanî”, Mecmua-ı Fünun, S:8, Şaban 1279, Ocak 1863-a.
• Münif Paşa, “Sergi-i Umumi Osmaniyeden Vuku-ı Küşadı”, M.F., S:9, Ramazan 1279/Şubat 1863-a.
• Kadri, “Tarih-i Sergi-i Berveche-i Umumi”, M.F., S:9, Ramazan 1279/Şubat 1863-b.
• Münif Paşa, “Zamime-i Sergi Osmani”, M.F.”, S:10, Şevval 1279/Mart 1863-b.
• Kadri,“Sergi-i Umumi Osmanî”,M.F., Sayı:10, Şevval 1279/Mart 1863-c.
• Şinasi, Osmanlı Sanayi Sergisinin Açılması’’ T.E., S:79, 8 Şevval 1279/29 Mart 1863.
• “Sergi”, İktisadi ve Ticari Deyimler Sözlüğü, Ankara, Kardeş Matbaası, 1976.
• “Sergi”, Türk Ansiklopedisi, C:28, Ankara, Milli Eğitim Basımevi, 1980.
• “Sergi, Fuar ve Panayırlar”, Temel Britannica, C:15, İstanbul, Hürriyet Yayınları, 1993.
• Berber, Aykut, “İşletmecilik Tarihi Bağlamında İlk Dünya Fuarı (Londra 1851)”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, C:45, Özel Sayı, 2016.
• Çakır, Coşkun, “Fuarların Doğuşu ve Türk Fuarcılık Tarihine Genel Bir Bakış”, Edi: Erhan Erken, İktisat Tarih ve Zihniyet Dünyamız, İstanbul, Bilge Matbaacılık, 2006.
• Çelik, Zeynep, Şarkın Sergilenişi, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 5. Basım, 2005.
• Ergüney-Pilehvarian, Yeşim Duygu-Nuran Kara, “On Dokuzuncu Yüzyılda Dünya Fuarlarında Osmanlı Temsiliyeti”, Megaron, C:10, S: 2, 2015.
• Germaner, Semra, “Osmanlı İmparatorluğunun Uluslararası Sergilere Katılımı ve Kültürel Sonuçları”, Tarih ve Toplum, S:95, Kasım 1991.
• Girgin, Atilla, Tük Basın Tarihinde Yerel Gazetecilik, İstanbul, İnkılap Yayınları, 2001.
• Göğüş, Ceren, 19. yy Avusturya Gazeteleri Işığında Osmanlı İmparatorluğunun 1873 Viyana Dünya Sergisine Katılımı, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Aralık 2006.
• Kanca, Haluk, “XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Uluslararası Osmanlı Fuarı: 1863 Sergi-i Umumi-i Osmani”, Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, S:5, Temmuz 2013.
• Koloğlu, Orhan, Osmanlı’dan 21. Yüzyıla Basın Tarihi, İstanbul, Pozitif Yayınları, 2006.
• Önsoy, Rıfat, “Osmanlı İmparatorluğunun Katıldığı İlk Uluslararası Sergiler ve Sergi-i Umumi Osmani (1863 İstanbul Sergisi)”, Belleten, C:47, S:185, Ocak 1983.
• Özdemir, Mehmet, “Türkiye’de Turizmin Başlaması: Osmanlıda Sanayileşme Çabaları:Sergi-i Umumi Osmani”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, C:22, S:1, Bahar 2011.
• Seyidoğlu, Halil, “Sergi”, Ekonomik Terimler Ansiklopedik Sözlük, İstanbul, Güzem Can Yayınları, 2. Baskı, 1999.
• Seyitdanlıoğlu, Mehmet, “Tanzimat Dönemi Osmanlı Sanayii (1839-1876)”, Tarih Araştırmaları Dergisi, C:28, S:46, 2009.
• Şahin, Nurullah, “Türkiye’de Fuarcılığın İlk Adımlarından 1909 Bursa Sergisi”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, Sayı: 2/3, 2013.
• Türkoğlu, Abdullah, “Sergi”, İktisat ve Ticaret Ansiklopedisi, C:8, İstanbul, 1953.
• Tekdemir, Aziz, “1867 Paris Sergisi ve Sultan Abdülaziz’in Sergiyi Ziyareti”, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C:3, S.6, Temmuz 2013.
• Topuz, Hıfzı, II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi, İstanbul, Remzi Kitabevi, 2003.
• Yılmaz, Gülgün, “Osmanlı Devletinin katıldığı Uluslararası Tarım, Endüstri, Sanat Sergileri ve İane Sergisi”, Sinan Ganime Armağan, İstanbul, Mas Matbaacılık, 2005.